Odsetki ustawowe od opóźnionych należności to jedna z najpopularniejszych form odszkodowania za zwłokę w spłacie długu. Ile wynoszą i jak je obliczyć? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz poniżej.
Odsetki ustawowe stosuje się najczęściej w odniesieniu do wystawionych faktur lub faktur bez VAT. Ich wysokość od 2016 roku zależy od tego, z jakiego tytułu są naliczane.
Obecnie, przepisy określają trzy podkategorie odsetek ustawowych: odsetki za opóźnienie, odsetki kapitałowe i odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych.
1. Odsetki za opóźnienie to odsetki należne w sytuacji, gdy dłużnik nie płaci należności pomimo upływu terminu płatności. Są one należne za okres opóźnienia. Jeśli wysokość tych odsetek nie była oznaczona np. w umowie, to należne są odsetki ustawowe, tj. uregulowane w art. 481 Kodeksu cywilnego.
2. Odsetki z czynności prawnych (kapitałowe) stanowią formę wynagrodzenia za możliwość korzystania z obcego kapitału. Jako odsetki z czynności prawnych, naliczane są np. w przypadku pożyczek lub kredytów. Wysokość odsetek może być ustalona przez strony umowy. W braku ustaleń należą się odsetki ustawowe, zgodnie z art. 359 Kodeksu cywilnego.
3. Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych stosuje się w przypadku transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są podmioty określone w art. 2 ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, w tym przede wszystkim przedsiębiorcy.
Stosuje się je zarówno do umów gospodarczych, na przykład pomiędzy kontrahentami, jak i w przypadku umów cywilnoprawnych pomiędzy osobami nie prowadzącymi działalności gospodarczej.
Odsetki ustawowe 2019
Wysokość odsetek ustawowych stanowi suma aktualnej stopy referencyjnej NBP powiększona o 3,5 procent - aktualnie jest to 5 procent w skali roku.
Maksymalne odsetki ustawowe nie mogą przekraczać dwukrotności odsetek ustawowych, czyli aktualnie nie mogą być wyższe niż 10 procent w skali roku.
Jeżeli umowa nie określa wysokości odsetek za opóźnienie w spłacie, przyjmuje się, że ich wysokość wynosi sumę stopy referencyjnej NBP i 5,5 procent. Ustawowe odsetki za opóźnienie wynoszą więc 7 procent w skali roku.
Maksymalna wysokość odsetek za opóźnienie nie może przekroczyć dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie. Na 2019 rok odsetki za opóźnienie nie mogą więc być wyższe niż 14 procent w skali roku.
Wysokość odsetek wylicza się według wzoru:
kwota zaległości x liczba dni zwłoki x wysokość stawki odsetek __________________________________________________ 365 dni
Zgodnie z art. 114 k.c. do naliczania odsetek należy zawsze przyjmować, że rok ma 356 dni.
Naliczanie odsetek należy rozpocząć od dnia następującego po terminie płatności do dnia faktycznej płatności włącznie. Jeśli dzień zapłaty wierzytelności przypada w dzień ustawowo wolny od pracy lub w sobotę, termin ulega przesunięciu na następny dzień roboczy.
W chwili gdy nasz dłużnik zapłaci odsetki, otrzymana kwota będzie stanowić przychód do opodatkowania tylko w podatku dochodowym. Odsetki ustawowe mogą być zatem stosowane przez każdego przedsiębiorcę, a ich wartość będzie znacząca w przypadku, gdy dłużnik znacznie spóźnia się z zapłatą lub gdy należność opiewa na wysoką kwotę.
Koszt odzyskania długu
Warto wiedzieć, że wierzycielowi, który nabył prawo do odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, równowartość kwoty 40 euro. Tę kwotę przelicza się na złote według średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.
Kwota ta stanowi rekompensatę za koszty odzyskiwania należności. Ponadto, oprócz tej kwoty równowartości 40 euro, wierzycielowi przysługuje również zwrot, w uzasadnionej wysokości, poniesionych kosztów odzyskiwania należności przewyższających tę kwotę. Uprawnienie to wynika z art. 10 ustawy o terminach zapłaty.
Autor: red. / Źródło: tvn24bis
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock