Darowizna od rodziców - zgłoszenie, podatek. Jak wypełnić SD-Z2?

●     Co do zasady wszystkie darowizny objęte są podatkiem, od tej reguły są jednak pewne wyjątki. ●     Wysokość podatku (jego brak) zależy od stopnia pokrewieństwa oraz wartości darowizny. ●     Zwolnieniu od podatku podlegają darowizny poniżej kwoty wolnej od podatku oraz pomiędzy najbliższą rodziną. ●     Wszystkie darowizny przekraczające kwoty wolne od podatku muszą być zgłaszane do urzędu skarbowego.

Zasady przekazywania darowizn i związanych z tym obowiązków wobec fiskusa wynikają z ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn. Związane z tym formalności reguluje ponadto rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 listopada 2015 r. w sprawie wzoru zgłoszenia o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych.

Co do zasady wszystkie darowizny, zarówno pieniężne, jak i w postaci wartościowych przedmiotów, objęte są podatkiem od spadków i darowizn. Wysokość tego podatku uzależniona jest od stopnia pokrewieństwa pomiędzy osobami przekazującymi sobie darowiznę oraz wartości tej darowizny.

Na podstawie stopnia pokrewieństwa ustanowiono trzy grupy podatkowe:

Grupa 1: małżonek, zstępni (dzieci, wnuki), wstępni (rodzice, dziadkowie), rodzeństwo, pasierb, zięć, synowa, ojczym, macocha, teść i teściowa. Grupa 2: zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie innych zstępnych. Grupa 3: pozostałe osoby niezakwalifikowane do grupy 1 albo 2.

Jednocześnie przewidziano określone wyjątki. Po pierwsze w obrębie grupy 1 wyróżnia się tzw. grupę 0, do której należą: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym, macocha. W obrębie grupy 0 wszystkie darowizny są zwolnione z podatku.

Po drugie ustanowiono kwoty wolne od podatku i darowizna, która nie przekroczy ich wartości, również jest od tego podatku zwolniona. Kwoty te wynoszą:

●     grupa 1 - 9637 zł, ●     grupa 2 - 7276 zł, ●     grupa 3 - 4902 zł.

Jeżeli darowizna od tej samej osoby otrzymywana jest więcej niż jeden raz, przy określaniu jej wartości bierze się pod uwagę sumę darowizn przekazanych w ciągu ostatnich pięciu lat. Wówczas suma ta, jeżeli przekracza kwotę wolną dla danej grupy podatkowej, stanowi podstawę do opodatkowania.

Stawka podatku od darowizn nie jest stała i waha się od trzech do nawet 20 proc. Naliczana jest ona jedynie od nadwyżki ponad kwotę wolną od podatku.

Darowizna od rodziców stanowi darowiznę w obrębie tzw. grupy 0, a więc podlega zwolnieniu od podatku niezależnie od swojej wartości. Podatku nie zapłaci się więc zarówno przy darowiźnie od rodziców o wartości 1000 zł, np. zegarka, jak i darowiźnie o wartości 100 tys. zł, np. na wkład własny do kredytu hipotecznego.

Jednocześnie jednak po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku, czyli 9637 zł dla grupy 1, powstaje obowiązek zgłoszenia tej darowizny/darowizn do właściwego urzędu skarbowego. W przypadku więcej niż jednej darowizny bierze się pod uwagę sumę darowizn otrzymanych od tej samej osoby w ciągu ostatnich pięciu lat.

Rodzice powinni jednocześnie być ponadto w stanie wykazać źródło pochodzenia środków stanowiących darowiznę. Muszą one mieć pokrycie w ich dochodach lub oszczędnościach – w przeciwnym razie możliwe jest naliczenie im kary w postaci podatku od nieujawnionych dochodów.

Jeżeli wartość darowizny jest wyższa niż kwota wolna od podatku w danej grupie podatkowej konieczne jest zgłoszenie jej do urzędu skarbowego. Obowiązek ten pojawia się również, jeżeli darowizna kwalifikuje się do całkowitego zwolnienia od podatku, czyli ma miejsce w obrębie grupy 0.

Zgłoszenia obdarowany powinien dokonać w ciągu sześciu miesięcy od otrzymania darowizny na składając w swoim urzędzie skarbowym druk SD-Z2 zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych do właściwego urzędu skarbowego. W zgłoszeniu obowiązkowe jest wykazanie nadwyżki wartości otrzymanych darowizn od tej samej osoby ponad kwotę wolną od podatku.

Zgłoszenia darowizny na druku SD-Z2 można dokonać:

●     Osobiście w urzędzie skarbowym – druk SD-Z2 dostępny jest w każdym urzędzie, ●     Pocztowo – druk SD-Z2 wydrukować można na stronie podatki.gov.pl w zakładce "Formularze do druku", ●     Online – formularz SD-Z2 dostępny jest na stronie podatki.gov.pl w usłudze „e-Deklaracje”.

Składając formularz SD-Z2 przez internet konieczne będzie podpisanie go kwalifikowanym podpisem elektronicznym.

W formularzu zgłoszenia otrzymania darowizny SD-Z2 konieczne jest podanie szeregu informacji. Obejmują one:

●     datę nabycia darowizny, ●     datę powstania obowiązku podatkowego (może być różna w przypadku otrzymania kilku darowizn), ●     dane urzędu skarbowego, ●     dane osobowe wnioskodawcy (obdarowanego), ●     dane osobowe darczyńcy, ●     do wypełnionego formularza SD-Z2 dołączyć należy dowód otrzymania darowizny, np. wydruk z rachunku bankowego, ●     informacje o przedmiocie darowizny lub prawach majątkowych, ●     stopień pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą i obdarowanym, ●     formy przekazania darowizny, np. przelew bankowy, ●     data złożenia formularza i podpis.

Jak wyjaśnia Ministerstwo Finansów, jeżeli nabycie w drodze darowizny przedmiotu lub pieniędzy nie zostanie zgłoszone w ciągu 6 miesięcy lub obdarowany nie udokumentuje otrzymania środków pieniężnych w odpowiedni sposób, wówczas nabycie darowizny podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych. Co w przypadku darowizn w grupie 0 skutkuje utratą prawa do zwolnienia od podatku.

Jeżeli podatnik nie zgłosi darowizny w ciągu 6 miesięcy od jej nabycia lub nie złoży zeznania SD-3 ( o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych) i nie zapłaci należnego podatku, ale zgłosi otrzymanie darowizny dopiero w czasie kontroli urzędu skarbowego albo urzędu celno-skarbowego, zapłaci 20 proc. podatku.

Obowiązkowi zgłoszenia nie podlegają darowizny o wartości mniejszej niż kwota wolna od podatku w danej grupie podatkowej oraz te, które przekazane zostały na podstawie umowy darowizny w formie aktu notarialnego, np. darowizna nieruchomości. W tej sytuacji zgłoszenia darowizny do urzędu skarbowego dokonuje notariusz.

Niektóre darowizny można odliczyć od uzyskanego w danym roku podatkowym dochodu podczas wypełniania corocznej deklaracji PIT. Odliczeniu takiemu podlegają jednak jedynie określone rodzaje darowizn, a konkretniej darowizny na cele:

●     organizacji pożytku publicznego, ●     kultu religijnego, ●     krwiodawstwa, ●     charytatywno-opiekuńcze Kościoła katolickiego.

Wysokość tego odliczenia nie może przekroczyć przy tym sześciu proc. wartości zyskanego w danym roku dochodu. Wyjątkiem - jak wyjaśnia firma doradcza PwC - są darowizny na na cele charytatywno-opiekuńcze Kościoła katolickiego, a także innych kościołów uprawnionych na podstawie umów, które mogą być odliczane do 100 proc. dochodu.

Zamknięty wykaz darowizn możliwych do odliczenia od podatku oznacza, że darowizny dokonywane w obrębie rodziny nie mogą podlegać tego typu odliczeniu.

Zgodnie z zapisami kodeksu rodzinnego i opiekuńczego darowizna stanowi majątek osobisty obdarowanego. W związku z tym, bez względu na istnienie lub nie rozdzielności majątkowej małżonków, nie wchodzi ona w skład majątku małżeńskiego. Tym samym nie podlega również podziałowi przy rozwodzie.

Wyjątkiem może być jedynie sytuacja, w której osoba darczyńca jasno wskazał w umowie darowizny, że ma ona wejść w skład majątku małżeńskiego. Taka sytuacja wymaga jednak dokonania stosownych zapisów i spotykana jest rzadko.