Podwyżka akcyzy będzie później? "Termin może naruszać konstytucję"

Chodzi o rządową nowelizację ustawy o podatku akcyzowym, która przewiduje 10-proc. podwyżkę stawek na wyroby alkoholowe i tytoniowe. Zmiany mają wejść w życie 1 stycznia 2020 r. Jak szacuje rząd, po tym czasie np. półlitrowa butelka wódki może podrożeć o około 1,4 zł, a paczka papierosów o około 1 zł. Budżet zyska natomiast około 1,7 mld zł. Sejm uchwalił zmiany w listopadzie, a Senat ma zająć się nowelizacją na posiedzeniu w dniach 17-18 grudnia.

Biuro Legislacyjne Senatu zwraca uwagę w piśmie opublikowanym na stronie internetowej Izby Wyższej na wątpliwości związane z terminem wejścia w życie zmian. Zdaniem prawników termin pomiędzy ogłoszeniem a wejściem w życie ustawy nie jest dostatecznie długi.

Legislatorzy tłumaczą, że odpowiednie vacatio legis ma umożliwić adresatom ustawy zapoznanie się z nowymi regulacjami prawnymi i pozwolić im na dostosowanie się do zmieniającego się stanu prawnego. Standardem jest okres 14 dni od dnia jej ogłoszenia. W przypadku ustaw podatkowych innych niż dotyczących podatków rozliczanych w skali roku brakuje jednoznacznych zasad rządzących długością vacatio legis. Przyjmuje się, że ze względu na regulowaną materię ustawy podatkowe powinny wchodzić w życie po stosunkowo długim, z reguły wykraczającym poza zasadniczy, "okresie spoczywania". Z uwagi na zasady składania deklaracji, obliczania i zapłaty akcyzy uzasadnione jest, aby zmiany w ustawie o podatku akcyzowym wchodziły w życie z początkiem miesiąca. "Określenie wejścia w życie ustawy datą kalendarzową może jednak nieść za sobą ryzyko skrócenia vacatio legis poza jej konstytucyjne standardy czy wręcz jej pominięcia lub nadania mocy wstecznej wprowadzanym zmianom. Takie niebezpieczeństwo może wynikać ze zbyt późnego przedłożenia Parlamentowi projektu ustawy z określoną kalendarzowo datą wejścia w życie lub przedłużania się procesu legislacyjnego w samym Sejmie i Senacie" - czytamy w opinii. Prawnicy Senatu przypominają, że po uchwaleniu ustawy przez Sejm należy jeszcze "znaleźć" czas na rozpatrzenie ustawy przez Senat (oraz ewentualne rozpatrzenie poprawek Senatu przez Sejm), a także na podpisanie ustawy przez prezydenta. "Stąd też zakładany termin wejścia w życie ustawy powinien uwzględniać wszystkie etapy procedury parlamentarnej oraz termin na jej podpisanie. Konstytucyjne terminy na rozparzenie ustawy przez Senat i podpisanie ustawy przez Prezydenta to odpowiednio 30 dni od dnia przekazania i 21 dni od dnia przedstawienia do podpisu" - podkreślono.

Poinformowano, że określenie dnia wejścia w życie zmian z pominięciem zagwarantowanego prezydentowi terminu podjęcia decyzji co do podpisania ustawy, było kwestionowane w wyrokach Trybunału Konstytucyjnego. Zaznaczono, że - zgodnie ze stanowiskiem TK - odstępstwo od wskazanych terminów konstytucyjnych jest dopuszczalne wyjątkowo, gdy w grę wchodzi stan wyższej konieczności państwowej dostatecznie wykazany przez inicjatora procesu ustawodawczego. "Przyjęty w opiniowanej ustawie termin wejścia w życie ustawy na dzień 1 stycznia 2020 r. może rodzić niebezpieczeństwo niedochowania konstytucyjnym standardom przyjętym we wskazanych wyżej orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego. Aby uniknąć tego rodzaju zagrożenia, należy zaproponować poprawkę zachowującą zasadę, zgodnie z którą ustawa wprowadzająca zmiany w podatku akcyzowym powinna wejść w życie z początkiem miesiąca, przy jednoczesnym poszanowaniu minimalnej vacatio legis" - uważają legislatorzy Senatu. Zaproponowano taką zmianę przepisu, aby ustawa weszła w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie określonej wskazanej w regulacji, liczby dni od dnia ogłoszenia zmian.

Autor: tol / Źródło: PAP