Roman Polański jest ścigany przez wymiar sprawiedliwości Stanów Zjednoczonych za seks z nieletnią od niemal 40 lat. Mimo iż sama ofiara wielokrotnie podkreślała, że wybaczyła reżyserowi, Amerykanie nie odpuścili. Na początku roku wniosek o ekstradycję Polańskiego trafił do Polski. W październiku krakowski sąd uznał jednak, że jest ona niedopuszczalna i w ostrych słowach skrytykował postępowanie władz USA.

Najnowsza odsłona słynnej historii rozegrała się w naszym kraju i wzbudziła wiele kontrowersji. Na początku 2015 r. Amerykanie zwrócili się do Polski o wydanie Romana Polańskiego. Kilka miesięcy wcześniej, pod koniec 2014 r., przedstawiciele amerykańskiego wymiaru sprawiedliwości zauważyli podczas transmisji telewizyjnej, że reżyser bierze udział w uroczystości otwarcia Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie. Na Polańskim ciąży w USA zarzut seksu z nieletnią.

Zdarzenia miały miejsce w 1977 r. 13-letnia wówczas Samantha Geimer (panieńskie nazwisko Gailey) umówiła się na sesję zdjęciową ze słynnym reżyserem. Kilka dni później spotkali się ponownie. Tym razem pojechali do domu aktora Jacka Nicholsona, gdzie Polański częstował ją szampanem i metakwalonem, lekiem o działaniu zbliżonym do barbituranów, powodującym spowolnienie akcji serca. Następnie doprowadził do stosunku. Matka dziewczyny powiadomiła policję.

Najpierw była ugoda

Aby oszczędzić nastolatce cierpień i nie narażać jej na wycieńczający emocjonalnie proces, rodzina zdecydowała się na ugodę. Polański przyznał się do uprawiania seksu z 13-latką. Prokuratura w zamian za to wycofała pozostałe zarzuty (w tym gwałtu na nieletniej po upiciu jej szampanem i podaniu narkotyku). Reżyser trafił do stanowego więzienia na 90-dniową obserwację. Miała to być jedyna kara. Zdecydowano się jednak wypuścić go już po 42 dniach.

Rozsierdziło to sędziego Laurence'a Rittenbanda, lubiącego zainteresowanie mediów specjalisty od głośnych spraw z udziałem celebrytów. Wymierzenie sprawiedliwości twórcy "Dziecka Rosemary" mogło mu zapewnić upragniony rozgłos.

Zapowiedział więc, że mimo ugody, będzie chciał wsadzić reżysera do więzienia. Polański, któremu teoretycznie mogło grozić nawet 50 lat odsiadki, wyjechał najpierw do Wielkiej Brytanii, a później do Francji, której ma obywatelstwo. Do Stanów Zjednoczonych już nie wrócił. Samantha Geimer wielokrotnie zapewniała publicznie, że mu wybaczyła.

"Mam zaufanie do polskiego wymiaru sprawiedliwości"

Amerykanie próbowali już doprowadzić do wydania Polańskiego przez Szwajcarię pięć lat temu. W tym roku skupili się na Polsce. Krakowska prokuratura, do której wpłynął wniosek o ekstradycję, zwróciła się o stwierdzenie jej dopuszczalności do Sądu Okręgowego w Krakowie. Po przesłuchaniu w prokuraturze 81-letni Polański zapewniał, że ma zaufanie do polskiego wymiaru sprawiedliwości.

25 lutego rozpoczęło się postępowanie ekstradycyjne. Na pierwszym posiedzeniu sędzia Dariusz Mazur przesłuchiwał reżysera przez niemal dziewięć godzin. Po wyjściu z sali Polański powiedział jedynie dziennikarzom, że jest zmęczony i nie chciał się wypowiadać na temat sprawy.

- Musiałem wracać do spraw, o których wolałbym zapomnieć – podkreślił.

Na kolejne posiedzenia artysta nie był już wzywany. Obrońcy starali się udowodnić, że Polański odbył karę wyznaczoną w ramach ugody z sędzią. Posłużyli się także materiałami ze Szwajcarii. Były one korzystne dla Polańskiego, bo tamtejszy sąd w 2010 r. nie zdecydował się na wydanie go Amerykanom.

Odtwarzaj

"Mogę odetchnąć"

Jednym z dowodów w sprawie był film dokumentalny "Ścigany i pożądany" z 2008 r. w reżyserii Mariny Zenovich. Nie pozostawia on na działaniach zmarłego w 1993 r. sędziego Laurence'a Rittenbanda suchej nitki.

Postępowanie trwało długo m.in. dlatego, że część materiałów trzeba było tłumaczyć. 30 października sąd zadecydował o niedopuszczalności ekstradycji Polańskiego. Sędzia uzasadniał postanowienie ponad dwie godziny. Wskazał, że w wielu aspektach sprawy doszło do rażącego naruszenia procedur i złamania zasady obiektywizmu i niezawisłości. Ostro skrytykował działanie amerykańskiego sądu.

- Pojawia się retoryczne pytanie – o co chodzi Amerykanom z tym wnioskiem o ekstradycję? Sąd racjonalnej odpowiedzi nie znajduje. Na zdrowy rozum nie ma na to dobrej odpowiedzi – mówił w uzasadnieniu Dariusz Mazur. Sędzia podkreślał, że Polański odbył już zasądzoną karę.

- Mogę przynajmniej odetchnąć. Trudno jest opowiedzieć, ile to zabiera czasu, wysiłku i energii. I jak cierpi z tego powodu moja rodzina - podkreślał po ogłoszeniu decyzji Polański. Powiedział też, że zawsze miał zaufanie do polskiego wymiaru sprawiedliwości.

Odtwarzaj

Postanowienie krakowskiego sądu z radością przyjęła również Samantha Geimer, która wielokrotnie podkreślała, iż przeciągająca się ucieczka reżysera sprawia, że i ona nie może zaznać spokoju. Za każdym razem, gdy na sali sądowej rozgrywa się kolejny epizod sprawy, kobietą zaczynają się na nowo interesować media.

- Jestem pewna, że to miły człowiek. Wiem, że ma rodzinę i sądzę, że zasłużył na zamknięcie tej sprawy - mówiła. - Przyznał się, że to zrobił, przyznał się do winy, poszedł do więzienia. Nie wiem, czego ludzie jeszcze od niego chcą – dodała.

Ziobro nie podziela stanowiska sądu

Niezadowolenia z decyzji krakowskiego sądu nie krył natomiast Zbigniew Ziobro. Obecny minister sprawiedliwości stwierdził, że "nie podziela stanowiska i wywodu prawnego sędziego". Dodał, że "zdradzał on emocjonalny i subiektywny stosunek do Polańskiego".

Ministrowie nie spodobało się chociażby to, iż Mazur wskazał, że procedura ekstradycji trwałaby "przez kilka miesięcy, w tym co najmniej kilka tygodni prawdopodobnie w trudnych i niedostosowanych do osób w podeszłym wieku warunkach". Ziobro zauważył, że "w Polsce jest bardzo wiele osób wiekowych, które dopuszczały się np. zabójstw i są dla nich miejsca, w których godziwie mogą przebywać".

- Sąd zdradził brak bezstronności. W różny sposób chce traktować Romana Polańskiego i inne osoby - stwierdził Ziobro.

Odtwarzaj

Minister wyraził nadzieję, że prokuratura złoży zażalenie na październikową decyzję do sądu wyższej instancji. Ta poinformowała jednak 27 listopada, że nie zamierza się odwoływać.

- Po połączeniu prokuratury z ministerstwem sprawiedliwości, co nastąpi w przyszłym roku, bardzo wnikliwie zbadamy zasadność tej decyzji – zapowiedział Ziobro.