● Powództwo, jakim jest skarga pauliańska, ma na celu odzyskanie należności od dłużnika poprzez udowodnienie, że dokonał on czynności prawnej z osobą trzecią, by nie oddać swoich długów. ● Skarga pauliańska jest unormowana przepisami Kodeksu cywilnego – artykułami od 527 do 534. ● Zarówno przepis art. 59 k.c., jak i art. 527 k.c., czyli skarga pauliańska, mają na celu zapewnienie ochrony wierzycielowi przed niekorzystnymi działaniami dłużnika. ● Przedawnienie skargi pauliańskiej następuje po pięciu latach licząc od dnia, w którym dłużnik dokonał czynności prawnej będącej przyczyną sporu.
Skarga pauliańska – czym dokładnie jest?
Skarga pauliańska to rodzaj powództwa, którego celem jest wyegzekwowanie od dłużnika należności na podstawie uznania przez sąd określonej czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela. Zgodnie z art. 527 k.c., podstawą do wniesienia takiego pozwu jest czynność prawna dokonana przez dłużnika, wskutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, a wierzyciel stał się pokrzywdzony, czyli odebrano mu możliwość egzekwowania należności. Innymi słowy, skarga pauliańska może być wniesiona, gdy dłużnik dokonał czynności prawnej (np. przekazał swój majątek w darowiźnie) na rzecz osoby trzeciej, przez co wierzyciel jest pokrzywdzony, gdyż dłużnik stał się niewypłacalny.
Dopuszczalność powództwa pauliańskiego regulują następujące przesłanki:
– dokonanie przez dłużnika (ważnej) czynności prawnej z osobą trzecią, której celem jest pokrzywdzenie wierzyciela, – pokrzywdzenie wierzyciela rozumiane przed dłużnika jako naruszenie jego prawa do wyegzekwowania należności z majątku dłużnika, – uzyskanie przez osobę trzecią korzyści majątkowej na skutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika, – wiedza osoby trzeciej o działaniu dłużnika w zamiarze pokrzywdzenia lub – przy zachowaniu należytej staranności –możliwość dowiedzenia się o działaniu dłużnika na szkodę wierzyciela.
Skarga pauliańska – właściwość sądu
W sprawie skargi pauliańskiej ustala się właściwość sądu według zasad ogólnych, czyli zgodnie z miejscem zamieszkania lub siedziby pozwanego.
Skarga pauliańska – opłata
Opłata od skargi pauliańskiej również jest ustalana na zasadach ogólnych, co oznacza, że wierzyciel inicjujący proces ze skargi pauliańskiej musi ponieść opłatę sądową na poziomie 5 proc. wartości przedmiotu sporu.
Skarga pauliańska – wzór
W sieci dostępnych jest wiele wzorów pozwów w sprawie skargi pauliańskiej, jednak nie jest zalecane korzystanie z nich, tym bardziej bez konsultacji z prawnikiem. Dobrze skonstruowany pozew powinien zawierać:
● oznaczenie sądu, do którego jest kierowany pozew, ● dane powoda: imię, nazwisko, adres zamieszkania, PESEL, ● dane pozwanego: imię, nazwisko adres zamieszkania, PESEL, ● wartość przedmiotu sporu, ● tytuł pozwu: „Pozew – skarga pauliańska” lub „Pozew o żądanie uznania za bezskuteczną czynność prawną” ● określenie wniosku ● informacja, o co wnosi powód, tj. np.: – o uznanie za bezskuteczną wobec powoda czynność prawną w postaci zawartej pomiędzy dłużnikiem X a pozwanym Y i zasądzenie kosztów postępowania od pozwanego, – o przeprowadzenie wskazanych dowodów, – o zobowiązanie komornika (należy wskazać dane komornika) do przedstawienia akt komorniczych oraz pozwanego do przedstawienia umowy darowizny lub sprzedaży (należy wskazać datę podpisania umowy oraz dane notariusza potwierdzającego ważność umowy), – o zabezpieczenie niniejszego powództwa za pomocą ujawnienia w księdze wieczystej zakazu rozporządzania nieruchomością (należy wskazać numer księgi wieczystej oraz adres nieruchomości), ● uzasadnienie pozwu – dokładny opis sytuacji wraz z argumentami przemawiającymi na korzyść wierzyciela i dowodami stanowiącymi dla nich poparcie, ● listę załączników – np.: odpis pozwu, pełnomocnictwo wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, umowa pożyczki, nakaz zapłaty, postanowienie Komornika Sądowego o wszczęciu egzekucji.
Kiedy skarga pauliańska nie działa?
Roszczenie pauliańskie jest nieskuteczne, gdy wierzyciel nie udowodni, że dłużnik stał się niewypłacalny dopiero po dokonaniu czynności prawnej, np. przekazaniu majątku w darowiźnie, a także, że działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Ważne jest również udowodnienie przed sądem, że osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową od dłużnika, wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć, że czynność prawna będzie skutkowała pokrzywdzeniem wierzyciela, oraz że dłużnik działał z takim zamiarem. Brak dowodów na takie okoliczności sprawy może poskutkować jej przegraniem.
Skarga pauliańska – termin przedawnienia
Przedawnienie skargi pauliańskiej występuje po upływie pięciu lat od dnia, w którym dłużnik dokonał czynności prawnej, która jest przyczyną sporu. Co ważne, termin ten jest liczony od dnia dokonania ostatniej czynności prawnej dłużnika, która poskutkowała jego niewypłacalnością.
Skarga pauliańska – jak się bronić?
Jeżeli wszystkie przesłanki do złożenia skargi pauliańskiej przez wierzyciela zostały spełnione, jedyną możliwością „uratowania się” przed utratą majątku przez dłużnika jest dojście do porozumienia – ugody z wierzycielem. Podjęcie próby spłaty długów i dogadanie się z wierzycielem to jedyna możliwość zatrzymania majątku, nawet tego przepisanego na osobę trzecią.
Art. 59 k.c. a skarga pauliańska
Skarga pauliańska nie jest jedynym sposobem dochodzenia swoich praw przez wierzycieli, który został przedstawiony w przepisach Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 59 k.c. „w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia”. Co to oznacza w praktyce? Na ten rodzaj egzekwowania swoich roszczeń wierzyciel może zdecydować się jedynie wtedy, gdy niewypłacalność dłużnika jest spowodowana bezpośrednim skutkiem wykonania zaskarżonej umowy.
Aby wierzyciel mógł skorzystać z art. 59 k.c., muszą być spełnione następujące przesłanki:
– musi istnieć umowa pomiędzy dłużnikiem a osobą trzecią, która uniemożliwia zadośćuczynienie roszczeniu wierzyciela, – dłużnik i osoba trzecia wiedzą o roszczeniu wierzyciela (chyba że czynność dłużnika z osobą trzecią była nieodpłatna), – wierzyciel musi udowodnić, że umowa dłużnika z osobą trzecią uniemożliwia zadośćuczynienie jego roszczeniu.
Czytaj także: Ulga na złe długi – co to jest? Kto i kiedy może z niej skorzystać? Ile może zabrać komornik – z pensji, z emerytury, z konta bankowego? Co nie podlega egzekucji komorniczej?
Autorka/Autor: red.
Źródło: TVN24 Biznes
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock