Samorządy czekają na ustawę o metropoliach. "To większe szanse na zdobywanie pieniędzy"

Pomimo lat dyskusji ciągle nie ma prawa dotyczącego funkcjonowania metropolii. W minionym tygodniu Sejm zajął się przygotowanym przez PO projektem ustawy o powiecie metropolitalnym, który stanowi próbę uregulowania tej kwestii. Jednak samorządowcy sami oddolnie działają, organizują się, podejmując działania w duchu metropolitalnym.

Od 2007 roku w Poznaniu funkcjonuje Rada Metropolii, a od 2011 r. działa Stowarzyszenie Metropolia Poznań zrzeszające miasto Poznań, powiat poznański i 21 gmin.

- Integrujemy komunikację miejską, tworząc związek transportowy. Powstał związek gospodarki odpadami. Dyskutujemy na temat gospodarki wodno-ściekowej. Prezentujemy się wspólnie podczas takich przedsięwzięć jak targi inwestycyjne lub turystyczne. Wiele działań realizowanych jest na mocy porozumień zawartych między Poznaniem a powiatem: bezpieczeństwo publiczne, rynek pracy, edukacja, czy opieka społeczna. Realizowane są projekty dotyczące kolei metropolitalnej i zintegrowanego planowania przestrzennego - podkreśla prezydent Poznania Ryszard Grobelny.

Kolej metropolitalna ma być podstawowym elementem budowy systemu komunikacji publicznej w Poznaniu i okolicach. Przy wykorzystaniu istniejącej sieci kolejowej powstaną połączenia dla mieszkańców metropolii, zostaną zrewitalizowane dworce, powstaną nowe przystanki i zakupiony zostanie tabor do obsługiwania tych linii. Łączące Poznań z okolicznymi gminami pociągi mają kursować z częstotliwością nawet, co 30 minut. Umowę w sprawie powstania kolei metropolitalnej podpisały 23 gminy leżące wokół Poznania, Województwo Wielkopolskie, PKP PLK, Koleje Wielkopolskie oraz cztery stowarzyszenia. Do końca 2014 roku gotowy ma być master plan dla Poznańskiej Kolei Metropolitalnej.

System gospodarowania odpadami komunalnymi w Poznaniu i okolicznych gminach od lipca ub. roku organizuje Związek Międzygminny Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej. Od 2016 roku w Poznaniu rozpocznie pracę spalarnia śmieci obsługująca stolicę Wielkopolski i okoliczne gminy. Każdego roku w spalarni utylizowanych będzie 210 tys. ton odpadów, dostarczanych przez ZM GOAP. Od czterech lat oba samorządy: miasto i powiat organizują wspólne Dni Przedsiębiorczości - imprezę tworzoną z myślą o ok. 150 tys. przedsiębiorcach działających na terenie aglomeracji. W jej trakcie przyznawana jest prestiżowa nagroda Poznańskiego Lidera Przedsiębiorczości.

Grobelny zaznaczył, że w wielu aspektach dotyczących rozwoju współczesnych miast samorządowcy czerpią ze wzorców zachodnich. Tam jednak - zaznacza - "współpraca metropolitalna w większości przypadków uregulowana jest prawnie, gwarantując odpowiednie formy działania na przykład w ramach szczebli administracyjnych". - W Polsce, choć często przywołuje się temat budowania metropolii, należy otwarcie powiedzieć, że cała współpraca ma swoje źródło wyłącznie w skutecznej realizacji oddolnej inicjatywy - podkreśla prezydent Poznania.

W obszarze aglomeracji trójmiejskiej od ponad dwóch lat funkcjonują Gdański Obszar Metropolitalny (GOM) powołany z inicjatywy prezydenta Gdańska, Pawła Adamowicza oraz Metropolitalne Forum Wójtów, Burmistrzów, Prezydentów i Starostów NORDA utworzone z inicjatywy prezydenta Gdyni, Wojciecha Szczurka.

Dyrektor biura GOM, Michał Glaser powiedział, że w ciągu dwóch lat m.in. aplikowano o fundusze unijne na wspólne projekty na kwotę 12 mln zł (m.in. na opracowanie porównania usług publicznych w poszczególnych gminach i strategii rozwoju obszaru metropolitalnego do 2030 r.). Samorządy wspólnie kupują energię, dzięki czemu np. w tym roku w porównaniu z ubiegłym zaoszczędziły 12 mln zł. Trzy samorządy należące do GOM (Gdańsk oraz gminy Pruszcz Gdański i Kolbudy) budują wspólnie szkołę na ternie gm. Kolbudy. Organizowane były też metropolitalne targi pracy.

Odpowiadająca za pracę sekretariatu NORDY, Katarzyna Spychała powiedziała, że największym sukcesem tej organizacji jest przyjęcie przez sejmową Komisję Infrastruktury dezyderatu w sprawie konieczności budowy Obwodnicy Północnej Aglomeracji Trójmiejskiej (OPAT). - NORDA powstała ze wspólnej batalii o OPAT i stąd pomysł, że jak się działa razem, to można więcej - tłumaczy. Uważa, że gdyby nie było NORDY, to nie udałoby się zainteresować tą inwestycją władz centralnych. Jako sukces wymieniła też wspólny zakup energii przez samorządy, dzięki czemu zaoszczędziły one w tym roku ok. 4 mln zł, w porównaniu z rokiem ubiegłym. W ramach promocji turystycznej gminy wydają wspólny kalendarz imprez i plakat.

Spychała zwróciła uwagę, że GOM i Forum NORDA "wtedy kiedy potrzeba, to idą ręka w rękę i aktywnie współpracują". Jako przykład podała powołanie Związku Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych (ZIT) w Obszarze Metropolitalnym Trójmiasta. Związek otrzyma ok. 1,1 mld zł dofinansowania z UE na wspólne projekty. Związek nie ma osobowości prawnej ale, jak mówią samorządowcy, "najważniejsze jest wyrażenie woli współpracy i daje to podwaliny pod tworzenie metropolii".

W woj. warmińsko-mazurskim obszarami metropolitalnymi pierwotnie miały być trzy największe miasta: Olsztyn, Elbląg i Ełk, ale samorządowcy z Mazur zdecydowali, że powołają kolejny, mazurski miejski obszar funkcjonalny. Utworzyło go w sumie 12 samorządów miejskich i gminnych: Giżycko (gmina miejska i wiejska), Mrągowo (gmina miejska i wiejska), Ryn, Orzysz, Pisz, Ruciane-Nida, Węgorzewo, Mikołajki, Miłki, i Pozezdrze.

- Chcemy mieć większe szanse na zdobywanie pieniędzy w unijnej perspektywie - wyjaśnił przyczyny powołania tego obszaru jego pomysłodawca, burmistrz Mikołajek Piotr Jakubowski. Przyznał, że namówienie sąsiednich samorządów do współpracy wcale nie było łatwe ponieważ przez lata leżące nad jeziorami miasta i gminy rywalizowały ze sobą. - Teraz będziemy się wspólnie promować, uzgadniać między sobą kalendarz imprez, wspólnie poprawiać infrastrukturę turystyczną - powiedział Jakubowski.

Na opracowanie dokumentów związanych ze swoim funkcjonowaniem mazurski miejski obszar funkcjonalny już pozyskał 1 mln zł. Uznano, że kluczowe dla wszystkich samorządów będą dwa przedsięwzięcia: Mazurska Pętla Rowerowa (mają to być połączone ze sobą ścieżki rowerowe przez całe Mazury, a na ich trasie miejsca do odpoczynku i zwiedzania) oraz cyfryzacja nie tylko szkół, czy urzędów ale też systemu obsługi turystów (np. elektroniczna informacja o tym, co dzieje się w mazurskich portach, czy wyprodukowanie karty, którą będzie można płacić za wszelkie usługi na całych Mazurach).

Z nowych unijnych środków mazurskie samorządy chcą też zbudować nową drogę wodną z Niegocina na Śniardwy, a docelowo połączyć mazurskie jeziora z Kanałem Augustowskim - ten projekt przygotowuje gmina Orzysz, która na dniach ogłosi przetarg na dokumentację środowiskową inwestycji.

Od 2007 r. działa powołany na gruncie przepisów dot. związków komunalnych Górnośląski Związek Metropolitalny (GZM). Funkcjonujący pod szyldem "Metropolia Silesia" skupia obecnie 13 miast. Mieszka w nich ok. 2 mln ludzi. Ogółem woj. śląskie liczy ponad 4,5 mln mieszkańców. Jednym z pierwszych zadań Związku miała być budowa spalarni odpadów dla aglomeracji. Ostateczny projekt zakładał budowę instalacji o wydajności ok. 500 tys. ton rocznie, inwestycja miała być finansowana przy wsparciu blisko 600 mln zł z UE. Przedsięwzięcie upadło, ponieważ z wielu przyczyn nie udało się w terminach przeprowadzić związanych z tym procedur.

Za największy sukces Związku jego przedstawiciele uważają prowadzone od dwóch lat grupowe zakupy, w pierwszej kolejności energii elektrycznej. W tym roku w ten sposób 26 samorządów oraz 120 związanych z nimi spółek i instytucji zaoszczędzi łącznie ponad 13 mln zł (kupią blisko 292 GWh energii za 72,7 mln zł brutto). Planowane są kolejne wspólne zakupy. Ponieważ wobec braku odpowiedniego prawa Związek nie może występować jako samodzielny podmiot, przetargi koordynował w imieniu wszystkich uczestników samorząd Świętochłowic, których prezydent Dawid Kostempski jest jednocześnie szefem GZM.

Być może jednak Świętochłowice opuszczą GZM - uchwałę w tej sprawie podjęli już radni motywując, że miasto przystąpiło "do wiele tańszego i bardziej efektywnego, a także alternatywnego stowarzyszenia pod nazwą Związek Gmin i Powiatów Subregionu Centralnego Woj. Śląskiego". Ta koordynowana przez samorząd Gliwic organizacja powstała niedawno w kontekście podziału regionu na cztery subregiony (na gruncie Strategii Rozwoju Woj. Śląskiego na lata 2000-2020).

Autor: mn//gry / Źródło: PAP