W otoczkach komet, w tym w jednej spoza naszego układu planetarnego, naukowcy wykryli żelazo i nikiel. Wśród odkrywców jest dwóch Polaków. O wynikach informują w czasopiśmie "Nature" oraz w Europejskim Obserwatorium Południowym (ESO).
Polscy naukowcy zbadali międzygwiazdową kometę 2I/Borisov i odkryli w jej otoczce obecność niklu w formie gazowej. Podobne badania przeprowadził belgijski zespół i dotyczyły one analizy komety z Układu Słonecznego. Swoje prace opublikowali niezależnie w dwóch artykułach w czasopiśmie "Nature".
Obserwacje 2I/Borisov
Piotr Guzik i Michał Drahus z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie przeprowadzili pod koniec stycznia 2020 r. obserwacje komety 2I/Borisov przy pomocy teleskopu VLT należącego do Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO). To unikatowa kometa, bowiem dotarła do nas spoza Układu Słonecznego. Jest drugim zaobserwowanym "obcym" obiektem po ‘Oumuamua. Znajdowała się podczas obserwacji około 300 milionów kilometrów od Słońca, czyli około dwa razy dalej niż dystans Ziemia-Słońce.
Mimo tak dużego dystansu, w jej otoczce udało się wykryć obecność niklu w formie gazowej. To bardzo zaskakujące, bowiem do tej pory gazy z atomami ciężkich metali obserwowano jedynie w gorących środowiskach, na przykład w atmosferach ultragorących egzoplanet, albo w przypadku komet przelatujących bardzo blisko Słońca.
- To, co odróżnia kometę 2I/Borisov, to niska temperatura otoczki, spowodowana dużą odległością od Słońca. Oznacza to, że nikiel uwalniany jest w inny sposób aniżeli przez parowanie obfitujących w metale kometarnych pyłów i okruchów skalnych – tłumaczy Piotr Guzik, doktorant na Uniwersytecie Jagiellońskim. - Najpierw trudno nam było uwierzyć, że atomowy nikiel naprawdę mógłby występować w 2I/Borisov tak daleko od Słońca. Trzeba było zrobić wiele testów sprawdzających, zanim sami siebie przekonaliśmy, iż tak faktycznie jest – dodaje astronom.
Czy międzygwiazdowa kometa różni się od komet pochodzących z Układu Słonecznego? Poza trajektorią wskazującą na odległe pochodzenie 2I/Borisov, obie kategorie komet są podobne. - Jedną z najbardziej zadziwiających cech komety 2I/Borisov jest to, że właściwie niczym nie różni od komet Układu Słonecznego. Mimo że powstała gdzieś w odległym zakątku naszej Galaktyki – wskazuje dr Michał Drahus.
Nikiel w gazowej otoczce komet
Zaskakujące odkrycie niklu w gazowej otoczce komety okazało się dodatkową wspólną cechą z rodzimymi kometami. W "Nature" został bowiem opublikowany artykuł belgijskiej grupy naukowców również dotyczący komet i podobnych badań. Zespół pod kierunkiem Jeana Manfroida z Uniwersytetu w Liège (Belgia) odkrył żelazo i nikiel w atmosferach wszystkich komet (około dwudziestu), które obserwował w ciągu ostatnich 20 lat, w tym w jednej znajdującej się bardzo daleko od Słońca.
Naukowcy obserwowali komety przy pomocy spektrografu UVES na teleskopie VLT. Teraz udało im się zidentyfikować słabe, nieznane linie w widmach tych komet i przypisać je do niklu oraz żelaza. Według oszacowań badaczy na każde 100 kilogramów wody w atmosferach tych komet przypada zaledwie 1 gram żelaza i podobna ilość niklu.
Naukowcy z belgijskiego zespołu mają nadzieję, że ich badania przetrą szlaki dla przyszłych odkryć. - Teraz ludzie będą szukać tych linii w swoich danych archiwalnych z innych teleskopów. Sądzimy, że pobudzi to także nowe badania tej tematyki – mówi Emmanuel Jehin z Uniwersytetu w Liège.
Autor: anw / Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock