"Wieczni faworyci" – Philips Roth, Mario Vargas Llosa, Joyce Carol Oates czy Amos Oz znów obeszli się smakiem. Nobla dostała mało w Polsce znana brytyjska pisarka Doris Lessing.
- Noblistka jest pisarką, której epicka proza jest wyrazem kobiecych doświadczeń. Przedstawia je z pewnym dystansem, sceptycyzmem, ale też z ogniem i wizjonerską siłą - napisano w uzasadnieniu jury.
Doris Lessing urodziła się jako Doris May Tayler w Persji (dziś: Iran) 22 października 1919 roku. Oboje rodzice byli Brytyjczykami. W 1925 roku rodzina wyemigrowała do Rodezji (dziś Zimbabwe). Chcieli dorobić się na rolnictwie, ale ojcu Doris nie udało się przystosować do życia w Południowej Afryce, a farma podupadła.
Pisarka opisywała swoje dzieciństwo jako raczej nieszczęśliwe, a jedyne przyjemne chwile łączyła z odkrywaniem afrykańskiej przyrody. Surowa matka szybko wysłała ją do rygorystycznej szkoły z internatem, którą dziewczynka rzuciła już w wieku lat 13. To był koniec jej formalnej edukacji. Pochłaniała za to setki książek w domu.
W wieku lat 15 Doris podjęła pracę guwernantki. Zaczęła w tym czasie pisać, wydrukowano też jej pierwsze opowiadania. W 1937 roku wyjechała do Wielkiej Brytanii, gdzie do dziś mieszka. Wyszła za mąż za Franka Wisdoma i urodziła dwoje dzieci.
Kilka lat później opuściła męża i życie na angielskiej prowincji i zamieszkała w Londynie. Tam zaangażowała się w działania Klubu Książek Lewicowych i poślubiła lidera organizacji - Gottfrieda Lessinga. Do połowy lat pięćdziesiątych była zaangażowana w ruch komunistyczny. W 1949 została opublikowana jej pierwsza książka, "The Grass Is Singing".
Komunistka, feministka, rzeczniczka Trzeciego Świata Pisarstwo Lessing jest uważane za bardzo autobiograficzne. Można w nim odnaleźć jej południowoafrykańskie doświadczenia. Wykorzystując doświadczenia swojego dzieciństwa i głębokie zaangażowanie w politykę i sprawy społeczne, Lessing pisała o zderzeniu kultur, niesprawiedliwościach społecznych czy nierówności rasowej, konflikcie między sumieniem jednostki a dobrem grupy.
Znana z krytycznych opinii o polityce wewnętrznej RPA. W 2001 roku otrzymała nagrodę księcia Asturii za jej pracę w obronie wolności i Trzeciego Świata. Z kolei jej powieść "The Golden Notebook" jest uznawana za feministyczną klasykę.
Osadzone w Afryce powieści Lessing, publikowane w latach 50-tych i na początku lat 60-tych piętnują wyzysk czarnych Afrykanów przez białych kolonistów i "sterylność" kultury białych w RPA. W 1956 roku, w odpowiedzi na jej odważne wystąpienia w tej sprawie, została uznana za persona non grata w obu krajach – ówczesnej Rodezji i RPA.
Jej twórczość badacze dzielą na trzy etapy: komunizujący w latach 1944-56, podczas którego pisała głównie o kwestiach społecznych; psychologiczny (1956-69) i ostatni – Sufi, kiedy to napisała 5 powieści fantastycznych pod tytułem "Canopus in Argus".
Wybrane powieści:
Children of Violence (tom 1-5, 1952-1965)
Lato przed zmierzchem (The Summer Before the Dark, 1973, wydanie polskie 1976)
Pamiętnik przetrwania (Memoirs of a Survivor, 1975, wydanie polskie 1980)
Piąte dziecko (The Fifth Child, 1988, wydanie polskie 1992).
Źródło: PAP