Obchody setnej rocznicy Bitwy Warszawskiej 1920 roku

Bitwa Warszawska była decydującym starciem toczącej się w 1920 roku wojny polsko-bolszewickiej. Uznawana jest za 18. przełomową bitwę w historii świata. Zdaniem historyków jej losy zadecydowały o zachowaniu przez Polskę niepodległości i uratowaniu Europy przed bolszewizmem.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE NA TVN24 GO >>>

Obchody setnej rocznicy Bitwy Warszawskiej połączono z przypadającym 15 sierpnia świętem Wojska Polskiego. Z tego względu wszystkie oficjalne wydarzenia i uroczystości odbędą się pod hasłem "Bitwa Warszawska 1920 - polskie zwycięstwo dla wolności Europy".

Jeszcze w piątek wieczorem (14 sierpnia) odbył się apel pamięci przed Pomnikiem Poległych w 1920 r. na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach., a wcześniej na dziedzińcu Pałacu Prezydenckiego Andrzej Duda wręczył nominację na stopnie generalskie 13 oficerom Wojska Polskiego, w tym dziesięciu na pierwszy generalski stopień.

W dniu setnej rocznicy stulecia Bitwy Warszawskiej najpierw zaplanowano złożenie kwiatów pod krzyżem upamiętniającym miejsce śmierci księdza Ignacego Skorupki w Ossowie, a później odsłonięcie głazu upamiętniającego żołnierzy walczących w Bitwie Warszawskiej w miejscowości Emilianów (powiat wołomiński) i nadanie trasie S8 symbolicznej nazwy "Bohaterów Bitwy Warszawskiej 1920 roku". W uroczystości wzięli udział minister obrony narodowej Mariusz Błaszczak, minister infrastruktury Andrzej Adamczyk, przedstawiciele Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz władze lokalne.

O godzinie 9.30 rozpoczęła się msza święta w intencji Ojczyzny i polskich żołnierzy w katedrze polowej Wojska Polskiego przy ulicy Długiej. W czasie uroczystości Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i w setną rocznicę Bitwy Warszawskiej Andrzej Duda przekazał do katedry polowej Proporzec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

W homilii biskup polowy Wojska Polskiego generał Józef Guzdek powiedział, że 15 sierpnia to dla Polaków dzień pamięci i wdzięczności. - Obchodzimy dziś podwójną uroczystość: religijną - Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny i patriotyczną - setną rocznicę "cudu nad Wisłą". Jest to zarazem święto Wojska Polskiego - zaznaczył.

Biskup nawiązując do dzisiejszego święta kościelnego, podkreślił, że Maryja "wpisała się w sposób niezwykły w dzieje polskiego narodu". Zwrócił uwagę, że w pierwszych dniach sierpnia 1920 roku, kiedy bolszewicy zbliżali się do Warszawy, "Polacy szturmowali niebo". - Przed jej świętym obrazem na Jasnej Górze, w Warszawie i w wielu świątyniach nasi rodacy modlili się w intencji ocalenia Ojczyzny. I zostali wysłuchani! - zaznaczył hierarcha. Biskup polowy Wojska Polskiego podkreślił, że "Bitwa Warszawska nie miała jedynie charakteru militarnego". - Polacy w 1920 roku powstrzymali narzucaną ogniem i mieczem bolszewicką rewolucję, która miała z korzeniami wyrwać drzewo europejskiej cywilizacji, zbudowanej na fundamencie chrześcijańskich wartości - powiedział.

Następnie w Pałacu Prezydenckim w Warszawie prezydent Duda spotkał się z sekretarzem stanu USA Michaelem Pompeo. W obecności prezydenta Dudy amerykański sekretarz stanu oraz szef MON Mariusz Błaszczak podpisali umowę o współpracy wojskowej.

Czytaj więcej: Sekretarz stanu USA Mike Pompeo w Polsce

W południe tradycyjnie, jak co roku, w tym dniu, przy Grobie Nieznanego Żołnierza na placu im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Warszawie, odbyła się uroczysta odprawa wart. Wziął w niej udział prezydent Andrzej Duda, sekretarz stanu USA Mike Pompeo oraz kadra kierownicza sił zbrojnych.

W uroczystej odprawie wart uczestniczyło też ponad 550 żołnierzy z: Wojsk Lądowych, Sił Powietrznych, Marynarki Wojennej, Wojsk Specjalnych, Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, Wojsk Obrony Terytorialnej, Żandarmerii Wojskowej oraz Dowództwa Garnizonu Warszawa. Rolę pododdziału honorowego pełnić będzie Kompania Reprezentacyjna Wojska Polskiego, oprawę muzyczną zapewniła Orkiestra Reprezentacyjna Wojska Polskiego. W trakcie uroczystości zostały oddane salwy armatnie. Całość zwieńczyła defilada pododdziałów na placu Piłsudskiego.

Z powodu pandemii resort obrony narodowej zrezygnował z organizacji wojskowej defilady, która odbywała się co roku na ulicach Warszawy bądź innych polskich miast. "Służby sanitarne nie rekomendowały organizacji tego wydarzenia. Defilady każdego roku przyciągają około 200 tysięcy osób. Tak wielkie zgromadzenia mogą zwiększać ryzyko zakażeń koronawirusem" - podkreślił resort na początku sierpnia.

Podczas centralnych uroczystości w stolicy nad Placem Piłsudskiego pojawiły się polskie i amerykańskie myśliwce F-16, a także samoloty TS-11 Iskra, które w powietrzu położą flagę Polski.

W przelocie wzięło udział sześć samolotów F-16 z 2. Skrzydła Lotnictwa Taktycznego w ugrupowaniu "GROT" oraz formacja czterech samolotów F-16 z 480 Eskadry Lotniczej Sił Powietrznych Stanów Zjednoczonych Ameryki stacjonującej w Europie.

Ponadto - jak dodał MON - piloci 4. Skrzydła Lotnictwa Szkolnego wykonają przeloty centralnie nad miejscami pamięci związanymi z Bitwą Warszawską 1920 roku m. in. w Ossowie, gdzie zobaczymy "Biało-Czerwone Iskry". Z kolei o godzinie 12.00 zainaugurowany zostanie w Radzyminie przelot w ugrupowaniu TS-11 Iskra w tzw. "szarym malowaniu" z samolotami M-346 Bielik.

Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zamierza udostępnić dla zwiedzających Belweder. Rezydencję prezydenta będzie można odwiedzić w sobotę w godzinach 11-17. Podczas zwiedzania goście będą mogli obejrzeć: gabinet Józefa Piłsudskiego z wieloma autentycznymi pamiątkami po Marszałku, a także Salę Rządu Obrony Narodowej Wincentego Witosa, otwartą przez prezydenta Andrzeja Dudę 24 lipca tego roku.

W sali prezentowane są dokumenty związane z Rządem Obrony Narodowej, między innymi akt nominacji Wincentego Witosa na Prezydenta Ministrów, akty nominacji ministrów, protokoły z posiedzeń Rady Ministrów oraz Rady Obrony Państwa, a także rządowe ulotki i odezwy do narodu. Wystrój Sali dopełniają plakaty propagandowe z okresu wojny polsko-bolszewickiej.

Dodatkową atrakcją dla gości odwiedzających Belweder będzie ekspozycja przygotowana przez Wojskowe Biuro Historyczne im. gen. broni Kazimierza Sosnkowskiego, na której zaprezentowane zostaną wybrane oryginalne dokumenty polskiego radiowywiadu z 1920 roku wpisane na Światową Listę Programu UNESCO Pamięć Świata.

Jak przekazał w komunikacie warszawski ratusz, z inicjatywy gminy Wołomin został powołany Samorządowy Komitet na rzecz upamiętnienia Bitwy Warszawskiej 1920 roku. Jest to oddolna inicjatywa 20 samorządów - z gmin leżących na szlaku bitewnym sprzed 100 lat, niezależna od oficjalnych państwowych struktur. 

"Głównym obszarem działań Samorządowego Komitetu na rzecz upamiętnienia Bitwy Warszawskiej 1920 roku jest wspieranie - we współpracy z władzami państwowymi, samorządowymi i kościelnymi - przygotowania uroczystości rocznicowych, a także inicjatywy budowy Muzeum Bitwy Warszawskiej 1920 roku" - czytamy w komunikacie.

Deklaracja dotyczącą powołania komitetu została podpisana w Senacie. Inicjatywę poparł marszałek Senatu Tomasz Grodzki, a także Związek Miast Polskich, Stowarzyszenie "Metropolia Warszawa" oraz Fundacja Niezwykła Historia.

Stolica, jako członek komitetu, zapowiedziała szereg wydarzeń związanych z setną rocznicą Bitwy Warszawskiej. Większość zaplanowano również na sobotę. Ale koncerty, pikniki, wystawy i oficjalne uroczystości będą także organizowane przez władze Wołomina, Kobyłki, Zielonki czy Radzymina w miejscach związanych z Bitwą Warszawską.

W Warszawie o godzinie 11 Dom Spotkań z Historią organizuje spacer. Jego trasa ma swój początek przy hotelu Bristol i będzie prowadzić przez pomnik Józefa Poniatowskiego, skwer Hoovera, plac Piłsudskiego, Grób Nieznanego Żołnierza, Zachętę oraz ulicę Mazowiecką. Wszystkie te miejsca są związane z wydarzeniami sierpnia 1920 roku.

Tego dnia o godzinie 13 i 17 DSH zaprasza również na spotkanie pt. "Opowieści z Kresów: Od Czarnobyla i Wołodarki do Zadwórza i Dytiana". To historia wybranych bitew stoczonych przez wojsko polskie na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej podczas wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku. Spotkanie z cyklu Opowieści z Kresów będzie transmitowane na żywo.

Z kolei Stołeczna Estrada zaprasza o godzinie 16 na koncert Warszawskiej Orkiestry Sentymentalnej. W programie piosenki i pieśni z repertuaru min.: Adama Astona, Wiery Gran, Mieczysława Fogga. Koncert odbędzie się na scenie przed hotelem Bristol i "balkonie Kiepurowskim". O godzinie 19, na tej samej scenie odbędzie się kolejny koncert: "Miłość Ci wszystko wybaczy" czyli przedwojenne szlagiery w wykonaniu Artura Gadomskiego, Macieja Miecznikowskiego, Lali Czaplickiej, Aleksandry Borkiewicz i Affabre Concinui. 

Natomiast w ramach działań online o 20 odbędzie się premiera koncertu Warszawskiej Orkiestry Sentymentalnej pt. "Sentymentalny Fajf" zachęcający widzów do świętowania jubileuszu 100-lecia Bitwy Warszawskiej we własnych domach. Organizatorem jest Stołeczna Estrada. 

W ramach obchodów 100. rocznicy "Cudu nad Wisła" w całym kraju zaplanowano także szereg wystaw. Od piątku w Muzeum Narodowym w Warszawie można oglądać wystawę "Fotorelacje. Wojna 1920". Organizatorzy wskazują, że ekspozycja jest "próbą przywrócenia zbiorowej pamięci obrazu tego dramatycznego okresu".

Na wystawie zaprezentowano fotografie ukazujące wojenną codzienność - zdjęcia prywatne i oficjalne, wykonane przez zawodowych fotografów i amatorów, przez wojskowych i cywilów. To niemal wyłącznie oryginalne odbitki z epoki, naświetlone i wywołane tak dawno, jak dawno miały miejsce wydarzenia, które przedstawiają.

Ekspozycja w różnych aspektach i z rozmaitych perspektyw ukazuje znaczenie fotografii jako źródła i świadectwa, oficjalnego (z reguły propagandowego) oraz osobistego (prywatnego, wręcz intymnego).

Od czwartku warszawiacy mogą także podziwiać na nadwiślańskim Bulwarze im. Bohdana Grzymały-Siedleckiego dwa murale autorstwa Mariusza Libla i Bartka Buczka w ramach projektu "1920/2020. Archiwum Ożywione". W sobotę odbędzie się z kolei inauguracja obiektu na Kamionkowskich Błoniach Elekcyjnych autorstwa Karoliny Breguły. Projekt "1920/2020. Archiwum Ożywione" jest realizowany przez Narodowe Archiwum Cyfrowe z myślą o upamiętnieniu stulecia Bitwy Warszawskiej w przestrzeni publicznej Warszawy.

W Muzeum Wojska Polskiego otwarto wystawę "Czas chwały", na której można podziwiać m.in. pamiątki po księdzu Skorupce. Z kolei wystawę pod hasłem "Do broni. Rok 1920 na plakatach, afiszach i drukach ulotnych" przygotowała w wersji internetowej Centralna Biblioteka Wojskowa.

Jeszcze w piątek o godzinie 17 w Muzeum Narodowym w Warszawie zaplanowano premierę filmu zrealizowanego w technologii VR "Wiktoria 1920". Dzięki goglom VR widzowie będą mieli okazję przenieść się w czasie do 1920 roku i wziąć udział w misji dostarczenia meldunku do biura szyfrów na Cytadeli, stając się częścią grupy specjalnej składającej się ze studenta Janka Węgielskiego (w tej roli Dariusz Pieróg), ułana Władysława Brończaka (Szymon Mysłakowski) oraz pilota Eskadry Kościuszkowskiej, Meriana C. Coopera (Patryk Szwichtenberg). Wraz z kompanami widz podróżuje samolotem, skacze ze spadochronem, ucieka przed bolszewikami, bierze udział w walkach i snuje plany na powojenną przyszłość.

Producentem filmu jest Biuro Programu Niepodległa, koproducentem - Narodowe Centrum Kultury.

W tym roku nie odbędzie się organizowana od kilku lat rekonstrukcja Bitwy Warszawskiej w Ossowie. Odpowiedzialni za inicjatywę samorządowcy zrezygnowali z przygotowania tego punktu obchodów ze względów bezpieczeństwa.

Wieczorem 15 sierpnia będzie można obejrzeć widowisko multimedialne "1920. Wdzięczni Bohaterom" na PGE Narodowym w Warszawie. "Polskie i bolszewickie okopy, pomiędzy nimi scena, a na niej znani polscy artyści, do tego dziesiątki koni i setki statystów" – tak zapowiada je organizator Biuro Programu Niepodległa.

Scena i cała aranżacja widowiska zajmą ponad 7 tysięcy metrów kwadratowych. W wydarzeniu weźmie udział kilkudziesięciu artystów. Nie zabraknie też setki rekonstruktorów, koni i pojazdów historycznych. Będzie również las, gra świateł i dźwięków w wykonaniu Orkiestry Polskiego Radia. Dzięki wykorzystaniu ikonografii, wizualizacji, animacji komputerowych, technik projekcyjnych, fotograficznych i filmowych materiałów archiwalnych, komentarzy narratora oraz scen aktorskich i grup rekonstrukcyjnych widzowie poznają bohaterów, przebieg bitwy i sytuację międzynarodową. Widowisku towarzyszyć będzie muzyka z tekstami najwybitniejszych polskich poetów i twórców piosenek m.in. Cypriana Kamila Norwida, Agnieszki Osieckiej, Marka Grechuty, Jacka Cygana, Romana Kołakowskiego. Widzowie usłyszą również wiązankę tradycyjnych pieśni żołnierskich i patriotycznych.

100-lecie Bitwy Warszawskiej uczczą także najlepsi w Polsce piloci balonowi. Między 14 a 16 sierpnia odbędzie się widowisko – "Balonowy Cud nad Wisłą". Z kilkunastu miejsc w Warszawie rano i wieczorem startować będą balony na ogrzane powietrze. Kolorowe balony będzie można podziwiać z okien i śledzić w social mediach.

Organizatorzy poinformowali, że "wydarzenie nie ma charakteru masowego", a jego celem jest, by "warszawiacy z uśmiechem spojrzeli w niebo". Zaznaczyli, że "udział balonów w tych obchodach nie jest przypadkowy, gdyż niewielu z nas pamięta, że nowo sformowane wojska balonowe walczyły w 1920 roku".

W widowisko zaangażował się między innymi Zamek Królewski w Warszawie. Start "lisa", czyli balonu z kilkunastometrową biało-czerwoną flagą, za którym będą podążać kolejni piloci z Ogrodu Dolnego Zamku Królewskiego zaplanowany został na sobotę w godzinach 17.30-18. Replikę Montgolfiery pilotować będzie Mateusz Rękas, zdobywca m.in. Pucharu Gordona Bennetta.

Pozostałe wydarzenia związane z rocznicą Bitwy Warszawskiej zaplanowano na 16 i 21 sierpnia. W niedzielę w ramach Koncertów Chopinowskich w Łazienkach Królewskich zaprezentowany zostanie odmienny od dotychczasowych repertuar. Tradycyjnemu, niedzielnemu koncertowi chopinowskiemu będzie towarzyszył występ sopranistki Olgi Pasiecznik. Solistka wykona wybór "Pieśni" Fryderyka Chopina. Koncert dostępny będzie bezpłatnie na stronie internetowej i profilu na Facebooku Koncertów Chopinowskich oraz kanale Stołecznej Estrady w serwisie Youtube. Będzie go można wysłuchać w głównych punktach Łazienek Królewskich.

Natomiast piątek, 21 sierpnia zostanie odsłonięta tablica poświęcona gen. Franciszkowi Latinikowi (w 1920 roku wojskowemu gubernatorowi stolicy), który był odpowiedzialny za przygotowanie miasta na atak wojsk bolszewickich. Tablica zawiśnie na gmachu Resursy Obywatelskiej przy Krakowskim Przedmieściu.

Stoczona między 13 i 25 sierpnia 1920 roku Bitwa Warszawska, była decydującym starciem w wojnie pomiędzy Rosją Radziecką i Polską. Do rangi symboli urosły m.in. walki pod Ossowem i Radzyminem. Włodzimierz Lenin uznał jej efekty za ogromną porażka Armii Czerwonej, gdyż nie udało się obalić powojennego porządku opartego na Traktacie Wersalskim z 1919 roku. Zdaniem brytyjskiego polityka i dyplomaty Edgara D'Abernon była jedną z osiemnastu przełomowych bitew w historii świata.