"Ślicznie tam było: kryształy, srebra, dzieła sztuki, służba żółwiowa, zupa stylowa"

Magazyn TVN24

Katarzyna Kaczorowska

Najbardziej tajemnicza postać w Biblii. Mężczyzna, który wychował nie swoje dziecko

Zobacz

Tytuł: Najbardziej tajemnicza postać w Biblii. Mężczyzna, który wychował cudze dziecko Źródło: St John the Baptist - Catholic Primary School

Małgorzata Goślińska

ZobaczEsterka. Pozwoliłam jej odejść

Czytaj artykuł

Tytuł: Esterka urodziła się z zespołem Edwardsa

Justyna Kobus

ZobaczEwa Błaszczyk: Ja wciąż czekam, tylko spokojnie

Czytaj artykuł

Adam Sobolewski, Tomasz-Marcin Wrona

ZobaczKtoś zapukał do drzwi wiejskiego organisty. Powstała najsłynniejsza pieśń wszech czasów

Czytaj artykuł

Tytuł: Kaplica w Oberndorfie, w której Józef Mohr i Franz Gruber pracowali nad "Cichą nocą" Źródło: SalzburgerLand Tourismus/stillenacht.com

Jacek Pawłowski

ZobaczMord i zmowa milczenia we wsi, która nie była Sycylią

Czytaj artykuł

Tytuł: Narzędziami zbrodni były: autobus, samochód i metalowy klucz do odkręcania kół Źródło: akta sądowe

Mariusz Nowik

ZobaczMarzenia o bakaliach, cytrusy za średnią krajową. To cud, że święta się udawały

Czytaj artykuł

Klaudia Ziółkowska

ZobaczMieli się pobrać, nie żyją. Świąt nie będzie

Czytaj artykuł

Tytuł: Kamil i Kelly zginęli na Żoliborzu niedługo po zaręczynach Źródło: tvn24

Klaudia Ziółkowska

Zobacz"Mam na imię Kubuś. Mama mnie kocha, ale nie ma wyjścia. Zostawiła mnie"

Czytaj artykuł

Tytuł: Pierwsze dziecko pojawił się w oknie życia 10 lat temu Źródło: Shutterstock

Aleksandra Arendt-Czekała

ZobaczAtakował i wgryzał się w ląd. Odsłonił tory, wyrzucił tajemniczy list w butelce. Bałtyk A.D. 2018

Czytaj artykuł

Tytuł: W Bałtyku znajdziesz wszystko. Nawet lokomotywy Źródło: Stanisław Wajnikonis

Anna Winiarska

ZobaczTrzy dni czuwała przy ciałach. Gdy zeszła z gór, okrzyknięto ją morderczynią

Czytaj artykuł

Tytuł: Ciała zostały zniesione przez ekipę poszukiwawczą Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe

Wanda Woźniak

ZobaczMają 13 mikołajów, a jeden gorszy od drugiego. Jak tu nie zostać?

Czytaj artykuł

Tytuł: Na Islandii prezenty przynosi 13 wrednych mikołajów Źródło: Brian Pilkington

opracowanie Anna Karolkowska

Zobacz"Ślicznie tam było: kryształy, srebra, dzieła sztuki, służba żółwiowa, zupa stylowa"

Czytaj artykuł

Tytuł: Polska 20-lecia na fotografiach z epoki

Podziel się

Po torach pędziła Luxtorpeda. Ze stoków zjeżdżało się z przytwierdzonym do nart żaglem. Największy balon świata próbował wznieść się do stratosfery. Prezydent Ignacy Mościcki witał króla Afganistanu, przybyłego do Polski z historyczną wizytą. Pokazujemy 100 niezwykłych zdjęć z XX-lecia międzywojennego.

XX-lecie międzywojenne to czas wielkich postaci i ważnych wydarzeń. Polska po ponad stu latach odzyskała upragnioną niepodległość, a w odrodzonym państwie zaczęły się rozwijać sztuka, kultura, sport. Zwłaszcza na początku w społeczeństwie dominowały uczucia nadziei, radości i wiary w przyszłość. Ten niezwykły świat można opisać, cytując fragment felietonu z cyklu "Dziewice konsystorskie" autorstwa Tadeusza Boya-Żeleńskiego, który pisał: "Ślicznie tam było: kryształy, srebra, dzieła sztuki, służba żółwiowa, zupa stylowa (to jest, przepraszam, odwrotnie: służba stylowa, zupa żółwiowa)".

Ten barwny, odradzający się świat widać doskonale na fotografiach Narodowego Archiwum Cyfrowego. Zdjęcia zostały podzielone na 10 kategorii: życie codzienne, krajobraz, kultura, przemysł, sport, polityka, obyczaje, dzieci i młodzież, wojsko oraz nauka. Wykonano je w ciągu dwóch dekad po odzyskaniu przez Polskę niepodległości.

Do współtworzenia wyjątkowego albumu Narodowe Archiwum Cyfrowe zaprosiło internautów. W głosowaniu na Facebooku mogli decydować, które zdjęcia są ich zdaniem najbardziej interesujące.

W albumie "100x100" NAC opublikowało po 10 najciekawszych fotografii z każdej kategorii. Razem 100.

Narodowe Archiwum Cyfrowe opublikowało album "100x100" / Wideo: TVN24

Życie codzienne

Album "100x100": Policjant przeprowadzający staruszkę (sygn. 1-B-73-3) - 699 polubień / Źródło: NAC

Lipiec 1925 rok, Warszawa. Policjant przeprowadza staruszkę przez Krakowskie Przemieście. W głębi widać ulicę Podwale i zabudowę jej północnej pierzei z charakterystyczną kamienicą Dziewulskich.

Album "100x100": Uliczna sprzedaż kwiatów (sygn. 1-G-5935) - 645 polubień / Źródło: NAC

Czerwiec 1931 rok, Warszawa. Ulica Kopernika na wysokości skrzyżowania z Tamką. Koń ma chrapkę na bukiet kwiatów kwiaciarki. W tle widać budynek bazaru Sewerynów i gmach Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych.

Album "100x100": Warszawa. Plaża "Poniatówka" (sygn. 1-U-7421-9) - 524 polubień / Źródło: NAC

Warszawa, plaża "Poniatówka". Tańcząca para odłączyła się od potańcówki.

Więcej zdjęć w kategorii "życie codzienne":

Album "100x100": Policjant kierujący ruchem (sygn. 1-B-75) - 412 polubień

Album "100x100": Restauracja w Warszawie (sygn. 1-G-7126) - 457 polubień

Krajobraz

Album "100x100": Hel. 1918-1938 r. (sygn. 131-306-25) - 721 polubień / Źródło: NAC

Hel, 1935 rok. Rybacy suszą sieci do połowu ryb.

Album "100x100": Wiatraki w Osiecznej (sygn. 131-3150) - 664 polubienia / Źródło: NAC

1934 rok. Wiatraki pośrodku pól w Osiecznej (obecne województwo wielkopolskie).

Album "100x100": Rozdół w województwie stanisławowskim (sygn. 131-160-21) - 664 polubień / Źródło: NAC

Rozdół, malownicza miejscowość położona nad Dniestrem na Ukrainie. W II Rzeczypospolitej Rozdół był miastem położonym w województwie stanisławowskim. Na zdjęciu z 1938 roku widać chaty.

Więcej zdjęć w kategorii "krajobraz":

Album "100x100": Łódź, budynki fabryczne (sygn. 131-39-1) - 503 polubienia

Album "100x100": Skrzyżowanie Nowego Światu i Al. Jerozolimskich (sygn. 1-U-6788) - 488 polubień

Kultura

**Album "100x100": Wojciech Kossak, artysta malarz w swojej pracowni (sygn. 1-K-3650-1) - 747 polubień / Źródło: NAC**

Obrazy Wojciecha Kossaka do dziś elektryzują odbiorców. Swoją artystyczną przygodę Kossak zaczynał od kopiowania dzieł ojca. Później stworzył wiele wspaniałych dzieł batalistycznych, panoram i portretów.

Wśród najważniejszych obrazów Kossaka są chociażby: "Panorama Racławicka" (dzieło powstawało w latach 1893-1894), "Olszynka Grochowska" (1931), "Bitwa pod Raszynem" (1913), "Marszałek Józef Piłsudski na Kasztance" (1928), "Jan Kiliński prowadzi jeńców rosyjskich przez ulice Warszawy" (1908).

Kossak do ostatnich chwil nie rozstawał się z pędzlem. Nawet w dniu śmierci prosił, by nałożono mu farby na paletę. Był wówczas słaby, nie mógł wstać z łóżka. Na zdjęciu widać artystę w swojej pracowni, podczas malowania obrazu.

**Album "100x100": Artystka malarka Olga Boznańska z psem na tle obrazu (sygn. 1-K-2307) - 685 polubień / Źródło: NAC**

Olga Boznańska swoje życie poświęciła sztuce. Najszczęśliwsze chwile spędziła przy sztalugach. Malowała głównie w pracowni.

Na zdjęciu z 1930 roku Boznańska pozuje ze swoim psem na tle obrazu. Malarka kochała zwierzęta. Była otoczona psami, hodowała nawet szczury.

Boznańska malowała między innymi portrety kobiet i martwą naturę. Na jednym z obrazów uwieczniła nauczyciela Paula Nauena, w którym miała być zakochana.

**Album "100x100": Służba muzealna podczas ćwiczeń (sygn. 1-K-148) - 575 polubień / Źródło: NAC**

Styczeń, 1931 rok. Na zdjęciu widać służbę muzealną podczas ćwiczeń pożarniczych w Muzeum Narodowym w Krakowie.

Więcej zdjęć w kategorii "kultura":

Album "100x100": Hanka Ordonówna (sygn. 1-K-8758-2) - 570 polubień

Album "100x100": Jan Kiepura "Daj mi tę noc" (sygn. 1-M-2819-7) - 420 polubień

Przemysł

Album "100x100": "Torpeda podhalańska" (sygn. sygn. 1-G-2970) - 694 polubień / Źródło: NAC

To była duma II Rzeczpospolitej. "Torpeda podhalańska" - inaczej Luxtorpeda - przebojem zdobyła polskie tory. Superszybki wagon spalinowy, wyprodukowany w latach 30. XX wieku, zabierał na pokład 60 osób. Obsługiwał znane trasy - z Krakowa do Zakopanego czy Krynicy.

Bilety nie należały do najtańszych, ale podróżowało się pierwszą klasą. "Torpeda podhalańska" osiągała zawrotną, jak na tamte czasy, prędkość - 115 km/h. W 1936 roku Luxtorpeda ustanowiła rekord czasu przejazdu na trasie Kraków-Zakopane: 2 godziny 18 minut.

W 1945 roku wagony "torpedy podhalańskiej" przejęła armia radziecka. Później trafiły na złom.

Album "100x100": Hala montażowa "Lilpop, Rau i Loewenstein" (sygn. 1-G-1613-2) - 492 polubień / Źródło: NAC

Zakłady Lilpopa, Raua i Loewensteina były największą fabryką międzywojennej Warszawy. To tutaj wyprodukowano kilkanaście wagonów "torpedy podhalańskiej". Firma zajmowała się także produkcją szyn, lokomotyw, elementów mostów, podwozi samochodów ciężarowych.

Na zdjęciu widać montaż samochodów marki Chevrolet. Zakłady nie przetrwały II wojny światowej. W październiku 1944 specjalne oddziały niemieckie wysadziły w powietrze hale fabryczne. Ocalało kilka budynków biurowych.

Album "100x100": Fabryka Lokomotyw SA w Chrzanowie (sygn. 1-G-1597-4) - 472 polubień / Źródło: NAC

To była pierwsza fabryka lokomotyw w Polsce. Założona w 1919 roku w Chrzanowie (Małopolska), produkowała tabor kolejowy i maszyny. Zakład działał pełną parą. Do czerwca 1927 w fabryce wyprodukowano 200 parowozów.

Na zdjęciu widać montaż jednego z nich. Fotografię wykonano między 1922 a 1925 rokiem. Od 1931 produkowano lokomotywy także na eksport. Początkowo trafiły one do Bułgarii, Maroka, ZSRR i na Łotwę, później także do innych państw. To w tej fabryce wyprodukowano także wagony motorowe Luxtorpedy.

Więcej zdjęć w kategorii "przemysł":

Album "100x100": Gdynia - port (sygn. 131-D-1-2) - 454 polubień

Album "100x100": Huta cynku (sygn. 131-1198) - 366 polubień

Sport

Album "100x100": Halina Konopacka (sygn. 1-M-786-7) - 848 polubień / Źródło: NAC

Halina Konopacka była pierwszą polską złotą medalistką olimpijską. 31 lipca 1928 roku podczas igrzysk olimpijskich w Amsterdamie ustanowiła rekord świata w rzucie dyskiem z wynikiem 39,62 m. Do końca jej kariery - w 1931 roku - nikt nie pobił tego rekordu.

Była wszechstronnie utalentowana. Karierę sportową zaczęła od narciarstwa. Uprawiała też rzut oszczepem, pchała kulę, skakała wzwyż, w dal, grała w tenisa. Na swoim koncie miała wiele sportowych sukcesów.

Konopacka pisała wiersze i malowała. Ówczesna prasa zachwycała się jej urodą. W Amsterdamie została miss igrzysk. Zwykle występowała w czerwonym berecie, dlatego komentatorzy sportowi nazywali ją"czerbieta". Na zdjęciu z 1926 roku możemy zobaczyć ją podczas ćwiczeń.

Album "100x100": Narciarze z żaglem (sygn. 1-S-3681-1) - 636 polubień / Źródło: NAC

W Polsce narciarstwo stało się modne w drugiej połowie XIX wieku. Na zdjęciu widać narciarzy podczas jazdy na nartach z przytwierdzonym żaglem na zamarzniętym jeziorze w Dolinie Pięciu Stawów w Tatrach. Fotografia pochodzi z kwietnia 1938 roku.

**Album "100x100": Zawodniczka Wrońska (sygn. 1-A-37) - 433 polubień / Źródło: NAC**

Sierpień, 1930 rok. Na trasie do Morskiego Oka odbywały się rajdy samochodowe i motocyklowe. W wyścigu tatrzańskim brały udział nawet kobiety. Na zdjęciu widać zawodniczkę Wrońską przed startem.

Więcej zdjęć w kategorii "sport":

Album "100x100": F. Żwirko i S.Wigura (sygn. 1-M-1244-14) - 432 polubień

Album "100x100": J.Kurkowska-Spychajowa. Strzelanie z łuku (sygn. 1-S-1315-1) - 427 polubień

Album "100x100". Niezwykłe zdjęcia Narodowego Archiwum Cyfrowego / Wideo: TVN24

Polityka

Album "100x100": Marszałek Józef Piłsudski (sygn. 107-1079-3) - 437 polubień / Źródło: NAC

2 sierpnia, 1929 rok. Marszałek Józef Piłsudski w towarzystwie m.in. gen. Daniela Konarzewskiego i komisarza Władysława Jaroszewicza bierze udział w uroczystość jubileuszu 15-lecia wyruszenia ułańskiej siódemki Beliny-Prażmowskiego z Krakowa do Warszawy.

Album "100x100": Roman Dmowski (sygn. 1-A-493) - 330 polubień / Źródło: NAC

Fotografia portretowa Romana Dmowskiego, posła, publicysty, ministra spraw zagranicznych.

Dmowski był przeciwnikiem politycznym Józefa Piłsudskiego, a zarazem jednym z najwybitniejszych i najbardziej kontrowersyjnych polityków w najnowszej historii Polski. Dzięki zaangażowaniu jego i Ignacego Paderewskiego 28 czerwca 1919 roku podpisano traktat wersalski, uznający prawo Polaków do niepodległego państwa.

Album "100x100": Wizyta króla Afganistanu (sygn. 107-1095-1) - 305 polubień / Źródło: NAC

29 kwietnia, 1928 rok. Król Afganistanu Amanullah Chan wraz z małżonką Suriją odwiedzili Polskę. Oficjalna delegacja i 1 Pułk Szwoleżerów oczekiwali na króla przed udekorowanym Dworcem Wiedeńskim.

Więcej zdjęć w kategorii "polityka":

Album "100x100": Przyjazd I.Paderewskiego do Poznania (sygn. 1-H-319-2) - 289 polubień

Album "100x100": Prezydent Stanisław Wojciechowski (sygn. 1-A-1282) - 271 polubień

Obyczaje

Album "100x100": Przyozdabianie (majenie) domów na Zielone Święta (sygn. 1-F-109-11) - 541 polubień / Źródło: NAC

Wiejska izba w okresie Zielonych Świątków znacznie różniła się od tej w dni powszednie. Na podłogach domów rozsypywano liście tataraku. Całe jego pęki znajdowały się również w oknach, za świętymi obrazami. Rozpowszechniony był także zwyczaj majenia domów, zwłaszcza gałęziami lipy, brzozy i buku.

Na zdjęciu widać młode kobiety przyozdabiające dom w Bronowicach (maj, 1930 rok). Majenie domów, stodół, obór i stajni chronić miało je przed złymi mocami. Przed czarami zabezpieczano nawet bydło.

Album "100x100": Niedziela Palmowa w Myślenicach (sygn. 1-R-270a-2) - 363 polubień / Źródło: NAC

Kwiecień, 1935 rok. Chłopcy trzymający palmy podczas Niedzieli Palmowej w Myślenicach.

Album "100x100": Fragment widowiska "Taniec zbójnicki" (sygn. 1-F-206-3) - 347 polubień / Źródło: NAC

1937 rok. Kobieta po lewej stronie uśmiecha się do fotografa, podczas gdy w tle trwa "taniec zbójnicki".

Więcej zdjęć w kategorii "obyczaje":

Album "100x100": Sprzedaż szopek krakowskich (sygn. 1-G-5698-12) - 327 polubień

Album "100x100": Puszczanie wianków na Pilicy (sygn. 1-W-2474-7) - 326 polubień

Dzieci i młodzież

Album "100x100": Dzieci bawiące się w beczce (sygn. 107-530-1) - 537 polubień / Źródło: NAC

Dzieci bawiły się na świeżym powietrzu ze swoimi rówieśnikami: w piaskownicach, na placach zabaw, na schodkach przed blokami, w stertach jesiennych liści czy w beczce. Powyższe zdjęcie zrobiono 7 czerwca 1933 roku. Widać na nich dzieci majora Adama Remigiusza Grocholskiego.

Od lewej: Remigian, Michał, Barbara, na drugim planie: Tadeusz i Mikołaj.

Album "100x100": Chłopcy podczas zabawy w kawalerzystów (sygn. 107-322-4) - 495 polubień / Źródło: NAC

Na powyższym zdjęciu widać zabawę chłopców w kawalerzystów. Oprócz zabawy była także dziecięca defilada i prezentacja broni. Fotografia pochodzi z 1930 roku. Wykonano ją w Warszawie.

Album "100x100": Troje dzieci z przedmieść Wilna (sygn. 1-P-2260) - 493 polubień / Źródło: NAC

Zdjęcie pochodzi z 1932 roku. Widać na nim dwie dziewczynki i chłopca. Dzieci mieszkały na przedmieściach Wilna.

Więcej zdjęć w kategorii "dzieci i młodzież":

Album "100x100": Chłopcy podczas zabawy (mury Wawelu w Krakowie) (sygn. 1-N-2054b-15) - 394 polubień

Album "100x100": Troje dzieci kąpanych przez opiekunki (sygn. 1-C-1280a) - 352 polubień

Wojsko

Album "100x100": Międzynarodowe Zawody Hippiczne o "Puchar Narodów" (sygn. 1-M-1064-2) - 740 polubień / Źródło: NAC

Październik, 1926 rok. Rtm. Adam Królikiewicz (z lewej), mjr Michał Toczek, por. Kazimierz Szosland (z prawej) podczas treningu przed zawodami o "Puchar Narodów" w Nowym Jorku.

W Polsce Międzynarodowe Zawody Hippiczne odbywały się na hipodromie w Łazienkach Królewskich w Warszawie. Zmagania jeździeckie z trybun mogło oglądać pięć tysięcy widzów. Pierwsze zawody odbyły się 27 maja 1927 roku. Obiekt nie przetrwał II wojny światowej. Spłonął we wrześniu 1939 roku od niemieckich bomb.

Album "100x100": Weterani powstania styczniowego (sygn. 1-P-3205-3) - 574 polubień / Źródło: NAC

Sierpień, 1939 rok. Weterani powstania styczniowego na dachu Pałacu Prasy w Krakowie podczas uroczystości z okazji rocznicy wymarszu Pierwszej Kompanii Kadrowej. Siedzi Wiktor Malewski. Stoją od lewej: Antoni Suss, Mamert Wandali, Walenty Milczarski.

Album "100x100": Święto kawalerii w Krakowie (sygn. 1-W-1444-8) - 573 polubień / Źródło: NAC

W październiku 1933 roku odbyło się święto kawalerii w Krakowie z okazji 250. rocznicy odsieczy wiedeńskiej. Na zdjęciu widać przejazd przez Modlnicę żołnierzy 7. Pułku Ułanów Lubelskich.

Więcej zdjęć w kategorii "wojsko":

Album "100x100": III powstanie śląskie (sygn. 1-H-440) - 447 polubień

Album "100x100": Pułk Ułanów Lubelskich (sygn. 107-738-42) - 419 polubień

Nauka

Album "100x100": Przygotowania w Dolinie Chochołowskiej do lotu do stratosfery balonem (sygn. 1-N-973-46) - 416 polubień / Źródło: NAC

14 października, 1938 rok. W Dolinie Chochołowskiej trwały przygotowania do lotu do stratosfery balonem "Gwiazda Polski". Na zdjęciu widać reflektory oświetlające miejsce startu stratostatu.

"Gwiazda Polski" była największym na świecie tradycyjnym balonem stratosferycznym wielokrotnego użytku. Polacy chcieli wznieść się nim na wysokość 30 kilometrów. Ze względu na pogodę, a także z powodu eksplozji wodoru start kilkukrotnie odkładano. Ostatnia próba miała odbyć się we wrześniu 1939 roku. Plany te pokrzyżował wybuch wojny.

Album "100x100": Polskie wykopaliska archeologiczne w Egipcie (sygn. 1-N-1058) - 411 polubień / Źródło: NAC

W 1936 roku dzięki inicjatywie profesora Kazimierza Michałowskiego rozpoczęto pierwsze wykopaliska z udziałem polskich archeologów na obszarze śródziemnomorskim w Edfu w Egipcie. Powyższe zdjęcie wykonano w 1937 roku. Widać na nim profesora Michałowskiego podczas oględzin sarkofagu.

Album "100x100": Jerzy Drzewiecki, inżynier i konstruktor lotniczy (sygn. 1-G-97) - 385 polubień / Źródło: NAC

Jerzy Drzewiecki był pilotem, inżynierem i konstruktorem lotniczym. W 1926 roku skonstruował swój pierwszy samolot - JD-2. Drzewiecki brał także udział w konstrukcji pierwszych samolotów RWD. Na zdjęciu widać go podczas pracy, przy desce kreślarskiej (maj, 1933 rok). Podczas II wojny światowej Jerzy Drzewiecki przebywał w Wielkiej Brytanii. Później wyemigrował do Kanady, gdzie prowadził prace konstruktorskie we własnym warsztacie.

Więcej zdjęć w kategorii "nauka":

Album "100x100": Arkady Fiedler (sygn. 1-N-990-2) - 382 polubień

Album "100x100": Maria Skłodowska-Curie (sygn. 1-N-813-3) - 368 polubień

Narodowe Archiwum Cyfrowe posiada w swoich zbiorach blisko 16 milionów zdjęć, 40 tysięcy nagrań dźwiękowych i ponad dwa tysiące filmów. Zbiory można przeglądać na nac.gov.pl.

-

Zwiń