Tak świętowała przedwojenna Warszawa


Już w latach 30. niektóre dzieci znajdowały pod choinką kino domowe. Technologiczne gadżety zawsze były modnym i pożądanym podarunkiem gwiazdkowym. O prezentach, a także zakupach, akcjach charytatywnych i firmowym "śledziku" w przedwojennej Warszawie rozmawialiśmy z varsavianistą Jarosławem Zielińskim.

Piotr Bakalarski: W okresie przedświątecznym na przedwojennych reklamach prasowych królowały gramofony, radia, książki i aparaty. Choć technologia się zmieniła, bo zastąpiły je odtwarzacze mp4, audiobooki i cyfrówki, to charakter tych przedmiotów jest podobny, prawda?

Jarosław Zieliński: Jest coś na rzeczy. Cechą wspólną ówczesnych i obecnych reklam jest lansowanie nowoczesnych technologii. Wiele z nich nie jest kojarzonych z tamtymi czasami, a gdy spojrzeć np. na odkurzacz Electrolux, to wygląda dosyć współcześnie. Znajomo brzmią też nazwy niektórych firm – Philips, Nestle Wedel, Blikle czy wspomniany Electrolux. Zasadniczą różnicą jest mniejsza nachalność tamtych reklam, a także znacznie wyższy poziom graficzny.

Z czego to wynikało?

Przeciętny poziom odbiorcy był znacznie wyższy, ponieważ większość ludzi o niewyrobionych gustach nie było czytelnikami prasy. Ci, którzy prasę czytali, doceniali wyrafinowaną formę haseł i jakość użytej grafiki.

Ku mojemu zaskoczeniu reklamowano też produkty finansowe np. książeczki oszczędnościowe PKO.

Rzeczywiście w czasach kryzysu w początku lat 30. więcej reklam zachęcało do zakupów, podkreślając oszczędność wydatków. Ale kiedy w 1936 i 1937 roku zapanowała wspaniała koniunktura gospodarcza i można było popuścić pasa, warszawiaków przekonywano, że mogą sobie pozwolić na luksus i europejską nowoczesność.

I tak, za kamerę filmową Kodaka trzeba było zapłacić niebagatelną sumę 300 zł. To była podwójna urzędnicza pensja, a urzędnicy przed wojną zarabiali dobrze. Ceny były wygórowane, jednak dużą grupę ludzi w Warszawie na takie rzeczy było stać.

A ci biedniejsi też obdarowywali się prezentami?

Tak, ponieważ jest to związane z chrześcijańską tradycją Bożego Narodzenia. Oczywiście były to podarki na miarę możliwości. Dzieci miały po kilka najprostszych zabawek, dlatego każda nowa bardzo cieszyła.

Bracia Jabłkowscy prowadzili jedyny dom handlowy z prawdziwego zdarzenia w stolicy. To u nich kupowało się prezenty?

Niekoniecznie. Dom Braci Jabłkowskich był faktycznie jedynym budynkiem w całości przeznaczonym dla handlu, natomiast większość tego typu firm, zajmowała po prostu część kamienicy. Dom Mody Bogusław Herse zajmował dolne kondygnacje kamienicy na rogu Marszałkowskiej i Kredytowej. To nie wielkość czyniła go najlepszym, a jakoś towarów i szerokość oferty.

W odróżnieniu do Lwowa czy Wrocławia, Warszawa miała gigantyczną liczbę eleganckich sklepów o małym metrażu. Wystarczyło przejść się Krakowskim Przedmieściem, Nowym Światem czy Marszałkowską. A jeśli ktoś chciał trochę zaoszczędzić, szedł do żydowskiej dzielnicy. Na Nalewkach czy placu Krasińskich i kupował to samo znacznie taniej.

Po bardziej prozaiczne produkty spożywcze trzeba było iść na bazar?

Były dwie metody zaopatrzenia. Oszczędniejsze gospodynie wysyłały służbę lub same szły na bazary np. na plac Żelaznej Bramy. Inni korzystali z konfekcjonowanej żywności podawanej w najlepszy możliwy sposób. Taką można było kupić w wędliniarniach albo sklepach kolonialnych braci Hirschfeld czy braci Pakulskich. Były one odpowiednikiem późniejszych delikatesów, choć stały na znacznie wyższym poziomie.

Czy na wigilijnych stołach pojawiały się typowo warszawskie specjały?

Kuchnia warszawska była eklektyczna, międzynarodowa z dużą domieszką smaków francuskich. Królowały dania tradycyjne – karp w galarecie, kapusta, barszcz czy paszteciki. Czasem zdarzały się też zupa grzybowa i kutia.

Dylematów na pewno nie przysparzał wybór choinki – sztucznych nie było.

Wszyscy kupowali naturalne, a jeśli nie było ich stać, to chociaż stroiki. Już wtedy istniał zwyczaj ubierania choinek na ulicy: jedna stała w rejonie hotelu Polonia w Alejach Jerozolimskich, druga przed domem towarowym Jabłkowskich.

A były szopki, do których zjeżdżała się cała Warszawa?

Nie znam miejsc, które wyróżniałyby się jakimiś szczególnymi szopkami. W tamtych czasach ludzie byli przywiązani do swoich parafii. Należy również pamiętać, że nie byli tak mobilni, jak dziś.

Okres przedświąteczny obfituje dziś w różne akcje charytatywne. Czy w przedwojennej Warszawie pomagano potrzebującym?

Istniało sporo organizacji filantropijnych. Szczególnie duże zasługi położyło Warszawskie Towarzystwo Dobroczynności. Było aktywne przez cały rok, a w czasie świat organizowało większe uroczystości wigilijne - karmiło i obdarowywało prezentami. Problem ludzi głodnych i bezdomnych podnosiły zarówno organizacje katolickie, jak i świeckie, związane z kołami lewicy.

Organizowano koncerty i bale dobroczynne, ale wszystkie te akcje były znacznie bardziej wyciszone i dyskretne, niż dzisiejsze. Połączenie ich z show zostałoby uznane za niesmaczne i niegodne.

Dziś w firmach i urzędach pewnym standardem jest wigilijne spotkanie, zwane "śledzikiem", a wtedy?

Po prostu dzielono się opłatkiem i miało to zdecydowanie skromniejszą formę. W urzędach miejskich i państwowych panowały wyższe standardy obyczajowe. Trudno sobie wyobrazić, żeby ktoś na takim spotkaniu się upił.

Generalnie ludzie przed świętami zachowywali się w sposób świąteczny - prawili sobie uprzejmości, zakupy odbywały się w uroczystym nastroju, nikt się nie spieszył.

Wczoraj byłem w centrum handlowym. Obrazek tłumu wściekłych na siebie i potrącających się w kolejkach ludzi, daje mi pewność, że to o czym rozmawiamy nigdy się nie powtórzy. To bajka o żelaznym wilku.

Rozmawiał Piotr Bakalarski

ZOBACZ PRZEDWOJENNE REKLAMY NA WYSTAWIE ARCHIWUM PAŃSTWOWEGO MIASTA STOŁECZNEGO WARSZAWY

Źródło zdjęcia głównego:  | cnn.com, APTN

Pozostałe wiadomości

Koparka połączyła nowy tunel dla pasażerów ze starym przejściem podziemnym na Dworcu Zachodnim. W grudniu Wola zyska nowe podziemne połączenie z Ochotą.

Podziemne połączenie Woli z Ochotą

Podziemne połączenie Woli z Ochotą

Źródło:
PAP, tvnwarszawa.pl

Zachęta została metaforycznie wyczyszczona. Odgłosy sprzątania: szorowania, odkurzania, froterowania można było usłyszeć podczas symbolicznego odświeżania gmachu galerii w performansie "Czyszczenie Zachęty" Katarzyny Krakowiak–Bałki.

Symboliczne "Czyszczenie Zachęty"

Symboliczne "Czyszczenie Zachęty"

Źródło:
PAP

Kładka pieszo-rowerowa łącząca brzegi Wisły, została otwarta. Od teraz panoramę stolicy mogą z niej podziwiać mieszkańcy i turyści. Konstrukcja łączy ulicę Karową na Powiślu i Okrzei na Pradze. Nowy most ma 452 metry długości i pod tym względem stał się jedną z najdłuższych tego typu przepraw na świecie.

Pierwsi spacerowicze i rowerzyści na nowym moście

Pierwsi spacerowicze i rowerzyści na nowym moście

Aktualizacja:
Źródło:
PAP/tvnwarszawa.pl

Po awaryjnym lądowania na początku marca, niewielka awionetka nadal leży na podmokłym terenie w okolicy Zakola Wawerskiego. Prokuratura do wyciągnięcia samolotu z trudno dostępnego terenu rozważa wykorzystanie śmigłowca. Jak wynika z naszych informacji, zarówno policja jak i straż pożarna nie chcą podjąć się tego zadania, a koszt wynajęcia śmigłowca od prywatnej firmy jest dla prokuratury za wysoki. 

Uszkodzony  samolot od miesiąca leży na mokradłach, ma trafić na parking kościoła. Jest jeden problem 

Uszkodzony samolot od miesiąca leży na mokradłach, ma trafić na parking kościoła. Jest jeden problem 

Źródło:
tvnwarszawa.pl

1. Warszawską Brygadę Pancerną zasiliły czołgi Abrams. Do stolicy przyjechały z Poznania. Wojskowi pochwalili się nagraniem z odbioru sprzętu. Jest to kolejna dostawa amerykańskiego.

Sznur czołgów na platformach. Abramsy przyjechały do Warszawy

Sznur czołgów na platformach. Abramsy przyjechały do Warszawy

Źródło:
tvnwarszawa.pl, TVN24

Kolizja z udziałem nietrzeźwego kierowcy na Ochocie. Brały w niej udział cztery samochody osobowe, nikt nie ucierpiał.

Cztery auta rozbite, jeden z kierowców pijany. Zderzenie przy Dworcu Zachodnim

Cztery auta rozbite, jeden z kierowców pijany. Zderzenie przy Dworcu Zachodnim

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Pojawił się nowy pomysł na zagospodarowanie kamienicy po Empiku, nieopodal ronda de Gaulle'a. Wicemarszałkini Senatu i kandydatka na prezydentkę Warszawy Magdalena Biejat zaproponowała, by urządzić tam dom rzemiosła.

Pustostan po Empiku straszy od dwóch lat. Biejat ma pomysł na kamienicę

Pustostan po Empiku straszy od dwóch lat. Biejat ma pomysł na kamienicę

Źródło:
tvnwarszawa.pl

ABW przeprowadziła w środę szereg czynności procesowych, w tym przeszukań na terenie Warszawy i Tychów - poinformował rzecznik ministra koordynatora służb specjalnych Jacek Dobrzyński. Chodzi o śledztwo w sprawie ujawnionej działalności szpiegowskiej na rzecz Rosji. Jak dodał Dobrzyński, zabezpieczono 48,5 tysiąca euro oraz 36 tysięcy dolarów.

Akcja ABW w Warszawie i Tychach przeciwko siatce rosyjskich szpiegów

Akcja ABW w Warszawie i Tychach przeciwko siatce rosyjskich szpiegów

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Policjanci warszawskiej drogówki dostali zgłoszenie, że na parkingu centrum handlowego przy ulicy Modlińskiej driftuje kierowca mercedesa. Zareagowali natychmiast i przerwali "popisy". Wystawili kierowcy mandat na pięć tysięcy złotych i zatrzymali dowód rejestracyjny auta.

"Popisy" na parkingu kosztowały go pięć tysięcy złotych

"Popisy" na parkingu kosztowały go pięć tysięcy złotych

Źródło:
tvnwarszawa.pl

W 1998 roku zginął pracownik jednej z warszawskich hurtowni. Tej sprawy przez lata nie udawało się wyjaśnić. Teraz śledczy poinformowali o przełomie i zatrzymaniu podejrzanego o zbrodnię. Usłyszał już zarzuty i został aresztowany.

Przełom w sprawie zabójstwa pracownika hurtowni. Zatrzymanie po 26 latach

Przełom w sprawie zabójstwa pracownika hurtowni. Zatrzymanie po 26 latach

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Z mieszkania w Śródmieściu zniknął zegarek warty 40 tysięcy złotych. Zostało puste pudełko, ale nie było żadnych śladów kradzieży.

Tajemnicze zaginięcie cennego zegarka

Tajemnicze zaginięcie cennego zegarka

Źródło:
tvnwarszawa.pl

24 automaty znaleźli funkcjonariusze podlaskiej Krajowej Administracji Skarbowej w nielegalnym salonie gier hazardowych, który zlikwidowali w Płońsku (Mazowieckie). Miesiąc temu w tym samym miejscu likwidowali podobny salon.

Dziewięć już działało, 15 było przygotowanych do rozstawienia

Dziewięć już działało, 15 było przygotowanych do rozstawienia

Źródło:
PAP

W ostatni weekend marca Trakt Królewski zmieni się w deptak. Ulice Nowy Świat i Krakowskie Przedmieście, zwyczajem poprzednich lat, będą zamykane dla ruchu samochodowego.

Krakowskie Przedmieście poleca się na świąteczny spacer. Trakt Królewski znów będzie deptakiem

Krakowskie Przedmieście poleca się na świąteczny spacer. Trakt Królewski znów będzie deptakiem

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Był pijany i nie miał prawa jazdy, spowodował wypadek. On wyszedł z niego niemal bez szwanku, ale ciężko ranny jest pasażer. 35-letni kierowca został tymczasowo aresztowany.

Był pijany, spowodował wypadek, trafił do aresztu

Był pijany, spowodował wypadek, trafił do aresztu

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Ponad pół promila alkoholu w organizmie miał 18-letni kierowca, którego zatrzymali po wieczornym, kilkunastokilometrowym pościgu policjanci z Piaseczna.

"Pędził przed siebie, nie zważał na to, jakie zagrożenie stwarza"

"Pędził przed siebie, nie zważał na to, jakie zagrożenie stwarza"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Działający od niespełna trzech lat sklep socjalny Spichlerz ma problemy. Fundacja prowadząca placówkę poinformowała, że czeka ją eksmisja. Urzędnicy odpowiadali, że ta nie płaci czynszu, choć dostała lokal na preferencyjnych warunkach. Na dziś dług wynosi prawie 280 tysięcy złotych. - Fundacja jest nierzetelnym partnerem - twierdzi wiceprezydentka stolicy Aldona Machnowska-Góra. Zaplanowana na czwartek eksmisja została odwołana.

Socjalnemu Spichlerzowi grozi eksmisja. "Czuję się wrobiony, wykorzystany"

Socjalnemu Spichlerzowi grozi eksmisja. "Czuję się wrobiony, wykorzystany"

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Start w wyborach na urząd prezydenta Warszawy potwierdziło sześcioro kandydatów: Rafał Trzaskowski, Magdalena Biejat, Tomasz Bocheński, Przemysław Wipler, Janusz Korwin-Mikke i Romuald Starosielec. W TVP Info zorganizowano debatę z ich udziałem. Byli pytani między innymi o edukację, transport, zdrowie, bezpieczeństwo, mieszkania oraz światopogląd. Był też rzut "świerszczem" oraz pytanie o książki do czytania w metrze.

Kandydaci na prezydenta Warszawy między innymi o transporcie i zdrowiu

Kandydaci na prezydenta Warszawy między innymi o transporcie i zdrowiu

Źródło:
PAP, tvnwarszawa.pl

Nowe przejście pod torami na stacji Warszawa Gdańska ułatwi podróżnym dostęp na perony i do pociągów oraz usprawni przesiadki na metro, autobusy i tramwaje. PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. podpisały umowę o wartości około 80 milionów złotych na zaprojektowanie i wybudowanie nowych rozwiązań.

Nowe przejście pod torami i łatwiejszy dostęp na perony. Będą zmiany na stacji Warszawa Gdańska

Nowe przejście pod torami i łatwiejszy dostęp na perony. Będą zmiany na stacji Warszawa Gdańska

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Jest pozwolenie na budowę, które umożliwia ogłoszenie przetargu na wykonawcę remontu Elizeum, podziemnego salonu księcia Kazimierza Poniatowskiego. - Remont nie będzie ani krótki, ani łatwy. Potrwa trzy lata - zapowiedział stołeczny konserwator zabytków Michał Krasucki.

Jest pozwolenie. Podziemne miejsce schadzek brata króla czeka remont

Jest pozwolenie. Podziemne miejsce schadzek brata króla czeka remont

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Około 200 ewakuowanych osób, blokada dróg dojazdowych do Portu Lotniczego Warszawa-Modlin oraz interwencja pirotechników z Placówki Straży Granicznej Warszawa-Modlin. Wszystko z powodu porzuconej walizki na parkingu przed terminalem lotniska.

Ewakuacja 200 osób i blokada dróg dojazdowych do lotniska

Ewakuacja 200 osób i blokada dróg dojazdowych do lotniska

Źródło:
tvnwarszawa.pl

Dwa wagony pociągu osobowego, który zjeżdżał na stację postojową, wyjechały poza tory. Nie było w nim pasażerów. Były utrudnienia w ruchu kolejowym.

Dwa wagony pociągu wypadły z szyn

Dwa wagony pociągu wypadły z szyn

Aktualizacja:
Źródło:
tvnwarszawa.pl

Wiosenna pogoda sprzyja pracom na ostatnim odcinku linii M2 na Bemowie. Na stacji Karolin budowniczowie wybierają już ziemię z poziomu -2, a na Stacji Techniczno-Postojowej rozpoczęło się betonowanie kanałów przeglądowych w halach elektrowozowni.

Są już dwa piętra pod ziemią

Są już dwa piętra pod ziemią

Źródło:
tvnwarszawa.pl