Rząd szykuje "kij i marchewkę" dla podatników. Szczurek pokaże nową Ordynację

W dokumencie przygotowanym przez Komisję Kodyfikacyjną Ogólnego Prawa Podatkowego, do którego dotarła PAP, wskazano, że powodem rozpoczęcia prac nad nową ustawą była potrzeba znalezienia właściwej równowagi między interesem publicznym a interesem podatnika. Dlatego w przyszłej Ordynacji mają znaleźć się z jednej strony regulacje, które zwiększają uprawnienia podatników, a z drugiej instrument pozwalający fiskusowi na skuteczniejszą walkę z tymi, którzy unikają płacenia podatków - klauzula przeciw unikaniu opodatkowania.

"Wiele środowisk, wielokrotnie zgłaszało propozycje zwiększenia ochrony podatników. Komisja Kodyfikacyjna podziela pogląd, że sprawy dotyczące obszaru tak wrażliwego jak podatki, muszą być rozwiązywane z poszanowaniem praw podatników. Nie można jednak zapominać o uwzględnieniu interesu publicznego. Interes ten jest także chroniony przez Konstytucję. Wpływy z podatków także służą zaspokajaniu potrzeb społeczeństwa. Dlatego, w nowej ordynacji, obie te wartości powinny znaleźć właściwe odzwierciedlenie" - podkreślono w dokumencie.

Według Komisji nowa Ordynacja ma realizować dwa cele: chronić prawa podatnika oraz zwiększać skuteczność i efektywności wymiaru i poboru podatków - zapewniać wpływy budżetowe.

Pierwszy cel ma być realizowany poprzez złagodzenie nadmiernego rygoryzmu i formalizmu w odniesieniu do podatników. W nowym akcie mają być wprowadzone mechanizmy prawne, chroniące pozycję podatnika w jego kontaktach z administracją podatkową. Regulacje powinny być oparte na domniemaniu, że podatnik jest rzetelny i świadomie nie dopuszcza się naruszeń prawa podatkowego.

"Realizacja drugiego celu wymaga natomiast zwiększenia możliwości organów podatkowych w realizacji obowiązków, wynikających z ustaw podatkowych. Nie może to jednak prowadzić do naruszenia praw podatnika" - zastrzeżono.

Komisja proponuje m.in., by podatnikom dać uprawnienie do uzyskiwania z wielu źródeł informacji o charakterze urzędowym oraz ochronę, jeśli podatnik się do nich zastosuje. Podatnicy mogliby dokonać uzgodnień z organem podatkowym co do przeszłych lub przyszłych rozliczeń – zanim dojdzie do sporu. Takie uzgodnienia byłyby wiążące dla organów podatkowych. W ustawie znalazłaby się procedura rozwiązywania sporów z udziałem mediatorów z listy prowadzonej przez resort finansów.

Założenia przewidują dłuższe terminy na wniesienie odwołania lub zażalenia (odpowiednio do 30 i 14 dni), co umożliwiłoby podatnikom lepiej przygotować zarzuty przeciwko decyzji lub postanowieniu oraz bardziej precyzyjnie przygotować wnioski dowodowe. Uznano, że do 3 miesięcy powinien zostać wydłużony termin na złożenie wniosku w sprawie wzruszenia decyzji ostatecznej organów podatkowych po uzyskaniu korzystnego wyroku Trybunału Konstytucyjnego lub wyroku Trybunału Sprawiedliwości UE.

Komisja przygotowała zmiany dotyczące przedawnień zobowiązań podatkowych. Organ podatkowy miałby skrócony czas na dokonanie wymiaru podatku (doręczenia decyzji pierwszej instancji) - 3 lata dla rozliczenia podatków spoza działalności gospodarczej i 5 lat do rozliczeń przedsiębiorców. W przypadku, gdy wysokość podatku jest znana (wynika z deklaracji, decyzji) organ podatkowy mógłby egzekwować należności przez 5 lat.

W założeniach znalazła się propozycja wprowadzenia postępowania uproszczonego, w sprawach mniejszej wagi można byłoby odstąpić od prowadzenia postępowania. Założenia przewidują też wprowadzenie do Ordynacji ogólnych zasad prawa podatkowego. m.in. zasady ugodowego załatwianie spraw, czy zasady rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika (in dubio pro tributario).

Nowa Ordynacja ma też zawierać katalog podstawowych praw i obowiązków podatnika. Wśród nich miałoby się znaleźć m.in.: prawo do rzetelnego, bezstronnego, sprawnego i terminowego załatwiania sprawy podatkowej; prawo do ochrony prywatności i danych podatnika; prawo do naprawienia szkody; prawo do uzyskania informacji; prawo do uprzejmego, profesjonalnego i sprawiedliwego traktowania.

Na nowo zostaną uregulowane zasady pełnomocnictw - najważniejsza zmiana będzie dotyczyła pełnomocnictwa ogólnego. Nie trzeba będzie przedstawiać pełnomocnictwa do akt każdej sprawy. Pełnomocnictwa znajdą się w internetowym „Centralnym Rejestrze Pełnomocnictw Ogólnych”.

Przewidziano centralizację zasad udzielania interpretacji indywidualnych w przypadku podatków lokalnych oraz utworzenie wspólnej bazy do publikacji takich interpretacji.

Zwiększona ma być rola tzw. czynności sprawdzających, jako mniej sformalizowanej formy weryfikacji zobowiązań. Będą one mieć pierwszeństwo przed wszczęciem kontroli podatkowej i kończyć się złożeniem przez podatnika korekty. Korekta poniżej 50 zł nie wymagałby jakiegokolwiek udziału podatnika.

Ponadto zaproponowano uporządkowanie procedury kontroli podatkowej. Zdaniem Komisji powinna być ona przyjazna dla podmiotów wywiązujących się z obowiązków podatkowych. Natomiast kontrola skarbowa powinna być nakierowana na zwalczanie przestępczości skarbowej: działania w zorganizowanej grupie przestępczej, pranie brudnych pieniędzy, wystawianie pustych faktur itp.

W przyszłej Ordynacji ma się też znaleźć tzw. klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania. Miałaby ona uniemożliwić dokonywanie sztucznych i nie mających uzasadnienia gospodarczego czynności, za pomocą których podatnik próbowałby ominąć przepisy i osiągnąć korzyści podatkowe. Ciężar udowodnienia tych okoliczności będzie spoczywał na organach fiskusa. "Wraz z klauzulą przewidziano instytucje prawne zapewniające podatnikowi jak najwyższy stopień bezpieczeństwa prawnego" - wskazała Komisja.

Ponadto nowa Ordynacja usystematyzować i rozszerzyć ma zakresu stosowania ulg w spłacie zobowiązań podatkowych oraz doprecyzować regulacje dotyczące nadpłat i zwrotu podatku.

Prace nad stworzeniem nowej Ordynacji podatkowej zapowiedziała w swoim w expose premier Ewa Kopacz. Pod koniec listopada ubiegłego roku prace zaczęła powołana specjalnie w tym celu Komisja Kodyfikacyjna Ogólnego Prawa Podatkowego. Jej przewodniczący prof. Leonard Etel mówił PAP wówczas, że za cztery miesiące mają być gotowe wstępne założenia do nowej ordynacji, a w ciągu następnych dwóch lat zostanie przygotowany projekt nowej ustawy. Jego zdaniem wskazany termin wystarczy na przygotowanie nowego, dobrego aktu prawnego. Powinien on jednak mieć jak najdłuższe vacatio legis, co najmniej półroczne.

Autor: /gry / Źródło: PAP