Napięcie USA - Iran

Stany Zjednoczone "w pełni popierają" mechanizm rozstrzygania sporów w ramach porozumienia nuklearnego z Iranem, który we wtorek uruchomiły Francja, Niemcy i Wielka Brytania - poinformował Departament Stanu USA. Zdaniem Waszyngtonu procedura ta może zmusić Teheran do przestrzegania zobowiązań nuklearnych. Ministerstwo Spraw Zagranicznych Rosji oświadczyło, że nie widzi podstaw do uruchomienia tego mechanizmu.

Premier Wielkiej Brytanii Boris Johnson wezwał prezydenta USA Donalda Trumpa do przedstawienia własnego planu, który zapewni, że Iran nie wejdzie w posiadanie broni nuklearnej. - Jakoś musimy powstrzymać Iran przed zdobyciem broni jądrowej - powiedział Johnson.

Francja, Wielka Brytania i Niemcy potwierdziły we wtorek uruchomienie mechanizmu rozstrzygania sporów w związku z ostatnimi posunięciami Iranu w sprawie umowy nuklearnej. Jak zwróciła uwagę agencja Reutera, jest to najdalej idący krok poczyniony przez sygnatariuszy porozumienia w celu wymuszenia na Teheranie powrotu do przestrzegania jego wszystkich zobowiązań. Iran odpowiedział Europejczykom.

Nie tylko społeczność irańska zadaje sobie bardzo poważne pytania i nie dziwi mnie, że słyszę rozliczne konkluzje od Kanadyjczyków - mówił premier Justin Trudeau. Odniósł się on między innymi do słów szefa kanadyjskiego koncernu Maple Leaf Foods, który zarzucił USA, że to amerykańskie działania nakierowane na eskalację napięcia w rejonie doprowadziły do zestrzelenia samolotu pasażerskiego w Teheranie.

"Długo nie chciałam tego zaakceptować. Nie jesteśmy obywatelami. Jesteśmy niewolnikami - napisała w poniedziałek na Instagramie Taraneh Alidoosti, jedna z najpopularniejszych irańskich aktorek. Skrytykowała rząd w Teheranie za represje wobec demonstrantów. Na ulicach irańskiej stolicy od trzech dni trwają antyrządowe demonstracje, które wybuchły po przyznaniu się przez Iran do omyłkowego zestrzelenia ukraińskiego samolotu.

W poniedziałek prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump oświadczył na Twitterze, że "tak naprawdę nie ma znaczenia, czy generał Kasem Sulejmani szykował atak". - Nie ma to znaczenia ze względu na jego potworną przeszłość - napisał Trump, broniąc swojej decyzji o zabiciu irańskiego dowódcy.

Oburzenie doniesieniami o kolejnym ataku rakietowym na bazę irackiego lotnictwa wyraził w niedzielę na Twitterze szef amerykańskiej dyplomacji Mike Pompeo. Jak poinformowała iracka armia, na bazę Al-Bakr spadło osiem rakiet.

Najwyższy przywódca duchowo-polityczny Iranu ajatollah Ali Chamenei wezwał do silniejszej współpracy krajów regionu, żeby pokonać problemy, za które obwinił Stany Zjednoczone. Natomiast lider libańskiego Hezbollahu Hasan Nasrallah wyraził opinię, że w regionie "nadszedł czas, by zaczęła działać oś oporu" i nawoływał sojuszników Iranu do zemsty na USA za śmierć generała Kasema Sulejmaniego.

Nagrania publikowane w mediach społecznościowych sugerują, że w stolicy Iranu, Teheranie, w poniedziałek znowu odbywają się protesty. Jeśli to by się potwierdziło, byłby to trzeci dzień demonstracji po przyznaniu się przez Iran do omyłkowego zestrzelenia 8 stycznia ukraińskiego samolotu.

W miniony weekend prezydent USA Donald Trump za pośrednictwem Twittera wyraził wsparcie dla uczestników antyrządowych demonstracji w Iranie. Rzecznik rządu w Teheranie Ali Rabiei ocenił w poniedziałek, że to wylewanie "krokodylich łez" przez amerykańskiego przywódcę. Dzień wcześniej rzecznik irańskiego MSZ Abbas Musawi ocenił, że w swych tweetach "Trump nie miał prawa używać perskiego".

Nie widziałem konkretnych dowodów na to, że Iran planował ataki na cztery amerykańskie ambasady na Bliskim Wschodzie - powiedział w niedzielę szef Pentagonu Mark Esper. Odniósł się do wypowiedzi przywódcy Stanów Zjednoczonych, który w ten sposób tłumaczył decyzję o zamachu na irańskiego generała. Sekretarz obrony USA dodał jednocześnie, że podziela pogląd Trumpa, iż takie ataki były "prawdopodobne".

Byłem po waszej stronie od początku mojej prezydentury i nadal będę was wspierać - napisał w sobotę na Twitterze prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump, zwracając się do Irańczyków. Amerykański przywódca przestrzegł władze w Teheranie, by nie tłumiły pokojowych protestów. "Świat patrzy" - podkreślił.

Amerykańscy żołnierze stacjonujący w irackiej bazie Al-Asad byli świadomi, że wkrótce nastąpi atak ze strony Teheranu. Ta wiedza pozwoliła im schronić się w bezpieczne miejsce na dwie i pół godziny przed uderzeniem irańskich rakiet - podała w sobotę stacja CNN, której dziennikarze udali się na miejsce ataku.

Prezydent Iranu Hasan Rowhani poprosił o przebaczenie za zestrzelenie ukraińskiego samolotu - podało biuro prezydenta Ukrainy. Wołodymyr Zełenski ocenił, że przyznanie się przez Teheran do winy było "krokiem we właściwym kierunku". Podobnego zdania są władze w Berlinie. Premier Szwecji podkreślił natomiast, że Iran musi ponieść pełną odpowiedzialność. - To, że samolot został zestrzelony, jest potworne i przerażające - stwierdził. Szef brytyjskiego rządu zaapelował o deeskalację napięcia.

Od samego początku byliśmy przekonani, że personel naszej firmy nie popełnił żadnych pomyłek i że samolot był sprawny technicznie - oświadczył prezes ukraińskich linii lotniczych UIA Jewgienij Dychne. Zapewnił, że przed tragicznym wylotem z lotniska w Teheranie firma nie otrzymywała ostrzeżeń o niebezpieczeństwie w przestrzeni powietrznej. - Te trzy dni były dla nas niczym trzy miesiące albo trzy lata - podkreślił, dodając, że wszyscy pracownicy Ukraine International Airlines "głęboko przeżyli to, co się stało".

Ukraiński samolot zestrzelony przez irańskie wojsko został mylnie zidentyfikowany jako pocisk manewrujący - powiedział w sobotę dowódca sił powietrznych Korpusu Strażników Rewolucji Amir Ali Hadżizadeh. W wypowiedzi dla państwowej telewizji generał przyznał, że maszyna została trafiona przez rakietę krótkiego zasięgu.

Na ekranie radaru obraz samolotu to jest po prostu kropeczka i bardzo wiele zależy od kompetencji operatorów. W tym kontekście zestrzelenie ukraińskiego samolotu pasażerskiego nad Teheranem to w stu procentach błąd ludzki - mówił w wydaniu specjalnym "Wstajesz i weekend" ekspert do spraw uzbrojenia, doktor Tomasz Szulc. Jak dodał, "w warunkach bojowych w powietrzu nie ma prawa być żadnych samolotów cywilnych".

Tej samej nocy, której w amerykańskim nalocie zginął Kasem Sulejmani, wojska USA bez powodzenia przeprowadziły atak na innego, wysokiego rangą irańskiego dowódcę w Jemenie - podały w piątek amerykańskie media, powołując się na zaznajomione ze sprawą źródło w amerykańskich władzach.