UOKiK z nowymi narzędziami. "Działania miękkie zamiast kar"

Według Jassera samoregulacja przedsiębiorców jest bardziej "energiczna", gdy skutecznie i szybko działający Urząd motywuje ich do zmian. - Naszą filozofią, wpisaną w naszą misję, jest dążenie do jak najszybszej eliminacji nieprawidłowości z rynku. A to oznacza, że w pierwszej instancji my zawsze będziemy się zwracali do przedsiębiorcy z takim wezwaniem, sugestią o stosowanie tych zasad, które uważamy są uczciwe na rynku. Przedsiębiorca może się z tym nie zgodzić i wtedy my ewentualnie wszczynamy postępowanie i uruchamiamy cały proces. Ale w pierwszym kroku zawsze będzie próba dialogu z przedsiębiorcą - podkreślił w czwartek p.o. prezes UOKiK.

Wskazał, że z punktu widzenia konsumentów najważniejsze jest nie to, czy UOKiK wszczął postępowanie i wydał decyzję, tylko jak najszybsze wyeliminowanie patologii i nieprawidłowości z rynku. Zaznaczył, że Urząd coraz szerzej stosuje takie miękkie metody jak przesyłanie pism z wezwaniem do zaprzestania kwestionowanej praktyki: o ile w 2014 r. wystosowano 118 miękkich wezwań, to w 2015 r. było ich już 523, z czego 351 zakończyło się samoregulacją. - To oszczędność czasu i energii. Tryb negocjacyjny, otwarty, pewnego dialogu z przedsiębiorcami nam jak najbardziej pasuje, co nie oznacza, że te twarde narzędzia nie wiszą gdzieś tam z tyłu na półce i nie można po nie sięgnąć - zaznaczył Jasser. A zakres narzędzi w ręku UOKiK od niedzieli zdecydowanie się zwiększy. Nowelizacja części konsumenckiej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów wprowadza bowiem m.in. nowy model kontroli postanowień wzorców umów (o niedozwolonym charakterze postanowienia wzorca będzie decydował Prezes UOKiK decyzją administracyjną, a nie jak wcześniej sąd), zakazuje sprzedaży konsumentom produktów finansowych, które są niedostoswane do ich potrzeb (np. ubezpieczenie od utraty pracy dla 80-letniego klienta), daje także Urzędowi możliwość wyrażenia tzw. istotnego poglądu w sprawie - przy trwających postępowaniach przed sądem.

Od niedzieli UOKiK będzie mógł także wydawać decyzje tymczasowe np. wstrzymujące sprzedaż danego produktu oraz publikować w publicznym radiu i telewizji ostrzeżenia o zjawiskach rynkowych, które zagrażają interesom konsumentów. Dodatkowo, w sprawach, w których są trudności z zebraniem dowodów - za zgodą sądu - Urząd będzie mógł wykorzystać tzw. instytucję tajemniczego klienta, tj. wysłać do placówki instytucji kontrolera, który wcieli się w rolę konsumenta poszukującego jakiejś usługi. - Te narzędzia powinny przyczynić się do tego, żeby UOKiK mógł sprawniej przywracać równowagę i uczciwy poziom gry rynkowej. To wymaga ciągłego podkreślania, że dodatkowe narzędzia UOKiK nie są wymierzone w przedsiębiorców, wręcz przeciwnie, mają powodować, że przedsiębiorcy, którzy działają na rynku uczciwie i prawidłowo i traktują konsumentów tak, jak powinni, będą mieli w UOKiK skuteczniejszego sojusznika - ocenił Jasser. Za najważniejszą zmianę przedstawiciele Urzędu uznają przeniesienie kontroli abstrakcyjnej wzorców umów z modelu sądowego w model administracyjno-sądowy. Choć decyzje Prezesa UOKiK, uznające dane postanowienie za niedozwolone i zakazujące jego stosowania, będą miały skutek tylko w stosunku do przedsiębiorcy, który je stosuje, i klientów którzy zawarli z nim umowę na podstawie wzorca wskazanego w decyzji, to według Jassera będą one miały wpływ na wszystkich przedsiębiorców w danej branży.

- W naszych działaniach bardzo istotny jest element prewencji, skuteczności i nieuchronności pewnych zjawisk, czyli przekładając to na język bardziej praktyczny: jeżeli jakiś wzorzec zostanie przez UOKiK skutecznie zakwestionowany, wydana zostanie decyzja i dojdzie do nałożenia kary, to prawdopodobieństwo, że identyczny wzorzec innego przedsiębiorcy przejdzie przez podobną ścieżkę jest bardzo wysoki - zaznaczył Jasser. Jak mówił, Urząd będzie szybko i w przystępny sposób informował o postępowaniach i decyzjach, więc informacja o zakwestionowaniu danego typu wzorca powinna szybko dotrzeć do innych przedsiębiorców, tak by mieli możliwość zmiany praktyk, zanim Urząd otworzy postępowanie w ich sprawie. Każda decyzja Urzędu ma też być szczegółowo uzasadniona i opatrzona komentarzem, żeby inni przedsiębiorcy mogli ocenić, czy w ich wzorcu nie występuje podobne abuzywne postanowienie. UOKiK planuje także wydanie wytycznych dotyczących przebiegu kontroli administracyjno-sądowej.

Autor: msz/ / Źródło: PAP