Zakończyła się konferencja w Najwyższej Izbie Kontroli. Dotyczyła wniosków z kontroli NIK dotyczącej wyborów z 10 maja 2020 roku, które się nie odbyły. Dziękujemy za uwaę, spokojnego dnia.

>> Zobacz podsumowanie z konferencji w NIK

>> Zobacz całą konferencję w internecie

Banaś: Decyzje wydane 16 kwietnia 2020 roku przez pana premiera nie miały podstaw prawnych.

Kto zdaniem NIK ponosi odpowiedzialność za wybory kopertowe, które sie nie odbyły? Banaś: Nasze wnioski opierają się na konkretnych ustaleniach i faktach. Złożyliśmy już zawiadomienia jeśli chodzi o dwa podmioty. Co do pozostałych podmiotów musimy przeanalizować stanowiska, które zostały do nas przesłane. Dotarło już stanowisko KRPM, czekamy na stanowisko MSWiA.

Banaś: Organy państwowe działają zgodnie z prawem i w granicach prawa. Nawet sytuacje nadzwyczajne, jak stan epidemii, nie mogą usprawiedliwiać działań rządu, które pomijałyby praworządność.

Banaś o tym, czy według niego premier - wobec wniosków kontroli NIK - może nadal pełnić swoją funkcję: Dostaliśmy stanowiska co do ustaleń przedstawionych na kontroli. Po ich analizie podejmiemy decyzję. Potrzebujemy na to trochę czasu.

W czasie konferencji pojawiło się oświadczenie Centrum Informacyjnego Rządu w sprawie kontroli NIK.

Rozpoczyna się runda pytań od dziennikarzy.

Banaś: NIK w dniu dzisiejszym skierowała zawiadomienia do prokuratury o uzasadnionym podejrzeniu popełnienia przestępstwa przez zarządy Spółek Skarbu Państwa, to jest Poczty Polskiej i Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych.

Banaś: Zdaniem NIK nawet sytuacje nadzwyczajne, takie jak stan epidemii, nie mogą stanowić powodu do odstąpienia od konstytucyjnej zasady praworządności i od poszukiwania rozwiązań zapewniających gospodarne wydatkowanie środkow publicznych na realizację zadań państwa.

Głos zabiera Marian Banaś.

Skwarka: Największe koszty poniosła Poczta Polska i Państwowa Wytwórnia Papierów Wartościowych. Faktura Poczty Polskiej opiewała na kwotę 71 880 600 złotych, a PWPW - 4 646 800 złotych.

Podczas kontroli stwierdzono też, że doszło do naruszenia RODO.

Wyjaśniono, że Poczta Polska, występując do resortu Cyfryzacji o przekazanie danych osobowych z rejestru PESEL oraz do jednostek samorzadu terytorialnego o dane z wpisów wyborców "nie miała podstawy prawnej do takiego żądania, a także do przetwarzania tych danych".

Podano, że naruszyło to artykuł 5 1 lit. A i artykuł 6 ust. 1 o RODO.

>> Wybory, które się nie odbyły. Sąd: minister nie miał prawa udostępnić danych poczcie

Kolejnym wnioskiem z kontroli NIK jest "przystąpienie do realizcji bez zawarcia umów". Wyjaśniono, że zarówno Poczta Polska, jak i PWPW "przystąpiły do realizcji zadań określonych w decyzji z 16 kwietnia 2020 roku pomimo niezawarcia przez właściwych ministrów umów, a tym samym bez zabezpieczenia finansowania tych zadań z budżetu państwa".

Skwarka: Każdy, podejmując decyzję, która będzie jednoznacznie obciążała budżet państwa, musi przynajmniej mieć szacunek, ile to będzie kosztowało. Niestety takich szacunków nie było.

Skwarka: Decyzje były wydawane bardzo szybko. Zapytaliśmy przedstawicieli KPRM, czy przed wydawaniem decyzji były jakieś szacunki: ile to będzie kosztowało, jakie będą efekty i co się stanie, gdy nie dojdzie do głosowania. Nie dostaliśmy na to odpowiedzi, bo takich szacunków nie robiono.

Skwarka: Łączny koszt tych ekspertyz to 149 300 złotych. Powstaje pytanie, które aż się cisnęło na usta, jeśli chodzi o kontrole: czy premier wiedział o opiniach sporządzonych przez departament prawny KPRM i Prokuratorię? Zadaliśmy takie pytanie 30 września ministrowi (Michałowi) Dworczykowi. Na nasze trzy pytania odpowiedzi nie otrzymaliśmy.

Według raportu NIK, "przed wydaniem decyzji KPRM była w posiadaniu dwóch ekspertyz Departamentu Prawnego KPRM i Prokuratortii Generalnej negatywnie oceniających możliwość wydania podmiotowej decyzji o obowiązującym stanie prawnym i przestrzegających przed ewentualnymi skutkami tych decyzji".

Skwarka: W tym okresie obowiązywała ustawa "prawo kodeks wyborczy". Ta ustawa ustalała organy, które sa odpowiedzialne za przeprowadzenie wyborów, niezależnie, jakie to są wybory. Jednym z elementów, które posiadała PKW było zalecenie drukowania kart wyborczych.

Na prezentacji w tym czasie pokazano slajd mówiący o tym, że "KPRM przejmuje kometencje PKW". Przypomniano, że 16 kwietnia 2020 roku wydano decyzje w spraie czynności zmierzających do przeprowadzenia wyborów zastrzeżonych do kompetencji PKW, urzedników wyborczych oraz komisji wyborczych.

Skwarka: Na podstawie 11, ustęp 2, tak zwanej ustawy covidowej premier mógł wydawać polecenia spółkom i innym podmiotom. Ale powstaje zasadnicze pytanie: czy premier mógł, na podstawie tego przepisu, wydać polecenie przygotowania wyborów Poczcie Polskiej i PWPW? Otóż nie. Nie było do tego podstaw prawnych.

Skwarka: W kontroli chcieliśmy odpowiedzieć na trzy pytania:

- Czy premier posiadał uprawnienia do podjęcia działań na rzecz przygotowania i realizacji wyborów prezydenckich? Czy KPRM prawidłowo wykonywała obowiązki w zakresie wykonywania wyborów?

- Czy minister aktywów państwowych oraz minister spraw wewnętrznych i administracji prawidłowo wykonywali swoje zadania w zakresie wykonywania wyborów?

- Czy podejmowane przez Pocztę Polską i Polską Wytwórnię Papierów Wartościowych zadania w zakresie wyborów 10 maja były realizowane prawidłowo?

Glos zabiera Bogdan Skwarka, koordynator kontroli.

Banaś: Organizowanie i przygotowanie wyborów na podstawie decyzji administracyjnej nie powinno mieć miejsca, było pozbawione podstaw prawnych.

Banaś: Jedyną uprawnioną jednostką do przygotowania wyborów była Państwowa Komisja Wyborcza.

Banaś: NIK negatywnie oceniała proces przygotowania wyborów.

Banaś: Kontrole przeprowadozno w KPRM, MSWiA, Ministerstwie Aktywów Państowych, Poczcie Polskiej i Polskiej Wytwórnii Papierów Wartościowych.

Głos zabiera szef NIK, Marian Banaś.

Odtwarzana jest prezentacja, na której pokazane jest kalendarium wydarzeń sprzed roku, dotyczące wyborów 10 maja. Wspomniano tam majowe decyzje rządu oparte na sytuacji epidemicznej oraz fragmenty publikacji w mediach z tamtego okresu.

Rozpoczyna się konferencja w Najwyższej Izbie Kontroli.

Szczegóły raportu, do których dotarli dziennikarze TVN24 w tvn24.pl: NIK o wyborach kopertowych: decyzje "prawnie wadliwe", Sasin i Kamiński nie wykonali poleceń premiera

O raporcie NIK i wyborach kopertowych mówił w "Rozmowie Piaseckiego" Marcin Horała, wiceminister infreastruktury z PiS.

- Musimy poczekać na raport Najwyższej Izby Kontroli, która badała całą dokumentację w całej tej sprawie. Być może tak jest, że opinie prawników były w tej kwestii podzielone, bo rzeczywiście sytuacja była zupełnie niestandardowa - mówił w czwartek rano w radiowej Jedynce Jacek Sasin.

Transmisję z konferencji będzie można oglądać w TVN24 i w internecie w TVN24 GO. Będziemy ją relacjonować na żywo w portalu tvn24.pl.