13 tys. zł płacy minimalnej? Dlaczego Szwajcarzy mogą powiedzieć "nie"


18 maja Szwajcarzy zdecydują, czy w ich kraju płaca minimalna będzie wynosić 22 franki szwajcarskie za godzinę, 4 tys. franków miesięcznie - w przeliczeniu około 13 tysięcy złotych za miesiąc pracy. W większości krajów trudno sobie wyobrazić, żeby obywatele w powszechnym głosowaniu odrzucili taką propozycję. Jednak w przypadku Szwajcarii wszystko wskazuje na to, że obywatele właśnie tak zrobią.

Przygotowania do referendum, które wprowadzi najwyższą na świecie płacę minimalną, rozpoczęły się w 2011 roku. W styczniu szwajcarska Federacja Związków Zawodowych (SGB) rozpoczęła żmudny proces zbierania podpisów pod wnioskiem o zarządzenie ogólnokrajowego referendum. Sukces nadszedł na początku 2012 roku, kiedy SGB złożyła do Rady Związkowej (szwajcarski rząd) projekt, który zyskał poparcie ponad 112 tys. obywateli Szwajcarii.

Szwajcarski model demokracji bezpośredniej zobowiązuje organy władzy do poddania pod powszechne głosowanie każdej inicjatywy ustawodawczej, która zbierze poparcie ponad 100 tys. obywateli.

Propozycja SGB zakłada wprowadzenie płacy minimalnej na poziomie 22 franków szwajcarskich za godzinę pracy lub 4 tys. franków miesięcznie na terytorium całego kraju. Płaca minimalna miałaby nie dotyczyć praktykantów, stażystów, osób zatrudnionych w firmach rodzinnych oraz wolontariuszy.

Według szwajcarskiego prawa, żeby referendum było ważne, za przyjęciem propozycji musi się opowiedzieć ponad połowa społeczeństwa oraz ponad połowa kantonów (system tzw. podwójnej większości).

Rewolucyjny pomysł

Propozycje związkowców są rewolucyjne z dwóch powodów. Po pierwsze, w Szwajcarii nie ma dziś ustalonego powszechnie obowiązującego wynagrodzenia minimalnego. Po drugie, proponowane stawki - gdyby udało się je wprowadzić - byłyby najwyższe nie tylko w Europie, ale i na całym świecie.

Co ciekawe - to, że Szwajcaria nie ma wprowadzonej płacy minimalnej nie oznacza, że nigdzie na terenie kraju ona nie funkcjonuje. Płaca minimalna jest wpisana w konstytucję kantonu Neuchatel po tym, jak została przyjęta w referendum kantonalnym w listopadzie 2011 roku. Różnice wynikają z faktu, że szwajcarskie kantony cieszą się bardzo dużą niezależnością (Rada Związkowa ma zamknięty katalog kompetencji zapisany w konstytucji).

Poza Neuchatel, w którym wpisanie do kantonalnej konstytucji konieczności określenia płacy minimalnej poparło 54 proc. głosujących obywateli, pomysł ten nie cieszy się zbyt dużą popularnością. W kantonie Genewa i Vaud, gdzie również rozpisano lokalne referenda w sprawie płacy minimalnej (odpowiednio w listopadzie i maju 2011 roku), obywatele powiedzieli „nie”.

Przeciwnicy górą?

Propozycja ustanowienia płacy minimalnej w całym kraju ma wielu przeciwników. Najpoważniejszymi są rząd federalny, organizacje pracodawców oraz dominujące w Szwajcarii partie prawicowe i centroprawicowe.

- Nasz dobrobyt w dużej mierze opiera się na zinstytucjonalizowanej współpracy między przedstawicielami pracodawców i pracowników. Elastyczność w ustalaniu płac jest kluczowa dla stosunków przemysłowych – mówił podczas konferencji prasowej, na której Rada Związkowa wezwała obywateli do głosowania przeciwko propozycji związków zawodowych, minister ds. gospodarczych Johann Schneider-Ammann.

- Proponowana płaca minimalna jest zdecydowanie wyższa niż w krajach sąsiadujących i nie uwzględnia różnic regionalnych i sektorowych - komentuje propozycję SGB Philippe Aeschlimann, rzecznik prasowy szwajcarskiego giganta Nestle. - Byłoby to wielką przeszkodą dla szwajcarskich firm, przez co ucierpiałaby cała gospodarka Szwajcarii - dodaje.

- Wydaje mi się, że większość obywateli i kantonów powie „nie”. Związki zawodowe, Socjaldemokraci i Zieloni, którzy popierają inicjatywę, nie mają poparcia większości społeczeństwa - ocenia w rozmowie z portalem tvn24.pl Wolf Linder, profesor Uniwersytetu w Bernie i jeden z najbardziej cenionych w świecie autorytetów w dziedzinie szwajcarskiego systemu politycznego.

- Rząd, parlament, prawicowe i centroprawicowe partie oraz grupy interesów są bardzo przeciwni tej inicjatywie. I mają dwa bardzo mocne argumenty. Po pierwsze, w większości kantonów obywatele nie mogą narzekać na wysokość pensji, a ustanowienie tak wysokiej płacy minimalnej spowoduje utratę pracy przez osoby słabo wykształcone. Po drugie, kantony bardzo różnią się pod względem kosztów utrzymania i sytuacji ekonomicznej. O ile wynagrodzenie na poziomie 22 franków za godzinę jest osiągane w miastach, gdzie są wyższe koszty utrzymania, o tyle takie płace byłyby za wysokie dla górskich regionów, gdzie firmy kontynuują produkcję tylko dlatego, że płacą niższe pensje – dodaje.

Vox populi

Nie tylko eksperci i pracodawcy są przeciwni propozycji tak wysokiej płacy minimalnej. W ostatnim sondażu przeprowadzonym w kwietniu tego roku przez instytut GfS Bern jedynie 40 procent respondentów popiera propozycje związkowców, przy 53 proc., które zadeklarowały głosowanie na „nie”.

Co sprawia, że Szwajcarzy są przeciwko propozycji SGB?

Po pierwsze, w Szwajcarii jedynie 10 procent pracujących zarabia mniej niż 4 tys. franków miesięcznie. Są to zazwyczaj pracownicy słabo wykwalifikowani – często imigranci – którzy wykonują najprostsze zajęcia.

Po drugie, szwajcarskie społeczeństwo jest bardzo konserwatywne pod względem światopoglądowym oraz liberalne pod względem ekonomicznym. Jakąkolwiek próbę ingerencji rządu w sfery tradycyjnie zarezerwowane dla własności prywatnej obywatele traktują z dużą rezerwą. Potęguje to dominujący w Szwajcarii kalwinizm, który podkreśla indywidualną odpowiedzialność człowieka za swoje życie oraz rolę pracy w drodze do zbawienia.

Po trzecie natomiast, władze kantonalne, które również będą miały głos w referendum, nie są zainteresowane rezygnacją ze swoich uprawnień w dziedzinie polityki finansowej na rzecz rządu federalnego.

Socjaliści w natarciu

Pomysł z płacą minimalną jest kolejną próbą wprowadzenia przez głosowanie powszechne zmian, które miałyby ogromne znaczenie dla gospodarki. Po wybuchu kryzysu ekonomicznego, który większość gospodarek światowych zepchnął w recesję, szwajcarska gospodarka radziła sobie nie najgorzej.

Mimo to w kraju - podobnie jak na całym świecie - zaczęły się pojawiać mniej lub bardziej radykalne pomysły na przebudowę systemu ekonomicznego, który zdaniem lewicowych środowisk „nie sprawdził się”.

Pierwszą poważną próbą dużej zmiany ekonomicznej były dwa referenda ogólnokrajowe z 2013 roku.

W marcu zeszłego roku odbyło się w Szwajcarii referendum dotyczące wynagrodzeń pracowników zatrudnionych na stanowiskach kierowniczych. Zgłoszona przez szwajcarskiego przedsiębiorcę i lewicowego polityka Thomasa Mindera propozycja zakładała między innymi obowiązek corocznego akceptowania przez akcjonariuszy członków zarządu oraz innych pracowników na stanowiskach kierowniczych oraz wpisanie w statuty przedsiębiorstw planów płac i premii dla pracowników stanowisk kierowniczych.

Mimo silnego sprzeciwu Rady Związkowej oraz silnej kampanii przeciwko projektowi zorganizowanej przez lobby pracodawców, Szwajcarzy w powszechnym głosowaniu – stosunkiem głosów 68 proc. do 32 proc. - przyjęli projekt. Propozycję poparły też wszystkie kantony.

Jak to się stało, że konserwatywni i kalwińscy Szwajcarzy przyjęli projekt ingerujący w działania prywatnych firm? – „Tak” dla większej kontroli wynagrodzeń pracowników na stanowiskach kierowniczych było bardzo emocjonalne – uważa profesor Wolf Linder. – Wielu ludzi, także tych popierających partie wolnorynkowe, było oburzonych wysokością pensji zarządów i wielomilionowymi bonusami dla prezesów dużych firm i banków – dodaje.

Zdaniem Lindera fakt przyjęcia w referendum ograniczeń dla pracowników na stanowiskach kierowniczych wcale nie oznacza, że społeczeństwo zaakceptowałoby bardziej socjalistyczny model ekonomiczny. Dowodzi tego drugie głosowanie – z października 2013 roku. Wtedy do decyzji obywateli została oddana propozycja, w myśl której kadra zarządzająca w przedsiębiorstwach mogłaby zarabiać jedynie dwunastokrotność pensji najgorzej zarabiającego pracownika. - Pomysł ten został uznany za zbyt duży krok w kierunku likwidowania nierówności społecznych - wyjaśnia Linder.

Walka o utopię trwa

Ani najwyższa na świecie płaca minimalna, ani próby ustalania pensji kadry kierowniczej w prywatnych firmach nie są najbardziej kontrowersyjnymi projektami poddanymi pod powszechne głosowanie. Najpóźniej w 2016 roku Szwajcarzy zagłosują nad pomysłem bezwarunkowego dochodu minimalnego 2,5 tys. franków miesięcznie dla każdego legalnego mieszkańca Szwajcarii.

W październiku zeszłego roku Rada Związkowa, wobec złożenia ponad 120 tys. podpisów pod projektem, ogłosiła że inicjatywa ta zostanie rozpatrzona.

- Bezwarunkowy dochód minimalny najprawdopodobniej zostanie odrzucony - uważa Linder. - Oprócz względów ekonomicznych, propozycja jest w sprzeczności z zakorzenionymi postawami kulturowymi Szwajcarów. Każda osoba i gospodarstwo domowe powinno być odpowiedzialne za swoje przychody, które powinny wynikać z własnej pracy. Świadczenia z ubezpieczeń społecznych i pomocy społecznej są tylko dla tych, którzy nie są w stanie zapewnić sobie godnego życia. Odpowiedź typowego Szwajcara na tę propozycję brzmiałaby: przed rozdaniem chleba trzeba go upiec - argumentuje ekspert.

Autor: Daniel Nowak//rzw / Źródło: tvn24.pl, swissinfo.ch, bloomberg.com

Pozostałe wiadomości

Miliarder Elon Musk tłumaczy działanie jednego ze swoich "technologicznych dzieci". Po tym jak chatbot Grok zaczął obrażać ludzi i głosić antysemiskie treści, na Muska spadła fala krytyki. Kontrowersyjny przedsiębiorca broni Groka pisząc, że "zbyt posłusznie wykonywał polecenia użytkowników, za bardzo chciał ich zadowalać". We wpisie na X Musk zapewniał, że trwają prace nad poprawą działania.

Musk tłumaczy Groka: za bardzo chciał zadowalać użytkowników

Musk tłumaczy Groka: za bardzo chciał zadowalać użytkowników

Źródło:
PAP

To jest oczywisty konflikt interesów - tak o działaniach Allegro mówi prezes InPostu Rafał Brzoska. Chodzi o domyślny wybór opcji dostawy zamówionych przesyłek. - Klienci zawsze mają i będą mieli pełną kontrolę nad tym, gdzie i jak odbiorą swoje zamówienie. Ostateczna decyzja należy wyłącznie do nich - odpowiada Marcin Gruszka z Allegro.

Wojna gigantów w branży e-handlu

Wojna gigantów w branży e-handlu

Źródło:
tvn24.pl

W środę rano po wzroście kursu akcji Orlenu na GPW kapitalizacja koncernu po raz pierwszy przekroczyła 100 miliardów złotych. Koncern stał się tym samym najwyżej wycenianą spółką energetyczną w historii warszawskiej giełdy. Akcje spółki od początku roku zyskały aż 82 proc.

Historyczny moment dla Orlenu na giełdzie

Historyczny moment dla Orlenu na giełdzie

Źródło:
PAP/tvn24.pl

"Po dwóch niesamowitych latach zdecydowałam się zrezygnować ze stanowiska dyrektora generalnego X" - napisała na portalu X, dawniej Twitter, Linda Yaccarino. Jak pisze agencja Reuters, to "niespodziewana decyzja".

Szefowa portalu X odchodzi. Podziękowała Muskowi

Szefowa portalu X odchodzi. Podziękowała Muskowi

Źródło:
tvn24.pl, CNN, Reuters

Microsoft zaoszczędził ponad 500 milionów dolarów w swoich centrach telefonicznych po tym, jak wprowadził w nich narzędzia sztucznej inteligencji - podaje agencja Reuters za Bloomberg News.

Microsoft zastępuje pracowników sztuczną inteligencją. Teraz liczy zyski

Microsoft zastępuje pracowników sztuczną inteligencją. Teraz liczy zyski

Źródło:
Reuters

Kolejne sześć państw otrzymało od prezydenta USA Donalda Trumpa listy w sprawie podwyżki ceł. Przywódca w środę opublikował kopie pism, w których poinformował kraje o obowiązujących je od 1 sierpnia stawkach celnych. Poprzednim razem Trump napisał takich listów kilkanaście.

Trump pisze kolejne listy w sprawie ceł. Lista państw się wydłuża

Trump pisze kolejne listy w sprawie ceł. Lista państw się wydłuża

Źródło:
PAP

W czerwcu 2025 roku codzienne zakupy w sklepach zdrożały o 5,8 procent w porównaniu do cen w tym samym miesiącu przed rokiem - wynika z "Indeksu cen detalicznych" przygotowanego przez UCE Research i Uniwersytet WSB Merito. Najbardziej podrożały słodycze i desery.

Tak drożeją codzienne zakupy

Tak drożeją codzienne zakupy

Źródło:
PAP

W środę rano redakcja Kontakt24 otrzymała sygnał o awarii serwerów Ministerstwa Sprawiedliwości. "Pracujemy nad jak najszybszym przywróceniem pełnej funkcjonalności" - zapewnia resort. W kolejnym wpisie wytłumaczono, co się przyczyniło do awarii.

Awaria w Ministerstwie Sprawiedliwości. Resort tłumaczy, co się stało

Awaria w Ministerstwie Sprawiedliwości. Resort tłumaczy, co się stało

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl

Parlament Europejski chce ograniczyć zmasowany napływ tanich przesyłek ze sklepów internetowych spoza Unii Europejskiej. Pomóc mają w tym nowe obostrzenia. Chodzi między innymi o wprowadzenie dodatkowej opłaty manipulacyjnej w wysokości 2 euro oraz zachęcenie zagranicznych platform do tworzenia magazynów w Europie.

Tak Parlament Europejski chce walczyć z tanimi przesyłkami

Tak Parlament Europejski chce walczyć z tanimi przesyłkami

Źródło:
PAP

Jak podaje CNBC Jeff Bezos, tuż po swoim ślubie z Lauren Sanchez w Wenecji, sprzedał prawie trzy miliony akcji Amazona wartych 665,8 milionów. Jest to część planu ogłoszonego wcześniej w tym roku, w ramach którego Bezos chce upłynnić 25 milionów akcji do maja 2026 roku. 

Bezos tuż po ślubie sprzedał akcje za prawie 666 milionów dolarów

Bezos tuż po ślubie sprzedał akcje za prawie 666 milionów dolarów

Źródło:
CNBC

Jesienne powodzie w 2024 roku dotknęły Polskę, Czechy, Austrię, Słowację, Mołdawię oraz Bośnię i Hercegowinę. Państwa te dostaną dodatkową pomoc z unijnego Funduszu Solidarności. Parlament Europejski uruchomił kwotę w wysokości 280,7 milionów euro.

Polska dostanie dodatkowe środki na usuwanie skutków powodzi

Polska dostanie dodatkowe środki na usuwanie skutków powodzi

Źródło:
PAP

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasz Chróstny zakwestionował niedozwolone praktyki stosowane przez serwis płatności internetowych PayPal. UOKiK wskazał, że polegały one na zmianie umów w oparciu o nieuczciwą klauzulę modyfikacyjną oraz niewłaściwe informowanie o zmianach opłat.

Klienci dostaną zwrot 150 procent opłat. Decyzja urzędu

Klienci dostaną zwrot 150 procent opłat. Decyzja urzędu

Źródło:
PAP

Od roku w Polsce obowiązują przepisy nakładające na platformy sprzedażowe obowiązek przekazywania danych organom podatkowym. Fiskus wykorzystuje te informacje także do sprawdzania kupujących, a Polacy otrzymują wezwania do zapłaty podatku - podaje "Gazeta Wyborcza".

Fiskus sprawdza kupujących w internecie. "Dla mnie to zaskoczenie"

Fiskus sprawdza kupujących w internecie. "Dla mnie to zaskoczenie"

Źródło:
"Gazeta Wyborcza", tvn24.pl

- Wchodzimy na wyższy poziom mowy nienawiści, który sterowany jest przez algorytmy - powiedział w RMF FM wicepremier, minister cyfryzacji Krzysztof Gawkowski, odnosząc się do działań chatbota Grok, należącego do firmy xAI Elona Muska. Dodał, że "mamy w Polsce mechanizmy, które pozwalałyby zadziałać w taki sposób, żeby portal X nie działał".

Gawkowski: rozważałbym wyłączenie platformy X

Gawkowski: rozważałbym wyłączenie platformy X

Źródło:
RMF FM

Sąd w Turcji zdecydował o zablokowaniu dostępu do Groka, chatbota opracowanego przez firmę xAI Elona Muska. Sztuczna inteligencja wygenerowała wypowiedzi, które zdaniem władz obrażały prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana i założyciela nowoczesnej Turcji Mustafę Kemala Ataturka - podała agencja Anatolia (Anadolu).

Turcja blokuje dostęp do chatbota Grok

Turcja blokuje dostęp do chatbota Grok

Źródło:
PAP

Koncepcja wydzielenia aktywów węglowych (elektrowni) do Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) nie ma uzasadnienia ekonomicznego - poinformował w środę minister aktywów państwowych Jakub Jaworowski. MAP szacuje, że przyniosłoby to ponad 50 miliardów złotych strat w ciągu 15 lat.

Pomysł PiS idzie do kosza. Minister: strata sięgnęłaby 54 miliardów złotych

Pomysł PiS idzie do kosza. Minister: strata sięgnęłaby 54 miliardów złotych

Źródło:
PAP

Główny Inspektorat Sanitarny (GIS) poinformował o przekroczeniu dozwolonego poziomu pestycydu w dwóch partiach herbaty czarnej liściastej. "Rozpoczęto proces wycofywania produktu z rynku" - podano w komunikacie.

Herbata z pestycydem. Ostrzeżenie

Herbata z pestycydem. Ostrzeżenie

Źródło:
tvn24.pl

Na Wall Street inwestorzy skupiają się na polityce taryfowej prezydenta USA Donalda Trumpa i zapowiedziach nowych ceł. Zdaniem analityków nastawienie na rynkach "zmieniło się bardzo w bardzo krótkim czasie i stało się bardziej optymistyczne".

"Trump ponowił swoją groźbę"

"Trump ponowił swoją groźbę"

Źródło:
PAP

Władze Ghany powołały specjalne brygady wojska i policji do walki z przemytem złota. Jak zapowiedział prezydent John Dramani Mahama, informatorzy, którzy pomogą w udaremnieniu przemytu, otrzymają 10 procent wartości przejętego kruszcu.

Wywożą złoto w walizkach. Mieli przemycić 229 ton

Wywożą złoto w walizkach. Mieli przemycić 229 ton

Źródło:
PAP

We wtorkowym losowaniu Lotto żadnemu z graczy nie udało się wytypować poprawnie wszystkich sześciu liczb. W efekcie kumulacja rośnie do 20 milionów złotych. Oto wyniki Lotto i Lotto Plus z 8 lipca 2025 roku.

20 milionów do wygrania w Lotto

20 milionów do wygrania w Lotto

Źródło:
tvn24.pl

We wtorkowym losowaniu Eurojackpot nie padła główna wygrana. W efekcie kumulacja rośnie do 260 milionów złotych. W Polsce odnotowano jedną wygraną czwartego stopnia. Oto liczby, które wylosowano 8 lipca 2025 roku.

Ogromna kumulacja w Eurojackpot

Ogromna kumulacja w Eurojackpot

Źródło:
tvn24.pl

Rotterdam, największy port w Europie, rozpoczął przygotowania do potencjalnego konfliktu z Rosją - podał "Financial Times". Rezerwuje miejsca dla okrętów z wyposażeniem wojskowym oraz planuje, dokąd przekierować transport cywilny w przypadku wojny.

Największy port Europy przygotowuje się na potencjalną wojnę

Największy port Europy przygotowuje się na potencjalną wojnę

Źródło:
PAP

We wtorek Komisja Europejska przedstawiła plan wsparcia branży chemicznej, która zmaga się ze spadkiem produkcji i zamykaniem zakładów. Sektor ten zapewnia 1,2 miliona miejsc pracy i dostarcza produkty dla ponad 90 procent przemysłu w Unii Europejskiej.

Ciemne chmury nad branżą. "Ostatni dzwonek"

Ciemne chmury nad branżą. "Ostatni dzwonek"

Źródło:
PAP

We wtorek Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy dotyczący tak zwanych emerytur czerwcowych z lat 2009-2019 - podało Centrum Informacyjne Rządu w komunikacie. Nowe przepisy umożliwią ponowne przeliczenie świadczeń dla ponad 100 tysięcy osób.

Emerytury do ponownego przeliczenia. Rząd przyjął projekt

Emerytury do ponownego przeliczenia. Rząd przyjął projekt

Źródło:
tvn24.pl

Po latach napięć i spadku ruchu pasażerskiego lotnisko w Modlinie ma otrzymać nowy impuls rozwojowy. Ryanair zapowiada nowe kierunki i zwiększenie floty, terminal ma zostać rozbudowany, a do portu zaczynają wchodzić nowi przewoźnicy. Nad ambitnymi planami wciąż wisi jednak polityczne ryzyko.

Modlin przyspiesza. Ryanair inwestuje, nowi gracze na horyzoncie

Modlin przyspiesza. Ryanair inwestuje, nowi gracze na horyzoncie

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Ruszyło odliczanie do przyjęcia euro przez Bułgarię. Państwa Unii Europejskiej zagłosowały we wtorek za przystąpieniem tego kraju do strefy euro 1 stycznia 2026 roku. Bułgaria zostanie 21. krajem Wspólnoty będącym członkiem eurolandu.

Euro w kolejnym kraju. Jest decyzja

Euro w kolejnym kraju. Jest decyzja

Źródło:
PAP