Gdzie wymienić uszkodzony banknot?

● Uszkodzony banknot można wymienić w kasie dowolnego banku w Polsce. ● Bank wymieni zniszczony banknot, jeśli więcej niż 45 proc. jego pierwotnej powierzchni zachowało się w jednym kawałku i możliwe jest rozpoznanie jego nominału. ● Za banknot, który zachował od 45 do 75 proc. pierwotnej powierzchni, otrzymamy połowę jego wartości nominalnej. ● Za banknot, który zachował ponad 75 proc. powierzchni, a także banknot przerwany bądź poplamiony, otrzymamy pełną wartość nominalną. ● Banknoty, które wzbudzają zastrzeżenia co do ich autentyczności, są przekazywane wraz z danymi ich właściciela do ekspertyzy w Narodowym Banku Polskim.

Wymiana uszkodzonego banknotu, zgodnie z zarządzeniem nr 31/2013 prezesa Narodowego Banku Polskiego, możliwa jest w kasie dowolnego banku w Polsce. Jeśli zniszczony banknot nie budzi podejrzeń – jego nominał jest czytelny, nie ma wątpliwości co do jego autentyczności – bank ma obowiązek go przyjąć.

Uszkodzony lub zużyty banknot można także wymienić, przesyłając go wraz z odpowiednim wnioskiem pocztą lub kurierem pod adresem: Departament Emisyjno-Skarbcowy, NBP, ul. Świętokrzyska 11/21, 00-919 Warszawa z dopiskiem: DES - wymiana.

Kwota nie może jednak przekraczać dwóch tys. zł, a pieniądze powinny być umieszczone w dodatkowej zaklejonej kopercie. Bank odeśle równowartość na wskazany we wniosku numer konta. Wzór wniosku dostępny jest na stronie Narodowego Banku Polskiego.

Zniszczony lub uszkodzony banknot w polskiej walucie zostanie wymieniony na nowy o tej samej wartości, jeśli zachowało się ponad 75 proc. jego powierzchni, albo banknot jest przerwany lub poplamiony.  W przypadku banknotu, który zachował od 45 do 75 proc. powierzchni, otrzymamy połowę jego wartości. 

Banki wymieniają też uszkodzone mechanicznie i zniszczone monety, a nawet tylko ich elementy (rdzeń i pierścień).

Za uszkodzony banknot, który podlega wymianie w banku, uznaje się banknoty, które w wyniku zużycia lub zniszczenia nie mogą być używane jako pełnoprawny środek płatniczy. Są to banknoty: - postrzępione, - naddarte, - podklejone, - przerwane, - nadmiernie zabrudzone, - zaplamione, - odbarwione, - wyprane, - popisane, - nadrukowane.

W wymienionych wyżej sytuacjach wymiana zużytego banknotu w banku nie nastręcza trudności i dokonywana jest od razu. Jeśli banknot jest uszkodzony w inny sposób, bank prześle go do wymiany do Narodowego Banku Polskiego. 

Wymianie podlega także podarty banknot, o ile jest przerwany na nie więcej niż dziewięć części, które pochodzą z tego samego banknotu i nie mają ubytków w miejscu podarcia. Części podartego banknotu muszą po złożeniu stanowić 100 proc. oryginalnej powierzchni. Taki banknot może, lecz nie musi, być sklejony w momencie oddawania go do wymiany.

W przypadku banknotów zanieczyszczonych substancjami chemicznymi, ich właściciel, o ile ma taką wiedzę, zobowiązany jest poinformować pracownika banku o rodzaju zanieczyszczenia. 

Są jednak sytuacje, w których wymiana zniszczonego banknotu jest bardziej skomplikowana. Jeśli banknot okaże się sfałszowany lub wzbudzi podejrzenie, że może być sfałszowany, bank ma obowiązek spisać dane właściciela, zatrzymać banknot i przekazać go do Narodowego Banku Polskiego do weryfikacji. Jeśli NBP uzna, że zniszczony banknot nie może zostać wymieniony, uzasadni tę decyzję i zwróci go właścicielowi. Jeśli banknot okaże się fałszywy, zostanie zatrzymany bez prawa do zwrotu jego równowartości.

Sytuacja komplikuje się także, kiedy uszkodzeniu ulega banknot euro lub innej obcej waluty. Polskie banki wymieniają tylko zniszczone banknoty wydane przez Narodowy Bank Polski. Można próbować wymienić taki banknot w kantorze, jednak właściciele kantorów nie mają obowiązku go przyjąć, należy też liczyć się z tym, że nie otrzyma się w zamian pełnej wartości zniszczonego pieniądza.

Uszkodzony banknot euro można legalnie wymienić w banku centralnym w kraju, który należy do strefy euro. Wymiana uszkodzonego banknotu euro, który zachował więcej niż 50 proc. swojej oryginalnej powierzchni (lub jeśli jego właściciel może wykazać, że większa część banknotu została nieodwracalnie zniszczona), jest w bankach centralnych strefy euro bezpłatna, chyba że pieniądz został uszkodzony w urządzeniu antykradzieżowym. Listę banków, w których można wymienić uszkodzony banknot euro, można znaleźć na stronie Europejskiego Banku Centralnego.