Sprawy o bezumowne korzystanie z kapitału. "Skala działań banków jest coraz większa"

"W minimum 181 wyroków do których udało się dotrzeć, frankowicze wygrali 175 razy, a tylko w 6 przypadkach sądy I instancji przyznały rację bankom. W co najmniej 2 sprawach, w których pojawiło się takie roszczenie banku, zakończyło się prawomocnym wyrokiem korzystnym dla frankowiczów. Przedstawione zestawienie nie jest pełną bazą wyroków, gdyż taka nie występuje na rynku" - podała kancelaria Votum Robin Lawyers.

- Skala pozytywnych rozstrzygnięć nie może być zaskoczeniem, w szczególności po czerwcowym wyroku, w którym jednoznacznie wybrzmiało stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Banki nie mają prawa domagać się żadnych dodatkowych roszczeń od kredytobiorców ponad udostępniony kapitał, o ile ten nie uległ przedawnieniu. W przedmiocie samego przedawnienia roszczeń banków Trybunał wyda w grudniu wyrok w sprawie C-140/22, w której jestem pełnomocnikiem - wyjaśnił dla TVN24 Biznes radca prawny Wojciech Bochenek z kancelarii Bochenek, Ciesielski i Wspólnicy.

- Liczę na to, że TSUE rozstrzygnie to zagadnienie jednoznacznie, tak aby sądy krajowe miały jasny kierunek orzekania. Zarzut przedawnienia jest jednym z kluczowych argumentów obronnych konsumentów w pozwach składanych przez banki. Rozstrzygnięcie TSUE będzie miało ogromne znacznie dla tysięcy frankowiczów walczących w sądach o swoje prawa - dodał.

Jak wskazali prawnicy z Votum Robin Lawyers, "wyrok TSUE zapadły w 2019 r. w sprawie Państwa Dziubak C-260/18 wywarł największy wpływ na kształtujące się wówczas orzecznictwo w sprawach polskich frankowiczów", a "przedstawiona przez Trybunał argumentacja sprawiły, że sądy powszechne ukształtowały orzecznictwo w kierunku stwierdzenia nieważności umowy kredytowej".

"Od wyroku Państwa Dziubak banki zaczęły podnosić w mediach narrację, że jeżeli sądy będą masowo stwierdzać nieważność umów kredytowych, wówczas banki będę pozywały swoich klientów o roszczenie z tytułu bezumownego korzystania z kapitału. (...) Zagadnienie roszczeń związanych z bezumownym korzystaniem z kapitału została rozstrzygnięta przez TSUE w wyroku z dnia 15.06.2023 r. w sprawie C-520/21. Trybunał jednoznacznie wskazał, że bankom nie należy się żadne dodatkowe świadczenie poza zwrotem otrzymanego kapitału" - podkreśliła kancelaria.

- W czerwcowym orzeczeniu Trybunał jednoznacznie wskazał, że bankowi nie należą się żadne dodatkowe roszczenia ponad udzielony kapitał. W tym przedmiocie warto zapoznać się także z treścią sformułowanego do TSUE pytania, które swoim zakresem obejmowało między innymi bezpodstawne wzbogacenie, odszkodowanie, czy wspomnianą waloryzację. Warto dodać, że jednym z elementów oddziałujących na banki jest termin przedawnienia ich roszczeń wynoszący trzy lata. Banki, pozywając swoich klientów, próbują się przed nim bronić, gdyż wytoczenie powództwa przerywa bieg przedawniania, o ile ten już nie upłynął - stwierdził Bochenek.

Prezes Związku Banków Polskich Tadeusz Białek jeszcze w czerwcu mówił, że "kontrpozwy to nie jest kwestia jakiejś formuły reakcji ze strony banków na pozwy składane przez kredytobiorców, to jest okoliczność, która, wobec uchwały Sądu Najwyższego z 2021 roku liczącej okres przedawnienia jako 3 lata od momentu zakwestionowania kredytowego, jest koniecznością", więc "pozwy i kontrpozwy do tych pozwów będą dalej kontynuowane".

Z kolei we wrześniu Zespół Badań i Analiz ZBP policzył, jakie mogą być skutki unieważnienia umów po wyroku TSUE. Przeprowadzono symulację dwóch scenariuszy: referencyjnego i szokowego. Założono, że jedna czwarta (25 proc.) frankowiczów zawrze ugodę, a trzy czwarte złoży pozew. Przy założeniu, że proporcja ugód do założonych sporów sądowych wyniosłaby 25/75, szacowana skumulowana wartość brakujących rezerw na ryzyko prawne wyniosłaby około 58 mld zł. "Wariant ten, uznany jako najbardziej prawdopodobny i przyjęty do dalszej symulacji" - podkreślono w raporcie.

ZBP w scenariuszu referencyjnym ocenia, że rozkład kosztów związanych z CHF nastąpi równomiernie w latach 2023-2025 - po 19,33 mld zł rocznie. Z kolei w scenariuszu szokowym kumulacja rezerw nastąpi w 2023 roku - 25 mld zł. W 2024 roku poziom zawiązywanych rezerw osiągnie wartość 20 mld zł, zaś w 2025 - 13 mld zł.

Przy takich założeniach wynik finansowy banków w 2024 roku przy scenariuszu referencyjnym spadnie do 12,56 mld zł z ponad 22 mld zł w 2023 roku, zaś w 2025 wynik wyniesie 0,67 mld zł. Przy scenariuszu szokowym wynik finansowy netto sektora w 2023 wyniesie 17,29 mld zł, w 2024 roku spadnie do 6,74 mld zł, zaś w 2025 roku banki odnotowują stratę w wysokości 4,82 mld zł.

Zgodnie z danymi KNF do 13 listopada br. zakończono 50 548 postępowań mediacyjnych w Centrum Mediacji Sądu Polubownego przy Komisji Nadzoru Finansowego dotyczących sporów związanych z umowami o kredyt denominowany lub indeksowany do waluty, z czego w 37 363 przypadkach zawarto porozumienie. 

Z danych Związku Banków Polskich wynika, że liczba kredytów mieszkaniowych we frankach szwajcarskich pod koniec czerwca br. spadła do 277,6 tys. z 282,7 tys. w maju. Dla porównania przed rokiem było to 353,5 tys. kredytów.