Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę, która precyzuje, w jakich sytuacjach ZUS może zweryfikować prawo przyznawania renty lub emerytury oraz wysokość tych świadczeń.
Zmiany wychodzą naprzeciw wytycznym wyroku Trybunału Konstytucyjnego z lutego 2012 r. Określają katalog sytuacji, w których możliwa będzie weryfikacja decyzji ZUS ustalających prawo do świadczeń lub ich wysokość. Ponadto, ustawa wprowadza cezurę czasową, ograniczającą tę możliwość.
Przyznanie emerytury
Zgodnie z ustawą, ZUS będzie mógł zdecydować o wznowieniu postępowania w sprawie przyznania emerytury lub renty oraz zmiany tych świadczeń w sytuacji fałszowania dowodów, świadomego wprowadzania w błąd lub wydania decyzji w wyniku przestępstwa, w ciągu 10 lat od jej wydania. Będzie mógł to zrobić także w przypadku ujawnienia nowych okoliczności lub dowodów nieznanych organowi w dniu wydania decyzji, ale w tym przypadku w ciągu 5 lat od jej wydania. Ponowne decyzje ws. emerytur lub innych świadczeń ZUS będzie mógł wydać w sytuacji uchylenia, zmiany lub stwierdzenia nieważności orzeczenia sądu, na którego podstawie została wydana decyzja o przyznaniu świadczenia (w ciągu 5 lat od wydania decyzji), jak również w przypadku przyznania świadczenia lub jego nieprawidłowego obliczenia na skutek błędu organu decydującego (w ciągu 3 lat od wydania decyzji). W tym ostatnim przypadku - zakłada ustawa -"organ emerytalny odstępuje od uchylenia lub zmiany decyzji, jeżeli uchylenie lub zmiana decyzji wiązałyby się z nadmiernym obciążeniem dla osoby zainteresowanej, ze względu na jej sytuację osobistą lub materialną, wiek, stan zdrowia lub inne szczególne okoliczności". Według ustawy, decyzje będą mogły zostać zmienione bez żadnego ograniczenia czasowego, jeśli w wyniku zmiany decyzji zostałoby przyznane prawo do świadczenia lub jego wysokość zostałaby podwyższona.
Wyrok Trybunału
W 2012 r. Trybunał Konstytucyjny zakwestionował art. 114 ust. 1a ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który pozwalał ZUS zmniejszyć wysokość emerytury czy renty, a nawet pozbawić tego świadczenia, jeśli po uprawomocnieniu się decyzji ustalającej prawo do niego okazywało się, że dowody, na których decyzja była oparta, nie dawały podstaw do przyznania emerytury lub renty albo do ustalenia takiej ich wysokości. Trybunał za niezgodne z konstytucją uznał natomiast uprawnienie organu rentowego do wszczęcia postępowania z urzędu w celu weryfikacji ustalonego prawa do emerytury lub renty albo ich wysokości. Uznał, że wzruszalność prawomocnych decyzji emerytalno-rentowych powinna być sytuacją wyjątkową, wynikającą z precyzyjnie określonych przesłanek. Z inicjatywą zmiany przepisów w tym obszarze wystąpił Senat.
Autor: MS / Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock