Obalamy siedem szkolnych "faktów". Nie jest tak, jak nas uczono

Symulacja połączenia dwóch czarnych dziur
Symulacja połączenia dwóch czarnych dziur
NASA/C. Henze
Symulacja połączenia dwóch czarnych dziurNASA/C. Henze

Pewnych rzeczy, które usłyszeliśmy w szkole, mimo najszczerszych chęci nie udaje się oduczyć. Mowa tu o tak zwanej wiedzy potocznej, która uległa dezaktualizacji, oraz o mitach, które warto regularnie weryfikować. Poniżej znajdziesz te najczęstsze "wielkie pomyłki".

Oto niektóre z informacji z wiedzy szkolnej, które zdążyły się zdezaktualizować lub też nigdy nie wyszły poza fikcję lub przypuszczenie.

Czy Pluton jest planetą?

O tym, że dziewiąta planeta istnieje, wiemy już od XIX wieku. W 1906 roku Percival Lowell - fundator obserwatorium własnego imienia w Arizonie - przyczynił się do powstania projektu naukowego. który miał na celu ustalenie dokładnej lokalizacji tajemniczej "Planety X".

Jak się okazało, już w 1930 roku odnalazł ją 23-latek Clyde Tombaugh, którego zadaniem było systematyczne porównywanie ze sobą zdjęć nieba w poszukiwaniu przemieszczających się po nim obiektów. Planeta uzyskala miano Pluton, a to po rzymskim bóstwie zaświatów.

Niestety, w 2003 roku w pewnej odległości za plutonem natrafiono na ślad większej niż Pluton planety, którą sam jej odkrywca nazwał Eris. Wówczas gremia akademickie zdecydowały się naradzić nad tym, co zasługuje, a co nie zasługuje na kategorię planety.

Jak się okazuje, Eris nie spełniła tych wymagań. Pluton natomiast został zdegradowany do rangi planety karłowatej.

Jest jednak nadzieja: badacze od niedawna obradują nad tym, czy nie przywrócić Plutonowi rangi pełnoprawnej planety.

Pluton - dziewiąta planeta od Słońca? (źródło: VisualHunt/Kevin M Gill)Visualhunt (CC BY-SA 1.0)

Czy diament to najtwardsza znana nam substancja?

Od 2009 roku jesteśmy świadomi istnienia dwóch substancji twardszych od diamentu: lonsdejlitu oraz WBT - odmiany azotku boru o strukturze przypominającej diament, która powstaje podczas erupcji wulkanów. Lonsdejlit - osobna odmiana polimorficzna węgla powstająca pod wpływem szokmetamorfizmu - jest o 58 procent wytrzymalsza niż diament.

W 2013 roku amerykańscy naukowcy na łamach czasopisma Nature opublikowali wyniki badań, w ramach których utworzyli wyjątkowo wytrzymały, wzmocniony nanotechnicznie sześcienny azotek boru, który jest wytrzymalszy nawet od dwóch wymienionych wcześniej substancji.

Czy czarownice z Salem spłonęły na stosie?

W amerykańskich szkołach jedną z lektur obowiązkowych jest dramat "Czarownice z Salem" Arthura Millera; w nim też pojawia się słynna scena palenia czarownic. Niestety, obraz który trwale zapisał się w zbiorowej pamięci, zawiera sporo przekłamań. Jednym z nich jest to, że czarownice nie spłonęły na stosie, lecz zawisły na stryczku.

Zdaniem Richarda Traska, archiwisty miejskiego w Danvers, czarownice skazane na śmierć w procesie o czary, zmarły właśnie w ten sposób. Trask swej tezy postarał się dowieść w książce "Wiedźmia histeria w Salem".

W czasach, gdy doszło do procesów, Nowa Anglia wciąż przestrzegała angielskiego prawa, a tym samym karą za praktyki czarnoksięskie była śmierć przez powieszenie - a nie, jak przyjęło się sądzić, śmierć w płomieniach.To w kontynentalnej Europie przyjęło się skazywać na stos i tu właśnie ma źródło to nieporozumienie.

Czy piramidy wznieśli niewolnicy?

Ta rozpowszechniona pomyłka ma się wyjątkowo dobrze i oby ją obalić, interweniowały środowiska naukowe. Amihai Mazar, profesor Uniwersytetu Hebrajskiego w Jeruzalem:

- Żydzi nie mogli zbudować tych piramid, ponieważ Żydzi wówczas nie istnieli - stwierdził kategorycznie. Szereg badań archeologicznych wykazał, że to egipscy robotnicy stworzyli piramidy.

Rekrutowano ich spośród ubogich rodzin, a z badań okolicznych nekropoli wynika, że byli oni traktowani ze znacznie większym szacunkiem, niż mogłoby to się wydawać w przypadku niewolników.

Czy piramidy wznieśli niewolnicy? (źródło: Visualhunt/fruitblidnis)Visualhunt (CC BY-SA 2.0)

Czy kartkę można złożyć tylko siedem razy?

W niektórych szkołach za pewnik uznaje się to, że nie sposób złożyć kartki A4 więcej niż siedmiokrotnie. Studentka kalifornijskiego liceum Britney Gallivan poddała to pod wątpliwość.

Wraz z grupką wolontariuszy udało jej się złożyć wpół arkusz papieru toaletowego, i to aż jedenaście razy. Dowiodła tym samym, że wszystko zależy od grubości tejże kartki, a także rodzaju papieru, z jakiego została wykonana.

W 2012 roku grupce studentów z liceum w Massachusetts udało się złożyć arkusz papieru aż trzynastokrotnie.

Czy Wielki Mur Chiński widać z kosmosu?

Przyjęło się sądzić, że z Księżyca lub ze stacji kosmicznej widać nawet Wielki Mur Chiński - jest to, niestety, całkowicie mylna informacja, która po raz pierwszy ujrzała światło dzienne już w 1938 roku.

W 2003 roku wątpliwości rozwiał pierwszy chiński astronauta, Yang Liwei, który przyznał, że z perspektywy kosmosu nie widać Muru. Zdjęcia, które obiegły internet, są tak naprawdę efektem pewnego konsensusu: jest możliwe zrobienie zdjęcia Chińskiego Muru z kosmosu, jednak tylko wówczas, gdy znajduje się na nim śnieg, a zdjęcie robione jest kamerą o dużym przybliżeniu. A i to jedynie ze stacji kosmicznej - Księżyc to zupełnie inny temat.

- Jedyne, co widać z powierzchni księżyca, to piękna biało-niebieska sfera z plamami przeświecającej zieleni i żółci- stwierdził astronauta NASA Alan Bean. - W tej skali nie widać niczego, co wyszło spod ludzkiej ręki - dodał.

Tym, którzy upierają się, że przecież z satelitów na orbicie Ziemi widać podobne struktury, w sukurs może przyjść informacja, że nie jest to kosmos.

Czy Wielki Mur widać z kosmosu? (źródło: VisualHunt: McLac)Visualhunt (CC BY-SA 2.0)

Czy istnieje więcej niż pięć królestw natury?

Nauczyciele mogą upierać się przy pięciu - lub trzech - królestwach natury - roślin, zwierząt i bakterii - oraz, czasami, grzybów i protistów.

Niestety, od czasów, gdy ten system klasyfikacji został utworzony, zdążył się zdezaktualizować. Odkrywamy nowe gatunki, niektóre z nich znacznie bardziej złożone, niż można było oczekiwać kilkaset, a nawet kilkadziesiąt lat temu.

Dziś wiemy również o archeonach - drobnych, pierwotnie bezjądrowych jednokomórkowcach, a także o bakteriach właściwych (eubakteriach), który to termin obejmuje wszystkie prokarionty niebędące archeonami. Niektórzy naukowcy są skłonni nawet rozdzielić eubakterie na dwa osobne królestwa, a także wyodrębnić chromisty z grupy protistów.

Autor: sj/aw / Źródło: Science Alert

Pozostałe wiadomości

Pogoda na Wielkanoc 2024. Święta zapowiadają się bardzo ciepło. Temperatura będzie przekraczać 20 stopni Celsjusza. Nie zabraknie słońca, niestety jest też duże ryzyko, że pojawią się burze.

Pogoda na Wielkanoc 2024. Może być blisko rekordu ciepła

Pogoda na Wielkanoc 2024. Może być blisko rekordu ciepła

Aktualizacja:
Źródło:
tvnmeteo.pl

Podwójne trzęsienie ziemi nawiedziło Grecję. W piątek rano w okolicach Peloponezu zanotowano wstrząsy o magnitudzie 5,7 oraz 4,0. Jak przekazały lokalne media, wibracje odczuwalne były także w Atenach.

Podwójne trzęsienie ziemi w Grecji

Podwójne trzęsienie ziemi w Grecji

Źródło:
EMSC, kathimerini.com, gr.euronews.com

IMGW wydał prognozę ostrzeżeń meteorologicznych. Kolejne dni przyniosą kolejne silne podmuchy wiatru, szczególnie na południu. Sprawdź, jakie pogodowe niebezpieczeństwa czekają na nas w okresie świąt wielkanocnych.

W Wielkanoc mogą powrócić wichury. Prognoza alertów IMGW

W Wielkanoc mogą powrócić wichury. Prognoza alertów IMGW

Źródło:
IMGW

Piątkowy poranek w prawie całym kraju przyniósł pogodną aurę, chociaż miejscami nadal mocno wiało. Jak wyjaśniła synoptyk tvnmeteo.pl Arleta Unton-Pyziołek, sprzyjające warunki będą towarzyszyć nam przez cały dzień, chociaż niewykluczone, że miejscami słabo pokropi deszcz.

Ciepło wyprosi chłód znad Polski

Ciepło wyprosi chłód znad Polski

Źródło:
tvnmeteo.pl

Pogoda na dziś. Piątek 29.03 przyniesie dużą ilość słońca. Opadów deszczu spodziewamy się w nielicznych miejscach i będą one słabe. Wiatr w porywach powieje mocno.

Pogoda na dziś - piątek 29.03. Słońce, ciepło, ale i silny wiatr

Pogoda na dziś - piątek 29.03. Słońce, ciepło, ale i silny wiatr

Źródło:
tvnmeteo.pl

Lodu na biegunach w wyniku zmian klimatycznych stopiło się już tak dużo, że wpłynęło to na ruch obrotowy Ziemi. Nasza planeta zwolniła - wynika z najnowszej analizy opublikowanej na łamach "Nature". Ma to znaczenie dla tego, jak odmierzamy czas.

Ziemia spowolniła, bo stopiło się zbyt dużo lodu. To może wpływać na odmierzanie czasu

Ziemia spowolniła, bo stopiło się zbyt dużo lodu. To może wpływać na odmierzanie czasu

Źródło:
CNN, nature.com, tvnmeteo.pl

Chmura pyłu znad Sahary zawisła w czwartek nad Atenami. Wiele osób skarżyło się na trudności w oddychaniu. Sytuację pogorszyła wyjątkowo wysoka temperatura powietrza. Lekarze zaapelowali, by unikać przebywania na zewnątrz.

Ateny za brudną zasłoną. Ludzie zgłaszali problemy z oddychaniem

Ateny za brudną zasłoną. Ludzie zgłaszali problemy z oddychaniem

Źródło:
AFP, ENEX

Dwa pasące się łosie, w tym jeden o nietypowym, białym umaszczeniu, sfilmowała Reporterka 24 pod Giżyckiem (woj. warmińsko-mazurskie). - To pierwsza odnotowana obserwacja łosia o takim umaszczeniu w historii. Jest to więc bardzo rzadki okaz - stwierdził Sławomir Kowalczyk z Nadleśnictwa Giżycko. Nagranie otrzymaliśmy na Kontakt 24.

Dwa łosie na wypasie, jeden z nich był "bardzo rzadki"

Dwa łosie na wypasie, jeden z nich był "bardzo rzadki"

Źródło:
Kontakt 24, tvnmeteo.pl

Król ludu Maorysów wezwał do nadania wielorybom podobnych praw do istot ludzkich, aby zwiększyć ochronę tych ogromnych i majestatycznych zwierząt. Kilka lat temu w Nowej Zelandii osobowość prawną przyznano górze i rzece.

Chcą, by wieloryby miały takie prawa jak ludzie

Chcą, by wieloryby miały takie prawa jak ludzie

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl

Nadchodzi Wielkanoc, której nieodłączną tradycją jest dekorowanie jajek. Część z nas decyduje się na używanie do tego barwników dostępnych w niemal każdym sklepie spożywczym, niektóre z nich zawierają jednak szkodliwe dla zdrowia substancje chemiczne. Badacze przypominają, że do przygotowania pisanek lepiej użyć naturalnych środków, które możemy znaleźć w swojej kuchni.

Czym malować jajka, żeby sobie nie zaszkodzić?

Czym malować jajka, żeby sobie nie zaszkodzić?

Źródło:
PAP

Osoby cierpiące na prozopometamorfopsję mogą postrzegać twarze innych ludzi jako zdeformowane i demoniczne. Amerykańskim badaczom udało się zrekonstruować sposób, w jaki jeden z pacjentów widzi świat. Jak przekazali, osoby cierpiące na tę chorobę często spotykają się z niezrozumieniem ze strony najbliższych i służby zdrowia.

Zamiast twarzy widzą demony. "Nagle wszyscy wyglądają jak z horroru"

Zamiast twarzy widzą demony. "Nagle wszyscy wyglądają jak z horroru"

Źródło:
PAP, Dartmouth College, Understanding PMO, Smithsonian Magazine

W Niemczech pojawił się projekt ustawy, który ma zakazać hodowli psów z "nieprawidłowościami układu kostnego". Budzi on wiele kontrowersji wśród miłośników jamników. Petycja przeciwko ustawie, stworzona przez organizację kynologiczną, zebrała już ponad 15 tysięcy podpisów.

Koniec jamników? W Niemczech pojawił się kontrowersyjny projekt ustawy

Koniec jamników? W Niemczech pojawił się kontrowersyjny projekt ustawy

Źródło:
CNN

W wielu miejscach Hiszpanii spadł śnieg. Dla miłośników nart, którzy wybierają się na święta w góry Sierra Nevada, to bardzo dobra wiadomość.

Do Hiszpanii wróciła zima

Do Hiszpanii wróciła zima

Źródło:
ENEX

Trzęsienie ziemi nawiedziło północno-wschodnie Włochy. Miało magnitudę 5 - podało Europejsko-Śródziemnomorskie Centrum Sejsmologiczne (EMSC). Wstrząsy były odczuwalne także poza Włochami.

Nocne trzęsienie ziemi we Włoszech. Odczuto je także poza granicami kraju

Nocne trzęsienie ziemi we Włoszech. Odczuto je także poza granicami kraju

Źródło:
USGS, corriere.it

Pył znad Sahary dociera nad Polskę. Jego największe stężenie w czwartek wystąpi we wschodniej części kraju. Kolejna porcja pustynnego pyłu przewidywana jest w naszej części Europy w sobotę oraz w świąteczną niedzielę.

Saharyjski pył nad Polską. Dotrze w kilku dawkach

Saharyjski pył nad Polską. Dotrze w kilku dawkach

Źródło:
tvnmeteo.pl, IMGW

Do ośrodka ratującego dzikie zwierzęta w Knutsford w Wielkiej Brytanii zgłosiła się w ubiegłym tygodniu kobieta zaniepokojona stanem jeża, którego poprzedniego wieczora znalazła na poboczu drogi. Jak wyjaśniła, zwierzę przez całą noc nie tylko nie tknęło karmy, jaką mu podała, ale też nie ruszyło się nawet o milimetr. Jeż okazał się pomponem od czapki.  

Całą noc opiekowała się znalezionym jeżem. Okazało się, że to pompon  

Całą noc opiekowała się znalezionym jeżem. Okazało się, że to pompon  

Źródło:
Independent, BBC, TVN24.pl

Strażacy walczą z pożarami lasów w różnych częściach Meksyku. Zginęło kilka osób. Tylko przez dwa tygodnie tego miesiąca ogień strawił obszar o powierzchni ponad 13 tysięcy hektarów.

Szaleją pożary, jest kilkoro zabitych

Szaleją pożary, jest kilkoro zabitych

Źródło:
Reuters, infobae.com, AP, tvnmeteo.pl

Wielkimi krokami zbliżają się Święta Wielkanocne. Na stołach królować będą jajka. Ile możemy ich zjeść?

Ile jajek można jeść tygodniowo?

Ile jajek można jeść tygodniowo?

Źródło:
PAP

Korzystając z samochodu, w każdej sytuacji chcemy pokonać naszą trasę komfortowo i bezpiecznie oraz liczyć na niezawodność naszego pojazdu. Wpływ na to ma wiele czynników, do których należy oczywiście także to, jakie paliwa wlewamy do zbiornika w trakcie wizyt na stacjach benzynowych. Dziś przedstawimy powody, dla których warto - oczywiście jeśli jeszcze tego nie robimy - zacząć tankować paliwa premium marki MOL.

Potrójny efekt działania paliwa w twoim samochodzie

Potrójny efekt działania paliwa w twoim samochodzie

Astronomowie donoszą o nowym odkryciu w pobliżu supermasywnej czarnej dziury, znajdującej się w centrum Drogi Mlecznej. Zaobserwowana została tam obecność silnych spiralnych pól magnetycznych, która jest zaskakująco podobna do struktury wokół czarnej dziury w innej galaktyce - poinformowało Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO). Odkrycia dokonano dzięki nowemu obrazowi, dostarczonemu przez Teleskop Horyzontu Zdarzeń.

Odkryto silne spiralne pola magnetyczne w pobliżu czarnej dziury w Drodze Mlecznej

Odkryto silne spiralne pola magnetyczne w pobliżu czarnej dziury w Drodze Mlecznej

Źródło:
PAP, tvnmeteo.pl, ESO

Kraina Wygasłych Wulkanów trafiła w środę na listę Światowych Geoparków UNESCO. Położony w Sudetach geopark to już trzecie wyróżnione w ten sposób miejsce na terenie naszego kraju. - Potwierdza to, że Polska może poszczycić się dziedzictwem geologicznym o międzynarodowym znaczeniu - powiedziała dr Katarzyna Szadkowska, kierowniczka Pracowni Geologii Złożowej i Środowiskowej w Oddziale Dolnośląskim PIG-PIB we Wrocławiu.

Geopark z Polski trafił na listę UNESCO

Geopark z Polski trafił na listę UNESCO

Źródło:
PAP

Ekspozycja na sztuczne i jasne światło nocą może zwiększać ryzyko udaru mózgu oraz innych chorób naczyniowych mózgu - poinformowali naukowcy z Uniwersytetu Zhejiang w Chinach. Dodali, że podobne działanie ma narażenie na zanieczyszczone powietrze.

Sztuczne światło może zwiększać ryzyko udaru

Sztuczne światło może zwiększać ryzyko udaru

Źródło:
PAP, ahajournals.org

Himalaiści wspinający się na Mount Everest od tego roku będą musieli zabierać swoje kupy ze zbocza góry. To część inicjatywy lokalnych związków wspinaczkowych i nepalskich gmin, która ma na celu walkę z zanieczyszczeniem na najwyższym szczycie świata. Każdy wspinacz otrzyma wyposażenie pomagające mu uporać się z tym problemem.

Nie będzie można zostawiać kupy na Mount Evereście

Nie będzie można zostawiać kupy na Mount Evereście

Źródło:
CNN, The Guardian

Zastrzelono niedźwiedzia, który w połowie marca ranił pięć osób w Liptowskim Mikułaszu na Słowacji - poinformował w środę Tomasz Taraba, minister środowiska. Do identyfikacji zwierzęcia użyto drona oraz zdjęć i filmów.

Zastrzelono niedźwiedzia, który ranił pięć osób w Liptowskim Mikułaszu

Zastrzelono niedźwiedzia, który ranił pięć osób w Liptowskim Mikułaszu

Źródło:
PAP

Niesporczaki, maleńkie bezkręgowce, słyną z tego, że potrafią przetrwać w ekstremalnych warunkach. Międzynarodowy zespół badaczy odkrył, że białka tych stworzeń mogą spowalniać procesy zachodzące w ludzkich komórkach.

Czy wieczną młodość będziemy zawdzięczać niesporczakom?

Czy wieczną młodość będziemy zawdzięczać niesporczakom?

Źródło:
sciencedaily.com, uwyo.edu

Jeleń o imieniu Isaia, który stał się maskotką Cortiny d'Ampezzo, został przetransportowany do oddalonego od włoskiej miejscowości lasu - podały lokalne media. Zwierzę zasłynęło wizytami na miejscowym targowisku, gdzie chodziło między straganami w poszukiwaniu jedzenia.

Jeleń bywał częstym gościem na targu we Włoszech. Trzeba było go wywieźć do lasu

Jeleń bywał częstym gościem na targu we Włoszech. Trzeba było go wywieźć do lasu

Źródło:
PAP, ansa.it

Mikroplastik przenika do gleby tak głęboko, że trafia nawet do próbek archeologicznych. Brytyjscy naukowcy znaleźli cząsteczki tworzyw sztucznych na głębokości ponad siedmiu metrów. Co ciekawe, niektóre zanieczyszczone próbki zostały pobrane w ubiegłym wieku, na długo przed rozpowszechnieniem się terminu "mikroplastik".

Znaleźli mikroplastik w glebie pochodzącej z I wieku naszej ery

Znaleźli mikroplastik w glebie pochodzącej z I wieku naszej ery

Źródło:
CNN, University of York

Samice i samce jednego z gatunków pająków mogą współpracować, by oszukać zarówno drapieżniki, jak i ofiary. Naukowcom udało się zaobserwować parę osobników ustawionych w taki sposób, że przypominały otaczające je kwiaty. Być może jest to pierwszy zarejestrowany przypadek kooperatywnego mimetyzmu.

Para pająków udawała kwiat. "Udało im się oszukać moje oczy"

Para pająków udawała kwiat. "Udało im się oszukać moje oczy"

Źródło:
New Scientist, Science X Network

Argentyna zmaga się z największą w historii kraju epidemią dengi. Tylko w ubiegłym tygodniu odnotowano prawie 24 tysiące nowych infekcji - podał w poniedziałek miejscowy dziennik "Pagina 12".

Prawie 24 tysiące zachorowań w tydzień. Epidemia dengi w Argentynie

Prawie 24 tysiące zachorowań w tydzień. Epidemia dengi w Argentynie

Źródło:
PAP, Reuters, Pagina 12