Rekrutacja do liceów 2020. "Jeśli nic się nie zmieni, dzieci będą w stresie biegać między szkołami"

- W zeszłym roku niektórzy radni PiS krytykowali fakt, że pozwoliliśmy młodzieży składać podania do nieograniczonej liczby szkół średnich, ale w tym roku to może być coś, co nas naprawdę uratuje - zauważa Renata Kaznowska, wiceprezydentka Warszawy odpowiedzialna za edukację. Dzięki temu rozwiązaniu liczba uczniów, którzy w pierwszym etapie rekrutacji nie dostali się do żadnej szkoły, była mniejsza, niż gdyby - jak w poprzednich latach - ich wybór był ograniczony do kilku placówek. W tym roku to rozwiązanie znów może być przydatne, ale z innych powodów.

Rekrutacja do liceów, techników i szkół branżowych w ubiegłym roku była w Polsce wyjątkowa, bo o miejsca w placówkach starało się dwa razy więcej uczniów niż zazwyczaj. Było to związane z tzw. kumulacją roczników - w rekrutacji brali udział ostatni absolwenci gimnazjów i pierwsi wydłużonych do ośmiu lat podstawówek. O tym, do ilu placówek młodzież mogła składać podania, decydowały samorządy.

W tym roku miało być już normalnie, jednak rekrutację do góry nogami wywróciła pandemia. W związku z przesunięciem egzaminu ósmoklasisty z kwietnia na drugą połowę czerwca, zmienić musi się harmonogram naboru. Pod koniec ubiegłego tygodnia Ministerstwo Edukacji Narodowej skierowało do konsultacji projekt rozporządzenia w tej sprawie.

Ministerstwo proponuje, by w tym roku dopiero 12 sierpnia ogłosić pierwsze listy kandydatów zakwalifikowanych i niezakwalifikowanych do szkół. Ci, którzy będą chcieli potwierdzić chęć uczenia się w szkole, do której się dostali, do 18 sierpnia będą musieli dostarczyć oryginał świadectwa i zaświadczenia o wynikach egzaminu (jeśli nie zrobili tego wcześniej, bo na przykład złożyli kopię).

Bycie "zakwalifikowanym" nie jest równoznaczne z byciem "przyjętym". Trzeba jeszcze przynieść odpowiednie dokumenty - w oryginale. Może się zdarzyć, że uczeń zostanie zakwalifikowany do szkół w dwóch różnych miastach (systemy rekrutacji różnych samorządów nie są kompatybilne), więc nie wiadomo, na którą szkołę ostatecznie się zdecyduje.

19 sierpnia szkoły opublikują listy przyjętych i nieprzyjętych. W związku z koronawirusem w tym roku wszystkie listy mogą być publikowane na stronach internetowych szkół. Dotąd wywieszano je w budynkach.

I tu - według samorządowców - mogą zacząć się problemy Bo największa zmiana, jaką proponuje resort, dotyczy jednak nie terminów, a odstąpienia od postępowań uzupełniających.

"Jest to podyktowane brakiem możliwości przeprowadzenia tego postępowania z zachowaniem terminu ustawowego, to jest do końca sierpnia roku (szkolnego - red.) poprzedzającego rok szkolny, na który jest przeprowadzane postępowanie rekrutacyjne (art. 161 ust. 2 ustawy – Prawo oświatowe)" - tłumaczy ministerstwo.

Co to oznacza w praktyce? Kandydaci do szkół ponadpodstawowych, którzy nie zostaną przyjęci w postępowaniu rekrutacyjnym na rok szkolny 2020/2021, będą przyjmowani do tych szkół na podstawie decyzji dyrektora placówki.

- W postępowaniu uzupełniającym w poprzednich latach liczyły się punkty. Jak ktoś się nigdzie nie dostał, to wiedział, że jego walka o wolne miejsca będzie sprawiedliwa. A teraz? - pyta Małgorzata, mama ósmoklasistki z Warszawy. I dodaje: - Jeśli nic się nie zmieni, dzieci będą w stresie biegać między szkołami. A dyrektor będzie wszechwładny i wszystko może zależeć od jego widzimisię. Przecież to rodzi tyle okazji do nadużyć i niesprawiedliwości.

Ten problem dostrzega część samorządów. "Przy zachowaniu założenia o braku rekrutacji uzupełniającej, wnioskujemy o określenie wymogów lub kryteriów, które powinien spełniać kandydat, a które powinien stosować dyrektor szkoły po 19 sierpnia, czyli po dacie opublikowania listy przyjętych i nieprzyjętych" - napisał do MEN Piotr Kowalczuk, wiceprezydent Gdańska.

- Jeśli ministerstwo nic w tej kwestii nie zmieni, na pewno sami przygotujemy wytyczne dla dyrektorów - zapewnia Renata Kaznowska. - Utrzymaliśmy możliwość składania podań do nieograniczonej liczby szkół, więc mam nadzieję, że takich uczniów bez przypisanej szkoły będzie po 19 sierpnia jak najmniej. Ale chciałabym, żeby ci, którzy znajdą się w takiej sytuacji, mieli poczucie sprawiedliwości. Brak rekrutacji uzupełniającej je zaburza - dodaje.

- Zrobiliśmy konsultacje z dyrektorami i generalnie w tych okolicznościach brak rekrutacji uzupełniającej uznaliśmy za racjonalne rozwiązanie - mówi Mariusz Wiśniewski, wiceprezydent Poznania. - Jeśli ministerstwo nie zmieni zdania, na pewno wypracujemy standardy w naszym zespole doradczym. Ale muszę przyznać, że minusem jest brak realnego nadzoru nad procesem rekrutacji na poziomie szkół.

Gdzie będą się uczyć ci, którzy nie dostaną się do wybranej szkoły? Ciężar zapewniania im miejsca do nauki spada na samorządy. "Za zapewnienie miejsca w szkole ponadpodstawowej wszystkim realizującym obowiązek nauki dzieciom i młodzieży zamieszkującym na obszarze powiatu, odpowiada rada powiatu" - wskazuje ministerstwo.

To może rodzić kolejne komplikacje, bo szkoły ponadpostawowe nie są placówkami rejonowymi, a uczniowie bardzo często starają się o miejsca w placówkach poza miejscem zamieszkania. Jeśli na przykład uczeń z podgorzowskiej Witnicy nie dostanie się do żadnej szkoły w Gorzowie Wielkopolskim, to nie władze Gorzowa, a powiatu ziemskiego (do którego należy Witnica) będą musiały znaleźć mu miejsce do dalszej nauki.

Formalnie konsultacje rozporządzenia w sprawie harmonogramu rekrutacji zakończyły się w środę. MEN jak dotąd nie opublikowało informacji na temat ich przebiegu. Wiadomo, że samorządowcy wnioskowali również o dookreślenie terminów rekrutacji do szkół, gdzie przeprowadzane są dodatkowe egzaminy, m.in. dwujęzycznych, artystycznych i sportowych. Mają też wątpliwości, czy uczniowie m.in. w szkolnictwie zawodowym zdążą w terminach dostarczyć stosowne zaświadczenia lekarskie.

Związek Nauczycielstwa Polskiego złożył jedną uwagę. - Uważamy, że w tym roku egzamin ósmoklasisty powinien zostać odwołany, a zasady rekrutacji zmienione - mówi Magdalena Kaszulanis, rzecznik ZNP.