Miliony będą śledzić, jak przesuwa się mrok

Całkowite zaćmienie słońca to bodaj najbardziej spektakularne zjawisko astronomiczne. Co prawda Słońce i Księżyc są widoczne dokładnie w jednej linii gdzieś na Ziemi od jednego do trzech razy w roku. Z reguły jednak to "gdzieś" - miejsce, gdzie można zaobserwować całkowite zaćmienie - znajduje się na terenach słabo zaludnionych bądź bezludnych, np. na Oceanie Spokojnym czy na biegunach.

Najbliższa okazja do obserwacji całkowitego zaćmienia z terenu Polski nastąpi dopiero za 118 lat (7 października 2135 r.), zaś najbliższe obrączkowe zaćmienie Słońca widoczne będzie z naszego kraju 13 lipca 2075 r. Prawdopodobnie nikt z obecnie żyjących nie ma szans na obserwacje zaćmienia w 2135 r., ale na szczęście w rejonach świata bliższych nam niż Ameryka, całkowite zaćmienia nastąpią "już" 12 sierpnia 2026 r. (można je będzie obserwować z terenu Hiszpanii) i 2 sierpnia 2027 r (Egipt). Nieco wcześniej, 10 czerwca 2021 roku, z Polski widoczne będzie częściowe zaćmienie Słońca. Rok wcześniej, 21 czerwca 2020 roku, skrawek zaćmienia częściowego (poniżej 1 proc. zasłonięcia tarczy słonecznej) dosięgnie fragmentów Bieszczadów.

Aby zobaczyć niezwykły moment na własne oczy, należałoby znaleźć się wewnątrz wąskiego pasa (113 kilometrów szerokości, 4200 kilometrów długości) przebiegającego przez Stany Zjednoczone.

Ścieżka ta rozciąga się przez stany: Oregon, Idaho, Wyoming, Nebraska, Kansas, Iowa, Missouri, Kentucky, Tennessee, Georgia, Karolina Północna, Karolina Południowa, a następnie zakończy się na Atlantyku o godzinie 22:03 czasu polskiego (20:03 UT).

Centralna faza zaćmienia nastąpi niedaleko miasta Hopkinsville w stanie Tennessee.

Długość obserwowania zjawiska będzie zależała od miejsca - maksymalnie 2 minuty i 40 sekund. Szacuje się, ze prawie 12,2 miliona Amerykanów zamieszkuje tereny, które są na drodze pełnego zaćmienia Słońca (jest to niemal jedna trzecia populacji Polski). Naukowcy NASA przewidują, że tego dnia świadków tego zdarzenia będzie o wiele więcej.

Około 200 milionów ludzi żyje bowiem w odległości, którą można oszacować na jeden dzień jazdy samochodem odpasa zaćmienia.

Amerykanie są przygotowani. Miasta żyją wydarzeniem, w niektórych bary i restauracje zapraszają na podniebny seans na dachu.

- Będzie to niczym Woodstock tylko o 200 razy większy - w dodatku w całym kraju - powiedział Alex Young, naukowiec w NASA zajmujący się badaniami Słońca.

Podczas całkowitego zaćmienia Słońca, Księżyc i Słońce wydają się mieć ten sam rozmiar. Według NASA jest to "niebiański przypadek", ponieważ słońce jest około 400 razy szersze niż księżyc i położone w odległości około około 400 razy większej.

Aby doszło do tego niesamowitego zjawiska muszą zaistnieć odpowiednie warunki.

Księżyc powinien być w nowiu, natomiast ciała niebieskie ustawiają się w linii prostej, jednocześnie przesłaniając się.

Pewne zjawiska można zaobserwować tylko podczas całkowitego zaćmienia Słońca: - Diamentowy pierścień: Jest widoczny przez około 10 do 15 sekund przed i podczas pełni w formie tzw. korony słonecznej. Po przesłonieniu tarczy Słońca przez Księżyc tworzy się efekt diamentowego pierścienia. - Korona Słońca: gdy diamentowy pierścień zanika, tzw. korona Słońca staje się bardziej widoczna. Jest ona najbardziej zewnętrzną warstwą otaczającą Słońce. W dodatku temperatura osiąga wartości o 200-300 razy większe niż jego powierzchnia i może wynieść ponad 1 milion stopni Celsjusza. - Perły Baily’ego: Około 5 sekund przed całkowitym zaćmieniem, pojawiają się tzw. Perły Baily’ego. Są małymi kulistymi blaskami światła na krawędzi Księżyca. Tworzą się one dlatego, że powierzchnia Księżyca jest pokryta licznymi kraterami a promienie słoneczne przenikają w niektórych miejscach.

- Sfera Słońca: Dolna warstwa atmosfery Słońca, daje czerwonawy blask, który może być widoczny tylko przez kilka sekund po tym, jak jak Słońce jest w pełni zaćmione przez tarczę Księżyca.

Cały proces przysłaniania słońca przez księżyc może trwać kilka godzin, ale moment niemal całkowitej ciemności zawiera się w przedziale od kilku sekund do 7,5 minuty.

Najdłuższe całkowite zaćmienie Słońca XXI wieku (widoczne m.in. w Indiach i Chinach) miało miejsce 22 lipca 2009 roku. Całość trwała 6 minut i 39 sekund. Dzisiaj naukowcy szacują, że Słońce zostanie przesłonione maksymalnie na 2 minuty i 40 sekund.

W amerykańskich mediach nieustannie powtarzane są komunikaty, aby nie patrzeć w Słońce gołym okiem, bo można bezpowrotnie utracić wzrok.

Okulary przeciwsłoneczne czy przydymione szkło także zdaniem cytowanych ekspertów nie są wystarczające. Cytowani w amerykańskich mediach specjaliści zalecają posiadające certyfikat ISO specjalne okulary "przeciwzaćmieniowe" bądź ochronne okulary spawalnicze.

Jednak na wszystkich drzwiach wejściowych do planetariów, muzeów i bibliotek, które za darmo rozprowadzały takie okulary, już od ubiegłego poniedziałku poszukujących witają napisy: "okularów brak".

Problem ten jednak dotyczy tylko tych, którzy zaćmienie będą oglądać na własne oczy. Pozostali mogą śledzić wydarzenie w internecie.

Transmisję będzie można oglądać także na TVN Meteo. Zapraszamy!

Zaćmienie zacznie być widoczne przed godziną 19 czasu polskiego i potrwa do około 22. Najlepszy czas na obserwację, kiedy będzie można oglądać całkowite zaćmienie, przypada między między 19.15 a 20.50 czasu polskiego.

Zobacz całą rozmowę z ekspertem Jerzym Rafalskim:

Autor: wd/ja / Źródło: CNN, NASA, PAP, benchmark