Spór wokół nowelizacji ustawy o IPN

Część wniosku do Trybunału Konstytucyjnego nie ulega umorzeniu - mówił szef gabinetu prezydenta Krzysztof Szczerski, odnosząc się do styczniowego wniosku prezydenta o zbadanie zgodności zapisów ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej z konstytucją. - Część dotycząca tak zwanych artykułów ukraińskich nie ulega umorzeniu i dalej oczekuje na rozpatrzenie - dodał.

Uchylone przepisy "były martwe" i "trudno byłoby je zastosować bez bardzo negatywnych konsekwencji dla kraju" - oświadczył w piątek Jarosław Kaczyński, odnosząc się do znowelizowanej ustawy o IPN. Błyskawiczne tempo wprowadzenia zmian prezes PiS uzasadniał tym, że w przypadku dłuższej dyskusji "znalazłyby się na świecie siły, które by to zablokowały".

Ustawa o IPN zmieniona po legislacyjnym sprincie. Premier chwalił się w środę sukcesem, sięgając również do historycznych odniesień. Padło wiele słów, ale zdaniem historyków nie wszystkie oddawały rzeczywistość. - Jestem zawstydzony, że muszę mówić premierowi naszego kraju, że głęboko się myli - komentuje profesor Jacek Leociak z Centrum Badań nad Zagładą Żydów Polskiej PAN. Materiał magazynu "Polska i Świat".

Procedowanie stało się procederem. Sejm staje się atrapą. Dowiedzieliśmy się na godzinę przed o tym, że będzie w ogóle procedowany ten projekt, przez pewien czas nie mieliśmy w ogóle dostępu do niego. Jeden wielki skandal - mówiła w "Kropce nad i" posłanka Joanna Mucha o środowych pracach nad nowelizacją ustawy o IPN. - Nas martwi, że ta ustawa została zmieniona wskutek ingerencji obcego mocarstwa - dodał Marek Jakubiak z Kukiz'15.

Prezydenci Polski Andrzej Duda i Izraela Reuwen Riwlin odbyli w czwartek rozmowę telefoniczną. Podkreślili, że chcą budować silne relacje polsko-izraelskie w duchu deklaracji ogłoszonej w środę przez premierów obu państw - poinformowała kancelaria prezydenta.

Nikt nie wie, czy zmiana ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej jest dobrym kierunkiem czy nie. Prawo w Polsce już nie jest prawem. Była ustawa, teraz jest nowy wariant, a za dwa miesiące może być następny - mówił w rozmowie z "Faktami" TVN profesor Norman Davies.

Od początku mówiłam, że dwa tak przyjacielskie narody, znajdą drogę do współpracy. Znaleźliśmy tę drogę - powiedziała w czwartek ambasador Izraela w Polsce, Anna Azari, komentując nowelizację ustawy o IPN, która wcześniej przewidywała kary grzywny lub więzienia za przypisywanie polskiemu narodowi i państwu odpowiedzialności m.in. za zbrodnie III Rzeszy Niemieckiej.

Ustawa o Instytucie Pamięci Narodowej była "rozpoznaniem bojem" - mówi doradca prezydenta. Efekt tego rozpoznawczego boju był taki, że było "trzeba się wycofać" - co przyznaje wicemarszałek Sejmu. Po wycofaniu przepisów karnych z ustawy, premierzy Polski i Izraela podpisali wspólną deklarację, co Mateusz Morawiecki uznał za "ogromny sukces". Opozycja i eksperci mówią jednak raczej o ogromnych stratach, jakie poniosła Polska na arenie międzynarodowej w ciągu pięciu miesięcy, jakie upłynęły od uchwalenia ustawy do skreślenia przepisów karnych.

Takie dokumenty nie są pisane na kolanie, przygotowania trwały kilkanaście tygodni - podkreślał szef kancelarii premiera Michał Dworczyk, pytany o wspólną deklarację, którą podpisali w środę premier Mateusz Morawiecki i szef izraelskiego rządu Benjamin Netanjahu. Zaznaczył jednocześnie, że "nie było żadnych wydarzeń, które spowodowały, że nowelizacja ustawy o IPN i podpisanie polsko-izraelskiego porozumienia musiało wydarzyć się wczoraj. - Taka była dynamika zdarzeń - zapewniał.

Warszawa ma dość problemów w Europie za sprawą swojego sporu z Unią Europejską dotyczącego reformy systemu sądownictwa, nie chciała więc walczyć na kolejnym froncie z Waszyngtonem - ocenił korespondent BBC komentując nowelizację ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej. W środę polskie władze wycofały się z kontrowersyjnych zapisów zakładających kary więzienia za przypisywanie Polsce odpowiedzialności za zbrodnie III Rzeszy.

Błyskawiczne tempo przyjęcia nowelizacji ustawy o IPN w środę komentowali w czwartek politycy. Jan Grabiec z PO sugerował, że termin przyjęcia zmian może mieć związek ze staraniami prezydenta Andrzeja Dudy o spotkanie z Donaldem Trumpem. - Podejrzewam, że przyczyną są wakacje, czyli taki czas, gdy Polacy trochę mniej interesują się polityką - mówiła z kolei Kamila Gasiuk-Pihowicz z Nowoczesnej.

Dobrze się stało, że kwestia pewnych kontrowersji dotyczących ustawy o IPN jest już praktycznie zamknięta - komentował rzecznik prezydenta Krzysztof Łapiński środową, błyskawiczną nowelizację ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej. - Sprawa została załatwiona pomyślnie, bilans końcowy jest dobry - dodał, przekonując jednocześnie, że prezydent uznał argumentację rządu, że ustawa "nie jest żadnym wycofaniem się z konieczności walki o prawdę".

Doszliśmy do wniosku, że trzeba dokonać racjonalnej i leżącej w głębokim interesie Polski korekty - stwierdził wicepremier i minister nauki Jarosław Gowin, komentując przyjętą w środę nowelizację ustawy o IPN. - Nie doceniliśmy kontekstu międzynarodowego i tego, w jaki sposób nasze intencje i brzmienie przepisów zostanie odebrane przez naszych partnerów - tłumaczył, podkreślając, że tak sformułowane przepisy były "błędem".

Druk otrzymujemy o 8.23 rano, o 9 wchodzi pod obrady, później natychmiast, bez żadnej dyskusji rozpoczyna się drugie czytanie - relacjonował w TVN24 Marcin Święcicki z PO błyskawiczny przebieg prac w parlamencie nad nowelizacją ustawy o IPN. Z kolei Marcin Horała z Prawa i Sprawiedliwości ocenił, że ta procedura przebiegła "tak jak w każdym przypadku".

Warto było wejść w kryzys, warto było wywołać trudną, bolesną debatę, która wymagała kilku miesięcy fermentacji i znalazła rezultat we wspólnej deklaracji premierów - tak Bartosz Cichocki, wiceminister spraw zagranicznych i szef rządowego zespołu do spraw dialogu polsko-izraelskiego, komentował w czwartek przyjętą w środę nowelizację ustawy o IPN. Zapewnił, że jej kształt "na żadnym etapie nie był przedmiotem negocjacji z Izraelem".

Amerykańskie media skomentowały błyskawiczną nowelizację ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej. "New York Times" ocenił, że miała ona na celu "naprawienie dyplomatycznych szkód", które wyrządziła wcześniejsza nowelizacja ustawy. Z kolei "Washington Post" ocenił, że Prawo i Sprawiedliwość uprawia w ten sposób "polityczny hazard".

Izraelski dziennik "Haarec" zamieścił w środę na swym portalu obszerne omówienie wystąpienia premiera Benjamina Netanjahu po nowelizacji ustawy o IPN uchwalonej przez Sejm RP. "Osiągnięto kompromis zadowalający obie strony" - pisze dziennik. Na wydarzenia z Polski zareagowały także inne izraelskie media.

Rzeczniczka Departamentu Stanu Heather Nauert w oświadczeniu wydanym w środę z zadowoleniem "przyjęła poprawki do ustawy o działalności IPN". "Nowelizacja ustawy potwierdza przywiązanie Polski do swobody dyskusji i wolności słowa" - stwierdziła.