Kara dla dużego banku. Jest decyzja sądu

"25 kwietnia 2023 r. NSA oddalił skargę kasacyjną Banku, potwierdzając możliwość stosowania wobec banków przepisów sankcyjnych z art. 138 ust. 3 ustawy Prawo bankowe również w przypadkach, w których banki wykonują inne czynności niż czynności bankowe. W związku z tym wyrokiem, decyzja KNF stała się prawomocna" - napisano w komunikacie.

Komisja uznała, że Raiffeisen Bank nie sporządził sprawozdań finansowych na otwarcie następujących likwidacji funduszy: Inwestycje Rolne Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych w likwidacji; Inwestycje Selektywne Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych w likwidacji; Lasy Polskie Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych w likwidacji; Vivante Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Aktywów Niepublicznych w likwidacji ("Fundusze"). "Bank naruszył podstawowy obowiązek nałożony na likwidatora funduszy inwestycyjnych, tj. obowiązek niezwłocznego sporządzenia sprawozdań finansowych na otwarcie likwidacji funduszy" - napisano.

Przypomniano, że KNF wydał decyzję o karze 14 września 2018 r, następnie Bank złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, co skutkowało wydaniem decyzji z 30 października 2018 r. utrzymującej w mocy zaskarżoną decyzję. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (WSA) oddalił skargę na decyzję KNF złożoną przez Bank. Od wyroku WSA Bank złożył skargę kasacyjną do NSA.

Wyjaśniono, że celem sporządzenia sprawozdań finansowych na otwarcie likwidacji funduszu jest przede wszystkim poinformowanie inwestorów, uczestników likwidowanych funduszy inwestycyjnych o stanie, charakterze i wartości aktywów wchodzących w skład portfela funduszu inwestycyjnego oraz wartości zobowiązań funduszu.

Wskazano, że sporządzenie przez likwidatora sprawozdania finansowego na otwarcie likwidacji funduszu stanowi kluczowy element w procesie likwidacji funduszu inwestycyjnego. Sprawozdanie finansowe na otwarcie likwidacji funduszu - jak napisano - przekazywane jest niezwłocznie radzie inwestorów oraz zgromadzeniu inwestorów, aby uzyskać przez uczestników likwidowanego funduszu informacje o jego sytuacji majątkowej oraz wartości posiadanych jednostek uczestnictwa lub certyfikatów inwestycyjnych.

"Brak sporządzenia sprawozdania finansowego na otwarcie likwidacji funduszu, a co za tym idzie nieprzekazanie takiego sprawozdania zgromadzeniu inwestorów/radzie inwestorów powoduje, że uczestnicy funduszu nie mają możliwości uzyskania pełnego obrazu sytuacji majątkowej funduszy, np. nie mają możliwości oszacowania, czy i w jakim zakresie ponieśli oni szkodę/stratę" - wskazała Komisja w informacji.

Dodano, że naruszenie dotyczyło ponad 1800 uczestników, w zdecydowanej większości osób fizycznych, a wartość zaangażowanych w Fundusze środków wyniosła ok. 500 mln zł. "Na Banku, jako na profesjonalnym podmiocie działającym na rynku finansowym, ciążył szczególny obowiązek przestrzegania regulacji dotyczących rynku finansowego. Dlatego nieprzestrzeganie przez niego obowiązków w każdym przypadku powinno spotkać się ze stanowczą reakcją organu nadzoru. Tym samym nałożona kara jest adekwatna do stwierdzonej nieprawidłowości" - wskazano.

Zaznaczono, że nałożona sankcja ma również mobilizować podmioty nadzorowane przez KNF, pełniące funkcję likwidatorów funduszy inwestycyjnych, do dokładania należytej staranności przy wykonywaniu obowiązków nałożonych prawem. Maksymalna kara w tej sprawie wynosiła 226 323 000 zł.

W reakcji na wyrok Raiffeisen Bank napisał: "Respektujemy wyrok sądu, jednak decyzja NSA jest dla nas dużym zaskoczeniem. Odbieramy karę nałożoną przez KNF jako wysoce niesprawiedliwą".

W opinii przedstawicieli instytucji finansowej dla ustalenia czy bank mógł naruszyć obowiązek sporządzenia sprawozdań finansowych na dzień otwarcia ich likwidacji "bez zbędnej zwłoki" kluczowe znaczenie mają okoliczności faktyczne dotyczące tych konkretnych funduszy (przede wszystkim odebranie przez KNF licencji zarządzającym oraz szeroko zakrojone śledztwo prokuratorskie), a także praktyka Komisji w innych podobnych sprawach.

"Aby przygotować rzetelne sprawozdanie, oparte na prawdziwych danych, bank najpierw musiał przygotować sprawozdania za fundusze i spółki celowe, które nie wywiązały się z tego obowiązku. Z tego powodu sporządzenie sprawozdania na otwarcie likwidacji nie było wcześniej technicznie możliwe. Kara została nałożona na bank już po 6 miesiącach od daty otwarcia likwidacji funduszy, podczas gdy np. na sporządzenie sprawozdania rocznego przepisy przewidują 4 miesiące i to w warunkach niezakłóconego funkcjonowania funduszu i towarzystwa" - wyjaśniono.

Dodatkowo - podkreślono - przepisy odnoszące się wykonywania funkcji likwidatora funduszu nie przewidują sankcji administracyjnych. "KNF natomiast, nakładając na bank karę, powołała się na prawo bankowe, co jest dla nas absolutnie niezrozumiałe" - napisano w oświadczeniu.

"Zarzut KNF wykracza w naszej ocenie poza dozwolony zakres interpretacji prawa i granice kompetencji Komisji w stosowaniu sankcji administracyjnych. Dlatego nie wykluczamy, że po otrzymaniu pisemnego uzasadnienia wyroku, zwrócimy się z tą sprawą do instytucji i sądów europejskich" - dodano.