Wpadają w "pułapkę rentową". Ministerstwo zabiera głos

Z tzw. pułapką rentową mają do czynienia osoby z niepełnosprawnością rezygnujące z pracy lub awansu zawodowego, by nie przekroczyć progów dochodowych uprawniających do renty socjalnej lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Zniesienie tzw. pułapki rentowej było jednym ze "100 konkretów na 100 dni" ogłoszonych przez Koalicję Obywatelską przed wyborami parlamentarnymi w 2023 r.

Temat ten był przedmiotem obrad poniedziałkowego posiedzenia sejmowej podkomisji stałej do spraw osób z niepełnosprawnościami i włączenia społecznego. Zastępca dyrektora w Departamencie Ubezpieczeń Społecznych w MRPiPS Sebastian Kamiński przyznał, że w ostatnim czasie do resortu wpływają zgłoszenia od osób z niepełnosprawnościami, które sygnalizują kwestie zawieszania i zmniejszania świadczeń emerytalno-rentowych.

- Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami prawo do świadczeń emerytalno-rentowych (rent i niektórych emerytur - red.) ulega zawieszeniu w razie osiągania przychodów w kwocie wyższej niż 130 procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ogłoszonego przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego - wyjaśnił Kamiński.

Dodał, że od 1 czerwca wynosi ona 11 651 zł. Oznacza to, że przekroczenie tego pułapu powoduje zawieszenie wypłaty świadczenia.

- Drugi próg to 70 procent. Od 1 czerwca wynosi 6273 złote 60 groszy. Jego przekroczenie powoduje, że świadczenie ulega zmniejszeniu o kwotę przekroczenia, jednak nie więcej niż kwota określona i to jest obecnie 936 złotych 61 groszy i 704 złote 75 groszy. Oczywiście mówimy tu o widełkach od 70 procent do 130 procent przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia - powiedział Kamiński.

Kamiński poinformował, że ministerstwo analizuje kwestię zniesienia tych progów. Wyjaśnił jednocześnie, że dotychczas renta była formą rekompensaty dla osób, które nie mogły uzyskać wyższych dochodów w związku z niepełnosprawnością. - Tutaj jest po prostu zmiana podejścia, należy podejść do tego systemowo - podkreślił.

Przekazał, że resort zwrócił się do Ministerstwa Finansów o możliwości finansowe w tym zakresie.

- Mogę powiedzieć, że ministerstwo widzi ten problem, chce do tego podejść w sposób kompleksowy, dokonać analiz ekonomicznych, prawnych i społecznych. Dopiero po przeprowadzeniu tych analiz i uzyskaniu pozytywnego stanowiska Ministerstwa Finansów będzie możliwość przedstawienia propozycji zmian legislacyjnych w tym zakresie - powiedział Kamiński.

Z kolei zastępca dyrektora w Biurze Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych Andrzej Łosiewicz podkreślił, że należy dążyć do likwidacji tzw. pułapki rentowej.

Przypomniał ponadto, że w resorcie trwają prace nad ustawą o asystencji osobistej, której rozwiązania mogą przyczynić się do zwiększenia aktywności zawodowej osób z niepełnosprawnościami.

- Państwa europejskie, nie wszystkie, ale te, które mają najwyższe wskaźniki aktywności osób z niepełnosprawnościami, tego limitu nie mają, więc też mając na uwadze pozostałe elementy systemu, czyli asystencję i zatrudnienie wspomagane, powinniśmy dążyć, żeby "pułapkę rentową" próbować zlikwidować - powiedział Łosiewicz.

Od 2022 r. osoba dorabiająca do renty socjalnej rozlicza się po upływie roku kalendarzowego - rocznie lub miesięcznie, w zależności od tego, który sposób jest dla niej korzystniejszy. Wcześniej renta była zawieszana na bieżąco – za każdy miesiąc.

Na zmniejszenie albo zawieszenie renty socjalnej wpływa m.in. przychód osiągany z działalności podlegającej obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, np. z pracy na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia czy z pozarolniczej działalności.

Aby otrzymać rentę socjalną, należy być pełnoletnim mieszkańcem Polski i mieć ważne orzeczenie lekarskie o całkowitej niezdolności do pracy albo stałe, albo czasowe. Renta socjalna przysługuje wtedy, gdy niezdolność do pracy powstała w wyniku choroby lub wypadku nabytego przed ukończeniem przez osobę pobierającą świadczenie 18 lat, w trakcie pobierania przez nią nauki (do 25 lat), a także w czasie jej studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.

Od 1 marca 2025 r. renta socjalna oraz z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 1878,91 zł. Z kolei renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy to 1409,18 zł.