Zwycięstwo z bolszewikami w 1920 roku i pokonanie komunizmu kilkadziesiąt lat później ma pokazywać nowe muzeum w Ossowie. Skromniejsza niż pierwotnie planowano placówka ma być gotowa na setną rocznicę Bitwy Warszawskiej. Inwestycja gminy Wołomin pochłonie 13 mln złotych.
- Trzeba przypomnieć, że w 1920 roku osiągnęliśmy coś wielkiego jako Polska, jako naród. Udało nam się osiągnąć największe zwycięstwo od czasów wiktorii wiedeńskiej. Musimy pamiętać, że kiedy jesteśmy razem, jednoczymy się, możemy odeprzeć najgorsze niebezpieczeństwa. W Ossowie rozpoczęła się nasza zwycięska walka z komunizmem. Pamięć o tym zwycięstwie trwała przez pokolenia, aż do dzisiaj – mówi Maksym Gołoś, dyrektor Samorządowej Instytucji Kultury Park Kulturowy - Ossów - Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku.
Ciemne moduły, jasne świetliki
Podczas niedzielnej konferencji prasowej zaprezentowano nową koncepcję architektoniczną. Powstała w pracowni Arkon Atelier z Gdańska, która zaproponowała najniższą cenę z trzech firm, którym złożono ofertę. Budynek będzie się składać z sześciu nieregularnych brył, których niespokojny obrys ma symbolizować ciężką walkę.
Trzy główne moduły będą pozbawione okien, bo takie warunki pozwalają lepiej zorganizować ekspozycję. Zaciemnione części ekspozycyjne zostaną przedzielone świetlikami z widokiem na dawne pole bitwy. Budynek zostanie skierowany lekko na zachód, co ma - według jego projektantów - symbolizować zwycięstwo nad bolszewikami, a w dalszej perspektywie także nad komunizmem.
Podział na moduły umożliwi także etapowanie prac, w zależności od możliwości finansowych w kolejnych latach.
"Bez sygnatury politycznej"
Na zaprezentowanych wizualizacjach dach pokryty jest trawą. Na razie to projekt koncepcyjny, dlatego ta kwestia, podobnie jak wygląd elewacji, nie są jeszcze przesądzone. Przed wejściem do budynku ma powstać reprezentacyjny dziedziniec, a obok wyjścia - parking dla ponad 20 aut i trzech autokarów.
Prace projektowe mają zakończyć się w ciągu kilku miesięcy, tak aby w przyszłym roku ruszyły roboty budowlane.
- Naszą strategiczną perspektywą jest 2020 rok, czyli setna rocznica Bitwy Warszawskiej. W tym czasie chcielibyśmy mieć funkcjonujące muzeum z gotową ekspozycją, obecne w świadomości ludzi. Śmiałym, ambitnym, ale realistycznym planem jest rok 2017, kiedy będziemy mieli już postawiony budynek, wtedy przystąpimy do wyposażania. Szacujemy, że inwestycja pochłonie 10 mln zł – informuje Maksym Gołoś i podkreśla. - Ta inicjatywa nie ma żadnej sygnatury politycznej. W radzie programowej zasiadają przedstawiciele wszystkich liczących się klubów zasiadających w radzie miasta. To daje bardzo dobrą prognozę na przyszłość.
Konkurs na ekspozycję
Oddzielną kwestią jest ekspozycja, na którą ma zostać rozpisany konkurs. Według wstępnych szacunków urządzenie budynku będzie kosztować ok. 3 mln zł. Nowe muzeum ma prezentować w sposób nowoczesny, nie stroniąc od replik, rekonstrukcji i multimediów.
Dyrektor przyznaje, że nie istnieje jeszcze kolekcja, która będzie prezentowana, ani nie powołano zespołu, który ma za to odpowiadać. Zapytany o wzory i inspiracje dla swojej placówki wskazuje muzeum w Palmirach i zespołu parkowo-muzealny pod Verdun.
Pierwsza koncepcja za droga
Realizacja projektu Arkon Atelier oznacza ostateczną rezygnację z koncepcji autorstwa Nizio Design, która zaprezentowano w 2009 roku. Dlaczego pomysł znanego warszawskiego studia powędrował na półkę?
– To była imponująca koncepcja, która miała jednak dwie podstawowe wady realizacyjne. Po pierwsze, sama inwestycja i utrzymanie tego wielkiego kompleksu przewyższało możliwości finansowe gminy. Po drugie, projekt był rozrysowany na terenach, które nie należą do gminy, co oznaczałoby dłuższy okres realizacji. W tej chwili mamy na uwadze krótki termin realizacji i planujemy muzeum na działce należącej tylko do gminy Wołomin – tłumaczy dyrektor muzeum.
Potyczka z bolszewikami
93. lata temu podwarszawski Ossów był miejscem krwawej potyczki z bolszewikami, podczas której zginął m.in. wojskowy kapelan ksiądz Ignacy Skorupka. Zacięte walki z Armią Czerwoną poprzedziły Cud nad Wisłą i ostateczne zwycięstwo, które pozwoliło Polsce zachować niepodległość.
Prace nad profesjonalnym upamiętnieniem tamtych wydarzeń rozpoczęły się kilka lat temu. W kwietniu 2009 Wołomin i Zielonka powołały do życia park kulturowy Ossów - Wrota Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Co roku, 15 sierpnia w Ossowie odbywa się tam rekonstrukcja Bitwy Warszawskiej.
Piotr Bakalarski