"Ustawa rozwiązywałaby problem, który nie istnieje". Prezydencki projekt budzi kontrowersje

Prezydent Andrzej Duda, na wniosek prezesa Narodowego Banku Polskiego Adama Glapińskiego, pod koniec maja złożył w Sejmie projekt nowelizacji ustawy o usługach płatniczych, gwarantującej konsumentowi swobodę wyboru formy płatności za sprzedaż towarów i usług.

- Bank centralny razem z Prezydentem RP bronią tego, by gotówka była pełnoprawnym środkiem płatniczym. Musi ona pozostać ze względu na bezpieczeństwo państwa, a także każdego obywatela, a przede wszystkim ze względu na jego wolność – powiedział Glapiński w rozmowie z "Gazetą Bankową".

ZOBACZ PROJEKT USTAWY

Słów krytyki wobec tej inicjatywy nie szczędzi Federacja Przedsiębiorców Polskich. "Ustawa ta rozwiązywałaby problem, który nie istnieje, jednocześnie tworząc kilka nowych problemów. Płatności gotówkowe są już obecnie powszechnie dostępne dla konsumentów i akceptowane przez przedsiębiorców – wyjątki od tej reguły mają tylko charakter incydentalny. Dążenie do jeszcze dalej idącego upowszechnienia gotówki wiązałoby się natomiast z powiększeniem i tak znacznych kosztów związanych z obsługą tej formy zapłaty" – oceniła organizacja.

FPP przytoczyła wyniki badania przeprowadzonego przez NBP. Wynika z niego, że całkowite koszty wewnętrzne i zewnętrzne instrumentów płatniczych ponoszone łącznie przez konsumentów, przedsiębiorców, banki komercyjne oraz bank centralny w 2015 roku sięgały 31,2 mld zł, czyli 1,74 proc. Produktu Krajowego Brutto. "Ponad 72 proc. z tych kosztów było ponoszonych w związku z obrotem gotówkowym – pomimo tego, że transakcje z udziałem gotówki stanowiły w tym czasie jedynie 7,7 proc. ogółu wartości dokonanych płatności detalicznych" – czytamy.

Według FPP "poza wzrostem kosztów działalności gospodarczej, zwiększyłaby się również niepewność prawna dla przedsiębiorców". "Projektowane przepisy są bardzo ogólne, a ich możliwa interpretacja bardzo niejednoznaczna" – zauważono.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO >>>

Federacja zwróciła uwagę, że na przestrzeni ostatnich lat polskie władze publiczne wykonały znaczną pracę, by upowszechniać płatności bezgotówkowe oraz ograniczać szarą strefę w gospodarce. "Przyjęcie ustawy, której celem miałoby być odwrócenie tego dotychczasowego trendu, prowadziłoby siłą rzeczy do zwiększenia kosztów transakcyjnych dla konsumentów, banków, przedsiębiorstw oraz państwa, a także do wzrostu luki podatkowej w VAT" - wskazano.

"W ostatnim czasie polskiemu państwu udało się osiągnąć duży postęp w obszarze cyfryzacji urzędów oraz zwiększenia dostępności e-usług dla obywateli. Istnieje znaczne ryzyko, że wprowadzenie generalnego obowiązku akceptacji gotówki zakłóci proces cyfrowej transformacji polskiej administracji publicznej, która w każdym przypadku musiałaby akceptować zapłatę w gotówce" – podkreślił, cytowany w komunikacie, Marek Kowalski, przewodniczący Federacji Przedsiębiorców Polskich oraz prezes Centrum Analiz Legislacyjnych i Polityki Ekonomicznej (CALPE).

W jego ocenie "bezwzględne wymaganie akceptacji gotówki może również zablokować rozwój innowacyjnych usług w sektorze prywatnym". "Trudno wyobrazić sobie na przykład możliwość funkcjonowania testowanego już obecnie modelu działalności sklepu, w którym nie ma kas, a płatności za nabywane produkty odbywają się w sposób całkowicie zautomatyzowany. Przewidziane w projektowanej ustawie wyjątki nie eliminują w pełni takiego ryzyka" – wskazał Kowalski.

Jego zdaniem "wprowadzenie w życie tych rozwiązań tworzyłoby też pewne absurdy". "Na przykład kierowcy komunikacji miejskiej musieliby wydawać resztę nawet w przypadku zapłaty za bilet banknotem 500-złotowym, podczas gdy obecnie przyjętą praktyką jest wymaganie zapłaty odliczonej kwoty. Wiązałoby się to nieuchronnie z dodatkowymi kosztami dla przedsiębiorców, którzy musieliby przechowywać więcej gotówki w swoich punktach i placówkach. Pośrednim efektem tej zmiany byłoby też większe narażenie firm i ich pracowników na napady rabunkowe" – stwierdził Marek Kowalski.

Federacja Przedsiębiorców Polskich zajmuje się ochroną praw oraz reprezentowaniem interesów pracodawców i pracowników. FPP jest członkiem Rady Dialogu Społecznego. Organizacja zrzesza kilkadziesiąt firm.

W projekcie nowelizacji ustawy o usługach płatniczych zapisano, że "akceptant nie może uzależniać zawarcia z konsumentem umowy o świadczenie usługi lub sprzedaży towaru od dokonania zapłaty w formie bezgotówkowej oraz odmówić przyjęcia zapłaty od konsumenta znakami pieniężnymi emitowanymi przez NBP będącymi prawnym środkiem płatniczym na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej".

Jednocześnie w ustawie zapisano wyjątki od zasady obowiązku akceptowania płatności w gotówce. Chodzi o działalność prowadzoną w internecie, o sprzedaż w automatach i maszynach, a więc prowadzoną bez obecności personelu, a także o sprzedaż dokonywaną na imprezach masowych, jeśli tylko odpowiednia informacja znajdzie się w regulaminie. Dodatkowo ustawa zakazuje naliczania opłat za przyjmowanie płatności w gotówce.