Wielu z nas czuje apatię i senność w długie zimowe wieczory i pewnie ma ochotę, żeby zimę po prostu przespać. Dlaczego by nie, skoro robi tak wiele gatunków zwierząt? Na przykład nietoperze hibernują w jaskiniach, trzmiele w glebie, a jeże w gniazdach. Robią to wszystkie rodzaje zwierząt: owady, płazy, ptaki i ssaki naczelne. Mało tego, naukowcy dowodzą, że taki zimowy sen ma mnóstwo zalet. Czemu zatem homo sapiens nie hibernuje? Żeby odpowiedzieć na to pytanie, musimy najpierw dowiedzieć się, dlaczego robią to zwierzęta.
Unikanie zimna
Najbardziej oczywistym powodem jest unikanie zimna. W czasie hibernacji zwierzęta oszczędzają energię, którą musiałyby wydać na ogrzanie się. Ich ciało spowalnia: wolniej oddychają, mają niższą temperaturę ciała, osłabione tętno i spowolniony metabolizm.
Unikanie głodu
Przesypiając zimę, zwierzęta unikają głodowej śmierci. Latem i jesienią najadają się do syta, gromadzą zapasy tkanki tłuszczowej, która starcza na cały okres hibernacji. Gdy temperatura mocno spada, nie muszą szukać pożywienia, które zimą i tak jest trudno dostępne, i walczyć o nie z innymi osobnikami.
Zwierzęta zakopując się pod ziemią, nie wydzielają zapachu i trudno je zlokalizować. Popielica szara unika w ten sposób schwytania przez sowę, czy inne drapieżne zwierzę. Jej potencjalni napastnicy muszą obejść się smakiem i poszukać innej ofiary.
- Do tej pory myśleliśmy, że w hibernacji chodziło tylko o oszczędność energii, ochronę przed zimnem i głodem, ale badania pokazały, że chodzi także, a może przede wszystkim, o unikanie drapieżników - mówi dr Thomas Ruf z Uniwersytetu Medycyny Weterynaryjnej w Wiedniu. Wskaźniki przeżycia w stanie hibernacji sięgają niemal 100 proc.
Naukowcy mają dowody, że wszystkie trzy główne grupy ssaków miały umiejętność hibernacji. Zatem miał ją i człowiek, podkreślają, ale mógł utracić na drodze ewolucji. Np. nasze serce mogło dawniej pracować przy obniżonej temperaturze ciała, ale teraz nie ma tej zdolności.Kluczowa jest tu sprawa temperatury ciała i zwapnienia serca. Jeśli w sercu jest zbyt wiele wapnia, przestaje ono pracować. Co więcej poniżej pewnej temperatury, ludzkie serce nie może usunąć nadmiaru wapnia.- W przeciwieństwie do człowieka, serca zwierząt mogą pracować nawet, gdy temperatura ciała wyniesie 1 st. C. Zwierzęta mają bowiem specjalne pompy do usuwania wapna, których nam brakuje. A skąd ten brak? Kluczowym czynnikiem może okazać się nasze pochodzenie.Zjawisko hibernacji, przy wszystkich swoich minusach, byłoby kluczowe w podboju kosmosu. Nad zjawiskiem hibernacji astronautów pracuje z NASA anestezjolog Według niego hibernacja - Mamy też doniesienia, że hibernacja chroni przed uszkodzeniami ze strony promieniowania kosmicznego, a jest to na prawdę duży problem w przestrzeni - mówi anestezjolog.Na dzisiaj człowiek jest w stanie pozostać w kosmosie najwyżej przez rok. Poza tym takie promieniowanie zwiększa ryzyko zachorowania na raka. - .Pomogłoby to też w długoterminowej kolonizacji, bo hibernacja chroniłaby komórki jajowe i plemniki. Bo dotarciu do miejsca docelowego np. na Marsa, rozmnażanie byłoby możliwe. To brzmi na razie jak fabuła z filmu science-fiction, ale Henning jest pewien, że będzie to możliwe.
Sunita Williams oprowadza po ISS (NASA)
Autor: mar/rp / Źródło: BBC