ROA – czym są wskaźniki rentowności? Czym różni się ROA od ROS i ROE?

● Wskaźniki rentowności pomagają oceniać efektywność funkcjonowania przedsiębiorstwa. Im wyższe i stabilniejsze ich wartości, tym lepiej. ● Wskaźnik rentowności aktywów pokazuje zysk z każdej zainwestowanego złotego. ● Oprócz wskaźnika rentowności aktywów (ROA) często spotykany jest wskaźnik rentowności sprzedaży (ROS) oraz wskaźnik rentowności kapitału (ROE). ● Wskaźniki rentowności ułatwiają korygowanie błędów i planowanie rozwoju firmy.

Wskaźniki rentowności nie mają definicji ustawowej – są to pojęcia z zakresu rachunkowości i ekonomii. Ich definicje i zastosowanie znaleźć można m.in. w publikacjach i dokumentach Komisji Nadzoru Finansowego.

Jednocześnie zasady prowadzenia rachunkowości określa ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, natomiast przepisy dotyczące ewidencji środków trwałych rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 października 2016 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych.

Zasadniczym celem prowadzenia działalności gospodarczej jest osiąganie z niej zysku – czyli przychodów wyższych niż koszty ich uzyskania. Rentowność, inaczej dochodowość, jest parametrem określającym efektywność ekonomiczną funkcjonowania przedsiębiorstwa i przełożenie, jakie ma to na osiągane zyski. W dużym uproszczeniu im wyższe i szybciej osiągane zyski, tym wyższa rentowność.

Oceny rentowności przedsiębiorstwa można dokonywać na różne sposoby. Służącym do tego narzędziem są wskaźniki rentowności, nazywane też indeksami rentowności lub stopami zyskowności. Dzięki tym wskaźnikom możliwe jest skuteczniejsze korygowanie błędów w zarządzaniu firmą, lepsze planowanie kierunków jej rozwoju oraz, w rezultacie, osiąganie wyższych przychodów.

Rentowność mierzyć można przede wszystkim w trzech głównych obszarach:

1. majątku (aktywów) – wskaźnik ROA, 2. sprzedaży – wskaźnik ROS, 3. kapitału – wskaźnik ROE.

Mierzenie rentowności aktywów przedsiębiorstwa dokonuje się poprzez ocenę posiadanych przez nie składników majątku o określonej wartości. Dotyczy to zarówno aktywów trwałych, jak i aktywów obrotowych. Służy do tego wskaźnik rentowności aktywów ROA (Return On Assets).

Wskaźnik ROA obrazuje zdolność firmy do wypracowywania zysku oraz efektywność gospodarowania posiadanym do dyspozycji majątkiem. Im wyższy wskaźnik ROA, tym lepiej. Parametr ten jest brany pod uwagę m.in. przez instytucje finansowe przy mierzeniu zdolności kredytowej spółki.

Przy ocenie sytuacji finansowej firmy patrzy się przy tym nie tylko na wartość wskaźnika ROA, ale również jego stałość w kolejnych latach działalności. Małe wahania ROA są potwierdzeniem stabilnej pozycji firmy i jej modelu biznesowego.

Wyliczenie ROA, podobnie jak wszystkich innych wskaźników rentowności opiera się na informacjach z bilansu księgowego firmy oraz jej rachunku zysków i strat.

Wskaźnik rentowności aktywów, gdy posiada się te informacje, wyliczany jest już w prosty sposób. Jest to stosunek zysku netto przedsiębiorstwa do wartości posiadanych przez nie aktywów.

Aby obliczyć wskaźnik ROA należy podzielić zysk netto przez wartość całego majątku spółki, a następnie wynik pomnożyć przez 100 proc. Uzyskany wyrażony procentowo wynik pokazuje, ile zysku netto osiągane jest na każdej złotówce zainwestowanego majątku.

Na ocenę wyliczonego wskaźnika ROA wpływ ma branża danego przedsiębiorstwa, charakterystyka rynku, czy porównanie do wyników osiąganych przez najbliższych konkurentów biznesowych.

Czasami przyjmuje się, że optymalny poziom ROA wynosi ok. 10 proc. Wyższy, wynoszący kilkanaście czy kilkadziesiąt procent ROA, jest bardzo trudny do utrzymania przez dłuższy czas, co może wpłynąć negatywnie na ocenę stabilności kondycji spółki. Z kolei niższy ROA oznacza niską rentowność danego przedsiębiorstwa, natomiast ujemny ROA – brak rentowności, a więc brak opłacalności prowadzonej działalności.

Najczęściej do uzyskania kredytu przez firmę wystarczy ROA wynoszący kilka procent. Jednocześnie w przypadku małych firm oczekuje się zwykle wyższego ROA niż w przypadku dużych firm o ugruntowanej pozycji.

Inny niż ROA wskaźnik rentowności jest potrzebny przy ocenie rentowności sprzedaży towarów i usług prowadzonej przez przedsiębiorstwo. W tym przypadku wykorzystuje się wskaźnik rentowności sprzedaży netto – ROS (Return Of Sale).

Aby obliczyć ROS należy podzielić zysk netto przez wartość przychodów ze sprzedaży, a następnie wynik pomnożyć przez 100 proc. Uzyskany wyrażony procentowo wynik pokazuje, ile zysku netto osiągane jest na każdej złotówce przychodu ze sprzedaży. Innymi słowy, ROS obrazuje stopień opłacalności prowadzonej przez firmę sprzedaży.

Podobnie jak w przypadku ROA, im wyższy jest wskaźnik ROS, tym wyższa rentowność. Nie ma jednak określonego optymalnego poziomu ROS przedsiębiorstwa – wszystko zależy bowiem od charakteru prowadzonej sprzedaży i branży, w której się działa. Aby prawidłowo ocenić ROS przedsiębiorstwa należy porównać wartość tego wskaźnika w innych, podobnych przedsiębiorstwach z tego samego sektora gospodarki.

Trzecim często spotykanym wskaźnikiem rentowności jest wskaźnik rentowności kapitału ROE (Return On Equity). Służy on dokonywaniu oceny skuteczności zarządzania przez przedsiębiorstwo posiadanym kapitałem własnym, czyli o zyskach osiąganych z inwestycji. Kapitał własny to kapitał, który został wniesiony do spółki przez właścicieli, albo który został wypracowany podczas jej bieżącej działalności.

Aby obliczyć ROE należy podzielić zysk netto przez wartość kapitału własnego przedsiębiorstwa, a następnie wynik pomnożyć przez 100 proc. Uzyskany wyrażony procentowo wynik pokazuje, ile zysku netto osiągane jest z każdej zaangażowaną jednostkę kapitału własnego.

Im wyższa wyliczona wartość wskaźnika ROE, tym lepiej świadczy to o rentowności kapitałowej przedsiębiorstwa, czyli jego efektywności w korzystaniu z wewnętrznych źródeł finansowania. ROE jest wykorzystywany m.in. przez udziałowców i akcjonariuszy, dla których wzrost ROE oznacza wzrost ewentualnej dywidendy.

W praktyce wskaźnik ROE jest podobny do ROA, jest jednak pomiędzy nimi zasadnicza różnica – ROE nie uwzględnia bowiem zobowiązań firmy, czyli jej zadłużenia.

Inaczej mówiąc ROE pokazuje zyskowność z każdej złotówki należącej do firmy, natomiast ROA – z każdej złotówki zainwestowanej w firmę, ale mogącej pochodzić np. z pożyczki. Tym samym ROA jest zawsze mniejsze od ROE, ponieważ aktywa zawsze są większe niż kapitał własny.

Źródło:

1. M. Sierpińska, T. Jachna, Metody podejmowania decyzji finansowych, PWN 2013 r. 2. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości 3. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych 4. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 października 2016 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych