Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju sfinansuje dwa duże projekty na terenie elektrowni nuklearnej w Czarnobylu. Zapłaci za nową, bezpieczną osłonę na zniszczony w 1986 roku reaktor 4 i przejściowy skład paliwa z reaktorów 1-3.
Jak poinformował bank w środowym komunikacie, na realizację pierwszego z projektów zgromadzono wstępnie 330 mln euro. Na sumę tę złożyły się rządy kilkunastu państw, w tym Polski. Zgromadzenie środków na budowę nowej osłony umożliwi demontaż uszkodzonego reaktora i jego starej, nieszczelnej osłony.
Na realizację pierwszej fazy drugiego projektu EBOR zgromadził 34 mln euro. Projekt budowy zbiornika na odpady nuklearne z reaktorów 1-3 został przyjęty w 2000 roku jako element planowanego wyłączania elektrowni z użytku.
Dzięki funduszom EBOR-u władze ukraińskie będą mogły podpisać umowy z wykonawcami obu projektów.
Z inicjatywy państw G7, EBOR ustanowił w 1993 roku specjalny fundusz (tzw. Nuclear Safety Account) z przeznaczeniem na poprawę bezpieczeństwa elektrowni nuklearnych w państwach post-komunistycznych. Na fundusz składają się wpłaty UE i 14 państw zachodnich.
Od 1997 roku EBOR na wniosek G7 i UE zarządza międzynarodowym programem pomocy dla Czarnobyla realizowanym poprzez dwa fundusze (Nuclear Safety Account oraz Chernobyl Shelter Fund). Program realizowany jest we współpracy z władzami Ukrainy.
26 kwietnia 1986 roku o godzinie 1:23 czasu moskiewskiego personel stracił kontrolę nad czwartym reaktorem, w którym przeprowadzano eksperyment. Załoga wyłączyła automatyczne systemy zabezpieczające. Nie przewidziano jednak wady konstrukcyjnej reaktora, w którym - w trakcie doświadczenia - nastąpił bardzo gwałtowny i niekontrolowany wzrost mocy.
Podjęto próbę włączenia zabezpieczeń, jednak bezskutecznie. Doszło do dwóch potężnych eksplozji. Wybuchł pożar. Ogień palił się w budynku reakora przez następne 10 dni. Do atmosfery dostał się radioaktywny pył, który znad Ukrainy i Białorusi przemieścił się w ciągu następnych kilku dni nad Rosję, Gruzję, Polskę, Szwecję, Niemcy, Bułgarię i inne kraje Europy.
W wyniku napromieniowania zmarło 31 osób, ponad 200 zachorowało na chorobę popromienną. Z otaczających elektrownię terenów w promieniu 30 km ewakuowano ponad 130 tys. ludzi. Stworzono zamkniętą strefę ochronną. Prawdopodobnie kilka tysięcy osób wskutek napromieniowania zapadło na choroby nowotworowe. Reaktor, który uległ awarii, pokryto betonową osłoną. Pozostałe trzy reaktory pracowały do 2000 roku.
Źródło: PAP, TVN24, IAR
Źródło zdjęcia głównego: TVN24