Szykuje się fala fuzji i przejęć w Rosji. Jeśli Putin pozwoli

Połowa rosyjskich biznesmenów chce sprzedaż swoje firmyEPA

Upadek sowieckiego imperium spowodował jeden z największych transferów majątków w historii. Od tego czasu minęło już ćwierć wieku a oligarchowie przygotowują się do kolejnego przełomu - pierwsze pokolenie rosyjskich kapitalistów toruje drogę następcom. Ale, jak wynika z analizy Bloomberga, nie będzie to łatwe, bo ci niekoniecznie chcą kontynuować dzieło rodziców, których sam Putin traktuje ich jak swoistych zakładników.

22 najbogatszych firm rosyjskich skupia w swoim ręku ponad 115 mld dol. - pisze Bloomberg. Ale kolejne pokolenia nie są zainteresowane dziedziczeniem biznesu, toteż połowa oligarchów deklaruje, że ma zamiar zbyć swoje potężne firmy. Eksperci przewidują prawdziwe zawirowanie na rynku fuzji i przejęć. Sytuacja jest tym ciekawsze, że są to mechanizmy niezbyt powszechne w rosyjskich realiach.

Po szeregu europejskich i amerykańskich sankcji ekonomicznych nałożonych na Moskwę, przeprowadzono badania opinii wśród milionerów i miliarderów. Wyniki wskazują, że rosyjscy bogacze nie znajdują wielkiego wsparcia w państwowym systemie prawnym, jeśli chodzi o przekazywanie swoich firm. Większość przyznaje, że po raz pierwszy rozważa kwestię sukcesji bardzo poważnie. - Właściciele głównych przedsiębiorstw są zasadniczo zakładnikami - mówi Alena Ledeneva, profesor nauk politycznych na University College London, która od dwóch dekad bada funkcjonowanie siatek władzy w Rosji. - Mogą sugerować swoim dzieciom, by jako "zakładnicy" zajęły ich miejsce, ale i tak to system Putina zadecyduje o tym, czy będą mogły przejąć biznesy rodziców.

Zmierzch rodzinnych dynastii

Skutkiem tego może być wzrost transakcji w rosyjskich przedsiębiorstwach w nadchodzących latach - wynika z badań Phoenix Advisors, moskiewska firma inwestycyjna, która pomaga biznesmenom w nawigowaniu sukcesjami i przejęciami. Ankieta przeprowadzona przez PricewaterhouseCoopers LLP wskazuje, że ponad połowa respondentów przyznaje, że chce sprzedać swoje przedsiębiorstwa. To wartość dwa razy większa od globalnej średniej. PwC przepytało 2 484 prezesów i dyrektorów w 40 krajach, 57 z nich pochodziło z Rosji. Z kolei, więcej niż połowa ankietowanych w badaniu Moscow Skolokovo School of Management Wealth Transformation Centre jest zdania, że „ogromne firmy rosyjskie nie zostaną rodzinnymi dynastiami”. Skolokovo przebadało 39 rosyjskich liderów biznesowych.

Problem, który słono kosztuje

Dla najbogatszych może to być kosztowny problem. 22 Rosjan, którzy pojawiają się w codziennie aktualizowanym rankingu 400 największych miliarderów Bloomberga (Bloomberg Billionaires Index) kontroluje łącznie ok. 200 mld dol., a ponad połowa tej sumy - 115 mld dol. - związana jest z firmami zlokalizowanymi, bądź spółkami giełdowymi notowanymi w Rosji. Problem, z którym muszą się zmierzyć rosyjscy biznesmeni nie jest typowy dla krajów kapitalistycznych. Rosyjska tradycja dynastycznych majątków zakończyła się, kiedy przed wiekiem bolszewicy zostali odsunięci od władzy. Postsowiecka gospodarka, kształtowana za rządów prezydenta Putina docenia wypracowane, kultywowane, osobiste relacje oraz uznaje funkcjonowanie, w dużej mierze niepisanych zasad.

Silne więzi

- Kombinacja starzejącego się pokolenia przedsiębiorców oraz tendencji raczej do wycofywania się niż do przekazywaniu firm rodzinie jest charakterystyczna dla rosyjskiego rynku - mówi Ilya Solarev z UBS Wealth Management, która zarządza majątkiem rzędu 500 mld dol. należącym do bogaczy.

Skutkuje to tym, że wielu zamożnych Rosjan musiało pielęgnować więzy z wpływowymi ludźmi różnych środowisk - od twórców prawa, urzędników podatkowych po innych biznesmenów. Lata, a nawet dekady pracy nad tymi kontaktami spowodowały, że tworzyli swego rodzaju "niematerialny kapitał", który nie może być "automatycznie przeniesiony na kolejne pokolenie" - wynika z raportu Skolkovo.

To kontrastuje z sytuacją w wielu innych krajach, gdzie prawo sprzyja bogaczom, zabezpieczając transfery majątku między pokoleniami. Jedna trzecia z 400 miliarderów w indeksie Bloomberga odziedziczyła majątek, którym kontroluje, natomiast połowa ze 106 największych europejskich majątków została przekazana dalej przynajmniej jednemu pokoleniu.

Niebezpieczny mariaż biznesu z polityką

Niezastosowanie się do putinowskiej wizji prowadzenia biznesu może skutkować politycznymi konsekwencjami. Michaił Chodorkowski, były właściciel firmy Yukos w 2005 roku oskarżony został o oszustwa podatkowe, pranie brudnych pieniędzy oraz defraudację na rynku ropy. Udowodniał swoją niewinność, zwracając uwagę na to, że zarzuty przeciwko niemu są reperkusjami za finansowanie partii politycznych, będących w opozycji do Putina. Po tym jak spędził 10 lat w więzieniu, Chodorkowski żyje teraz na banicji w Szwajcarii. Poprzedni partner Chodorkowskiego, Andriej Gurjew przyczynił się z kolei do rozwinięcia firmy Phosagro OAO, która stała się największym producentem nawozów fosforowych w Europie. Dokonał tego zasiadając w wyższej izbie parlamentu przez przeszło dekadę. Choć jego majątek wyceniany jest dziś na 4,5 mld dol, Gurjew w 2013 roku zdecydował się porzucić politykę. Przyczyną był szereg działań, które miały zmusić urzędników do repatriacji aktywów zagranicznych. Podjął wówczas decyzję, by zarządzanie swoją firmą przekazać w ręce syna. Nie odszedł jednak całkowicie w cień, pozostając wiceprezesem do nadzorowania strategii firmy.

Życiowa szkoła handlu

W prawdziwej mniejszości jest przypadek Dawida Jakobaszwiliego. 58-letni rosyjski biznesmen, współwłaściciel Wimm-Bill-Dann Foods - firmy produkującej soki, sprzedał w 2010 roku większość akcji, które posiadał firmie PepsiCo za 3,8 mld dol. Jego syn, Michaił zdecydował, że po ukończeniu nowojorskiego uniwersytetu przeprowadzi się z powrotem do Moskwy, by uczyć się od swojego ojca niuansów inwestycyjnych. - Uniwersytet prawdziwego życia jest najbardziej użyteczny - mówi Jakobaszwili. - Im więcej mój syn obserwuje, tym lepiej. - Patrzę jak mój ojciec rozmawia z innymi ludźmi - wtóruje ojcu Michaił Jakobaszwili, który pomógł ojcu w negocjacjach podczas sprzedaży 49 proc. jego akcji firmy energetycznej Petrocas Energy Group państwowemu Rosneftowi za 144 mln dol. w grudniu.

Takie podejście do strategii sukcesyjnej jest niespotykane w przypadku większości majętnych Rosjan.

Regulacje zabijają sukcesję

Rosyjscy przedsiębiorcy pytani o zidentyfikowanie największych wyzwań dla ich biznesów wskazują na „rząd i regulację” (61 proc.). To prawie dwukrotnie więcej niż średnia światowa, o której mowa w ankiecie PwC. Ograniczone prawa majątkowe, według wspomnianej Aleny Ledenevy, profesor nauk politycznych, trafnie określają „system Putina”. Ponad 60 tys. właścicieli będzie zmagać się z tym dylematem przekazania firm w ciągu najbliższych kilku lat - wynika z analiz Rubena Vardanyana, pełniącego funkcję przewodniczącego rady ekspertów w centrum Skolkovo. - Niewielu rosyjskich właścicieli myśli o przekazaniu swoich majątków kolejnemu pokoleniu, zatem ich sprzedaż jest na porządku dziennym - mówi Alex Stankevich, dyrektor zarządzający w Phoenix Advisors. - Oczekujemy, że spowoduje to istną falę fuzji i przejęć.

Biznesmen sprzedał w 2011 roku państwowemu Sbierbankowi bank inwestycyjny Troika Dialog za przeszło 1 mld dol., po to, by w tym roku stworzyć Phoenix Advisors - firmę konsultingową, która ma pomóc przedsiębiorcom w poruszaniu się w skomplikowanych zmianach własnościowych.

Rosyjscy oligarchowie chcą sprzedawać swoje firmy i szukają schronienia w innych krajach:

"Biznes kręci się w Szwajcarii". Rosyjscy oligarchowie znaleźli schronienie
"Biznes kręci się w Szwajcarii". Rosyjscy oligarchowie znaleźli schronienieTVN24 Biznes i Świat

Autor: ag / Źródło: Bloomberg, tvn24bis.pl

Źródło zdjęcia głównego: EPA

Pozostałe wiadomości

Wielka Brytania ogłosiła nałożenie sankcji zarówno na trzy jednostki Sztabu Generalnego Sił Zbrojnych Federacji Rosyjskiej (GRU), jak i oficerów tej instytucji. Polskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych wydało komunikat w związku z działaniami Londynu.

MSZ: Polska wyraża solidarność z Wielką Brytanią

MSZ: Polska wyraża solidarność z Wielką Brytanią

Źródło:
PAP

W piątkowym losowaniu Eurojackpot nie odnotowano głównej wygranej, a kumulacja rośnie do 420 milionów złotych. W Polsce najwyższe byłe wygrane czwartego stopnia. Oto liczby, które wylosowano 18 lipca 2025 roku.

Potężna kumulacja w Eurojackpot

Potężna kumulacja w Eurojackpot

Źródło:
tvn24.pl

"Indie nie popierają jednostronnych sankcji" - podkreślił rzecznik indyjskiego resortu spraw zagranicznych Randhir Jaiswal. W ten sposób odniósł się do sankcji nałożonych przez Unię Europejską na Rosję, które obejmują największą rafinerię ropy rosyjskiego koncernu Rosnieft w indyjskim stanie Gudźarat.

Reakcja na ruch Unii Europejskiej. "Nie popierają jednostronnych sankcji"

Reakcja na ruch Unii Europejskiej. "Nie popierają jednostronnych sankcji"

Źródło:
PAP

PKO BP, Santander, ING Bank Śląski, mBank i BNP Paribas - klienci tych instytucji finansowych muszą liczyć się z utrudnieniami w najbliższych dniach. Mogą wystąpić problemy z serwisem internetowym, aplikacją czy płatnościami.

Największy bank ostrzega. "Utrudnienia w dostępie do usług"

Największy bank ostrzega. "Utrudnienia w dostępie do usług"

Źródło:
tvn24.pl

W porównaniu do minionego roku większość owoców była w czerwcu wyraźnie droższa - mówi TVN24+ Kamil Łuczkowski, ekonomista z zespołu analiz makroekonomicznych Banku Pekao. Królem wzrostu cen okazały się jabłka. - Inaczej kształtowała się sytuacja na rynku warzyw. Tu Główny Urząd Statystyczny odnotował spadek cen detalicznych - mówi z kolei Mariusz Dziwulski, analityk rynku rolno-spożywczego w PKO BP. Jednak, jak zaznacza, są wyjątki. Ceny kapusty w hurcie wzrosły w skali roku o ponad połowę.

Król i królowa wzrostu cen

Król i królowa wzrostu cen

Źródło:
TVN24+

Policja przeprowadziła przeszukanie w rezydencji i w siedzibie partii Jaira Bolsonaro. Były prezydent Brazylii jest oskarżony o przygotowywanie zamachu stanu. Sąd nakazał mu noszenie elektronicznej bransoletki i zabronił używania mediów społecznościowych.

Przeszukanie w rezydencji i siedzibie partii byłego prezydenta

Przeszukanie w rezydencji i siedzibie partii byłego prezydenta

Źródło:
PAP, CNN

Wielka Brytania nałożyła nowe sankcje na ponad 20 rosyjskich szpiegów, hakerów i jednostki wywiadu. Chodzi o osoby i podmioty oskarżone o operacje cybernetyczne zagrażające stabilności Europy - wskazał brytyjski rząd w oświadczeniu.

"Szpiedzy GRU prowadzą kampanię mającą na celu destabilizację Europy"

"Szpiedzy GRU prowadzą kampanię mającą na celu destabilizację Europy"

Źródło:
PAP

Wielki sukces polskiego programisty. Przemysław Dębiak zajął pierwsze miejsce w prestiżowych zawodach AtCoder World Tour Finals 2025, pokonując nie tylko wszystkich pozostałych zawodników, ale też sztuczną inteligencję.

Polak lepszy od sztucznej inteligencji. Osobiste gratulacje od szefa OpenAI

Polak lepszy od sztucznej inteligencji. Osobiste gratulacje od szefa OpenAI

Źródło:
tvn24.pl

Od 14 sierpnia przyjmowane będą wnioski od firm i instytucji, które chcą uczestniczyć w prowadzonym przez resort pracy pilotażu skróconego czasu pracy. To pierwszy taki program w tej części Europy i pierwszy na tak szeroką skalę w Polsce – wskazała ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk.

Krócej w pracy. "Wielki, pierwszy w tej części Europy, pilotaż"

Krócej w pracy. "Wielki, pierwszy w tej części Europy, pilotaż"

Źródło:
PAP

Bat Indiany Jonesa został sprzedany za 525 tysięcy dolarów na trwającej przez tydzień aukcji firmy Heritage Auctions. Harrison Ford posługiwał się słynnym rekwizytem w filmie "Indiana Jones i ostatnia krucjata" z 1989 roku.

Bat Indiany Jonesa sprzedany na aukcji

Bat Indiany Jonesa sprzedany na aukcji

Źródło:
PAP

W projekcie budżetu opracowanym przez Komisję Europejską przewidziano dla Polski ponad 123 miliardy euro, między innymi na politykę spójności i rolnictwo - wynika z zestawienia opublikowanego przez Komisję Europejską w nocy z czwartku na piątek. Jest to wstępna propozycja budżetu, nad którą będą w kolejnych miesiącach pracować państwa członkowskie.

Ogromne pieniądze dla Polski

Ogromne pieniądze dla Polski

Źródło:
PAP

Wizz Air uruchomi 11 tras z lotniska Warszawa-Modlin, przeniesie też do Modlina dwa samoloty - poinformowała w piątek węgierska linia lotnicza. Wizz Air przestał operować z Modlina pod koniec 2012 roku.

Wizz Air wraca do Modlina. Znamy trasy

Wizz Air wraca do Modlina. Znamy trasy

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Należący do koncernu Meta popularny komunikator WhatsApp powinien przygotować się do wycofania z rynku rosyjskiego - oświadczył Anton Goriełkin, wiceprzewodniczący komisji do spraw technologii informatycznych Dumy Państwowej, niższej izby rosyjskiego parlamentu.

Rosja chce się go pozbyć. "Należy do ekstremistycznej organizacji"

Rosja chce się go pozbyć. "Należy do ekstremistycznej organizacji"

Źródło:
PAP

Na Giełdzie Papierów Wartościowych wszystkie główne indeksy rosną. WIG-Banki jest na najwyższym poziomie w historii. "Wszystko wskazuje na to, że obecny rok na warszawskim parkiecie będzie należał do najbardziej zyskownych od wielu lat" - napisał w komentarzu Michał Stanek z Q Value.

Euforia na warszawskiej giełdzie

Euforia na warszawskiej giełdzie

Źródło:
PAP Biznes, tvn24.pl

Bezpośrednie połączenie PKP Intercity do Chorwacji cieszy się sporym powodzeniem. Jak poinformował minister infrastruktury Dariusz Klimczak, do końca wakacji sprzedało się około 11 tysięcy biletów na ten pociąg. A co z połączeniami do Włoch czy Austrii?

Prawie wszystkie bilety sprzedane. Minister wyjaśnia

Prawie wszystkie bilety sprzedane. Minister wyjaśnia

Źródło:
PAP

W pierwszym półroczu 2025 roku deweloperzy sprzedali 18,3 tysiąca mieszkań. To wynik mniejszy o około 10 procent mniejszy niż rok temu przy tym, gdy oferta mieszkań jest na poziomie historycznego maksimum - w sprzedaży jest 62 tysiące lokali. Jak wskazuje Otodom na rynku może pojawić się stagnacja.

"Historyczne maksimum" na rynku mieszkań

"Historyczne maksimum" na rynku mieszkań

Źródło:
PAP

Ja na przykład ostatnio bardzo dużo mówię o Polsce lokalnej i o tym, że potrzeby Polski lokalnej są inne niż Warszawy. Sama jestem warszawianką i patriotką Warszawy, ale uważam, że te rozwiązania z Warszawy, copy-paste na Polskę lokalną, to totalnie nie jest to - powiedziała w programie "Jeden na jeden" w TVN24 ministra funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz (Polska 2050). Broniła w ten sposób poprawek przegłosowanych w Sejmie wspólnie z PiS w sprawie budownictwa społecznego.

"Potrzeby Polski lokalnej są inne". Ministra broni poprawek do ustawy

"Potrzeby Polski lokalnej są inne". Ministra broni poprawek do ustawy

Źródło:
tvn24.pl

Rzeczniczka Białego Domu Karoline Leavitt poinformowała, że dotychczas pisma od prezydenta Donalda Trumpa w sprawie ceł otrzymało 25 krajów. Dodała, że Unia Europejska jest bardzo chętna do negocjacji handlowych, z kolei Kanada to trudny partner do rozmów.

25 krajów otrzymało pisma od Trumpa

25 krajów otrzymało pisma od Trumpa

Źródło:
PAP

Producenci oleju w liście do premiera Donalda Tuska domagają się odblokowania możliwości importu rzepaku z Ukrainy. W ich ocenie niedobór surowca w sezonie 2025/2026 ma wynieść co najmniej 500 tysięcy ton, co negatywnie wpłynie na krajowe tłocznie. Ministerstwo Rozwoju i Technologii poinformowało, że wstrzymuje się jeszcze z decyzjami w tej sprawie.

Sytuacja jest "niezwykle trudna". Apel do premiera

Sytuacja jest "niezwykle trudna". Apel do premiera

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Uważam, że obywatelom należy się informacja na temat prawdziwego obrazu sytuacji - powiedział w czwartek na konferencji prasowej minister aktywów państwowych Jakub Jaworowski, odnosząc się do przedstawionego w środę przez posłów Prawa i Sprawiedliwości raportu na temat sytuacji spółek Skarbu Państwa. Jak stwierdził, jest "zszokowany poziomem fałszu i manipulacji" twierdzeń przedstawicieli opozycji.

PiS publikuje raport. Minister: jestem zszokowany poziomem fałszu i manipulacji

PiS publikuje raport. Minister: jestem zszokowany poziomem fałszu i manipulacji

Źródło:
PAP, tvn24.pl

W czerwcu Joanna Tyrowicz, członkini Rady Polityki Pieniężnej, wnioskowała o podwyżkę stóp procentowych o 250 punktów bazowych. Wniosek został jednak odrzucony przez pozostałych członków RPP - poinformował Narodowy Bank Polski.

Propozycja dużej podwyżki stóp procentowych. Wyniki głosowania

Propozycja dużej podwyżki stóp procentowych. Wyniki głosowania

Źródło:
PAP, tvn24.pl