Jest taki kawał: Wojna. Niemcy łapią Ukraińca, Rosjanina i Białorusina. Wieszają ich i odchodzą. Wieczorem wracają w to samo miejsce - Ukrainiec nie żyje, Rosjanin nie żyje, a Białorusin nadal oddycha. Niemcy, zszokowani, pytają, jak to się stało. - Na początku było trochę niewygodnie, ale przywykłem - odpowiada. Ten opowiadany na Białorusi dowcip dobrze obrazuje, dlaczego w tym kraju od 25 lat rządzi Aleksander Łukaszenka. Bo ludzie tam potrafią się przyzwyczaić.
Krótka, krwawa impreza
Mińsk przez jego mieszkańców nazywany jest Miastem Słońca. Ale 19 grudnia 2010, w dniu wyborów prezydenckich, nad stolicą Białorusi wiszą tylko gęste, szare chmury. Chociaż jest niedziela, to atmosfera jest wyjątkowo napięta, po ulicach od rana kręcą się patrole policji, wojska i OMON-u. Ci ostatni to siły specjalne, owiane złą sławą jeszcze za Związku Radzieckiego. Patrzę na socrealistyczny krajobraz z okna wieżowca, kiedy dostaję SMS od Olega, jednego z opozycyjnych działaczy.
Bądź o dwudziestej na placu Październikowym. To będzie najlepsza impreza ostatnich lat!
Ta impreza, czyli antyrządowa demonstracja, trwa, jak się potem okaże, niecałe trzy godziny. Kilkadziesiąt tysięcy osób przez chwilę może poczuć się jak w wolnym kraju i wykrzyczeć, wyśpiewać to, co myślą. Mogą nieść transparent z dowolną treścią, mogą słuchać wypowiedzi tych, których w państwowych mediach próżno szukać. Dla mnie, Polaka, to codzienność. Dla nich święto, które jednak szybko się kończy. Pod parlamentem dochodzi do prowokacji, na plac wkraczają uzbrojone po zęby oddziały mundurowych. Miarowym krokiem zamykają demonstrantów w pułapce. Biją bez litości, jak ZOMO na archiwalnych filmach. Tylko że to się dzieje tu i teraz. W ruch idą pałki, pięści, gaz i kajdanki. Na mińskim śniegu pojawia się krew. Kilkaset osób zostaje zatrzymanych, oni tej nocy jeszcze nieraz posmakują policyjnej siły. Reszta, z obrażeniami bądź bez, tak jak ja, ucieka.
W poniedziałek ludzie znów spokojnie przechadzają się po ulicach. Idą do pracy, szkoły, robią przedświąteczne zakupy, piją poweekendowego klina, cieszą się prószącym śniegiem. Nikt nie wie, a jak wie, to już zapomniał o krwawych scenach, jakie rozegrały się w centrum dosłownie kilkanaście godzin wcześniej. Ci, którzy trafili w łapy mundurowych, właśnie dostają w ekspresowym tempie wyroki dwóch tygodni aresztu. Znów dostaję SMS od Olega. Jego entuzjazm z wczoraj zniknął wraz z całą demonstracją.
Widzisz? Skończyło się, jak zawsze. Dopóki on tutaj rządzi, to nic się, k**wa, nie zmieni.
On. Aleksander Grigorjewicz Łukaszenka. Pierwszy, ostatni i jedyny prezydent Białorusi.
Tego samego dnia, wieczorem, w jednym z mińskich barów spotykam się ze znajomymi Białorusinami.
- Związek Radziecki, chociaż był jednym państwem, to wielonarodowościowy. I o każdej nacji po imperium krążył jakiś dowcip. O nas brzmiał tak: Jest wojna. Na wschodzie Niemcy łapią trzech partyzantów - Ukraińca, Rosjanina i Białorusina. Wieszają ich i idą do wioski. Wieczorem wracają w to samo miejsce - Ukrainiec nie żyje, Rosjanin nie żyje, a Białorusin nadal oddycha. Niemcy, zszokowani, pytają, jak to się stało. "Na początku było trochę niewygodnie, ale przywykłem" - odpowiada im Białorusin.
Wszyscy przy stole tylko uśmiechnęli się smutno, choć nie dlatego, że żart był słaby. Oni zdawali sobie sprawę, że ten dowcip, nawet jeśli nie jest o nich samych, to opowiada o ich rodzinach, znajomych, kolegach i ten stereotyp nie odbiega tak bardzo od prawdy. W końcu znajomy, który opowiadał kawał, odpowiedział na moje pytanie.
- I dlatego tu się nic nie zmieni. Nawet jak nam Łukaszenka zaciśnie na szyi pętlę, to jakoś się przyzwyczaimy. A potem będziemy żyć dalej.
ZSRR bis
Pod koniec lat osiemdziesiątych potężne imperium Związku Radzieckiego zaczęło pękać w szwach. Niewydolna centralnie planowana gospodarka dostała zadyszki. Do społeczeństwa zaczęły docierać fakty ukrywane przez władzę - o stalinowskich zbrodniach, o Czarnobylu, o bezsensowności interwencji w Afganistanie. W państwach satelickich wybuchały antykomunistyczne rewolucje, a wewnątrz ZSRR budziły się dotąd głęboko uśpione przez nomenklaturę nacjonalizmy. Rozpoczęta przez Michaiłą Gorbaczowa pierestrojka oznaczała też odwilż w wolności słowa. Wszędzie widać było zmiany. Na Kaukazie, w Azji Centralnej, na Ukrainie, Litwie, Łotwie, Estonii, nawet wewnątrz samej Rosji. Wszędzie. Ale nie na Białorusi.
W tym trudnym czasie Aleksander Łukaszenka był dyrektorem kołchozu w maleńkim Szkłowie pod Mohylewem, na peryferiach imperium. W 1989 roku, mimo zarzutów o dotkliwe pobicie swojego podwładnego, wystartował w wyborach do parlamentu i zdobył mandat deputowanego Rady Najwyższej Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Po rozpadzie ZSRR w 1991 roku Rada przeistoczyła się w parlament Białorusi. Łukaszenka czuł wiatr zmian i w Mińsku szybko przebił błonę anonimowości.
- Dał się poznać szerszemu gremium, dzięki swojej ogromnej aktywności w Radzie Najwyższej Białorusi, jako ktoś, kto jest bardzo głośnym wojownikiem przeciwko starym strukturom, przeciwko przekupstwu i nieuczciwości - mówi dla TVN24 Jan Malicki, dyrektor Studium Europy Wschodniej UW.
Parlamentarzyści nie bardzo wiedzieli, jak skanalizować energię krewkiego kołchoźnika, więc wyznaczyli go na przewodniczącego komisji ds. korupcji. Łukaszenka był w swoim żywiole, wymachiwał dokumentami i krzyczał, wyzywając członków nomenklatury od złodziei. Obrady komisji transmitowała telewizja, więc wszyscy obserwowali, jak deputowany ze wschodu kraju rozprawia się z nieuczciwymi politykami.
- Pierwszy raz Aleksandra Łukaszenkę spotkałem w parlamencie, już po rozpadzie Związku Radzieckiego, kiedy pracowałem w Ministerstwie Spraw Zagranicznych - mówi dla Magazynu TVN24 Andrej Sannikau, były wiceminister dyplomacji Białorusi. – Nie zrobił wtedy na mnie jakiegoś szczególnego wrażenia. Zwróciłem na niego uwagę, dopiero gdy usłyszałem, że będzie startował w wyborach prezydenckich, ale wówczas wydawało mi się to niedorzeczne.
Zupełne innego zdania była grupa parlamentarzystów, którzy mieli dosyć zarówno narwanych białoruskich narodowców, jak i przykurzonej komunistycznej nomenklatury. Z kolei pełniący obowiązki głowy państwa demokrata, profesor fizyki Stanisław Szuszkiewicz nie miał ani krzty zmysłu politycznego i nie radził sobie w kierowniczej roli. Na tle tej parlamentarnej zbieraniny gwiazda Aleksandra Łukaszenki z dnia na dzień błyszczała coraz jaśniej. Więc kiedy po prawie trzech latach chaosu i bezkrólewia niepodległa Białoruś miała wybrać głowę państwa, młode wilki białoruskiej polityki zgromadziły się wokół Łukaszenki z zadaniem umieszczenia go "pod żyrandolem". Był 1994 rok. Dzięki charyzmie, jowialności i walce z korupcją prosty chłop spod Mohylewa zyskiwał przychylność społeczeństwa.
Jego hasło wyborcze idealnie oddawało charakter jego kampanii: "Nie jestem ani z lewicą, ani z prawicą – jestem z narodem". Przeciwnicy nazywali jego obietnice festiwalem populizmu, ale Białorusinom, zmęczonym biedą i niepewnością jutra, spodobał się człowiek, który nie wieszał psów na Moskwie i Związku Radzieckim. Zaledwie 39-letni Łukaszenka gładko przeszedł do drugiej tury, gdzie rozgromił urzędującego wówczas premiera Wiaczesława Kiebicza, zdobywając ponad 80 procent głosów. 20 lipca 1994 został zaprzysiężony na prezydenta i wziął w ręce władzę, której nie oddał do dzisiaj.
- To jest najśmieszniejsze w całej jego biografii - mówi Andrej Sannikau, który w 2010 roku wystartował w wyborach przeciwko Łukaszence, co przepłacił kilkuletnim więzieniem. – Że on władzę zdobył w demokratycznych wyborach, przy pełnej wolności słowa. Ale ten śmiech dla Białorusi szybko zmienił w gorzkie łzy. Bo to były ostatnie takie wybory.
Hitler i pseudoreferenda
"Niemcy podniosły się z ruiny dzięki silnej władzy. Nie tylko złe rzeczy wiążą się w Niemczech z Adolfem Hitlerem. (…) Cały niemiecki porządek formułował się wiekami. Za Hitlera to formułowanie osiągnęło najwyższy punkt. To odpowiada naszemu rozumieniu prezydenckiej republiki i roli w niej prezydenta".
Ten fragment wywiadu, jakiego Łukaszenka udzielił niemieckiemu dziennikowi "Handelsblatt" w listopadzie 1995 roku, rozwiewał wszelkie wątpliwości co do tego, jak pierwszy prezydent postsowieckiej republiki wyobraża sobie rządzenie krajem. Co gorsza, Łukaszenka nie okazał się gołosłowny i szybko zaprowadził rządy twardej ręki, rozprawiając się po kolei z czynnikami "diermokracji" (po rosyjsku "diermo" oznacza "g*wno"). Za pomocą struktur siłowych i, jak uważają byli opozycjoniści, za cichym przyzwoleniem Moskwy Łukaszenka bez pardonu najpierw rozmontował Trybunał Konstytucyjny, a potem parlament, dzięki czemu objął pełnię władzy. Jak tłumaczy w rozmowie z TVN 24 były wiceminister spraw zagranicznych i ekspert PAN Paweł Kowal, wynikało to ze słabości demokratycznej opozycji:
- Białoruś wyszła z komunizmu z bardzo niewielką elitą zorientowaną narodowo i ona nie była w stanie wywrzeć wpływu na społeczeństwo.
W efekcie Białorusini ani się obejrzeli, a mieli zmienioną: konstytucję (tak by liczba kadencji oraz władza prezydenta były nieograniczone), symbolikę narodową (flagę i godło nawiązujące do Wielkiego Księstwa Litewskiego zastąpiły symbole z ZSRR) oraz dzień niepodległości (datę 25 marca, czyli uzyskania niepodległości w 1918 roku, zmieniono na 3 lipca, dzień wkroczenia Armii Czerwonej do Mińska w czasie II wojny światowej). Co więcej, oficjalnie wszystkie te decyzje podjęto w duchu demokracji, bowiem Białorusini wyrazili na nie zgodę w drodze referendum. Łukaszenka trzykrotnie posiłkował się głosowaniem ludowym, żeby stworzyć pozory demokratyzacji, przy czym opozycja za każdym razem zarzucała mu fałszowanie wyników referendów, przebiegających po jego myśli. W międzyczasie prezydent zdusił niezależne media i zmarginalizował opozycję, całkowicie podporządkowując sobie struktury siłowe. Dzięki kredytom z Rosji i wyprzedaży majątku narodowego moskiewskim oligarchom zapewnił swoim podwładnym względną stabilność gospodarczą. Ograniczył do minimum to, czego ludzie nie lubią na każdej szerokości geograficznej - polityczne kłótnie, bezsensowne parlamentarne dyskusje i przewroty. Kolejne wybory trudno tak naprawdę nazwać wyborami. Łukaszenka pięciokrotnie zwyciężał w pierwszej turze, zdobywając nie mniej niż 70 procent głosów. A według Łukaszenki są to wyniki… zaniżone.
- Ostatnie wybory sfałszowaliśmy - mówił na konferencji prasowej w listopadzie 2006 roku osłupiałym ukraińskim dziennikarzom prezydent Białorusi. - W marcu otrzymałem 93,5 procent głosów, ale usłyszałem, że to nie po europejsku. A jeśli wynik będzie "europejski", to wybory zostaną przez Europę uznane. Więc zrobiliśmy 83 procent.
Czy prezydent żartował, czy mówił serio, tego już depesza agencji BiełaPan, relacjonująca tę konferencję, nie podaje. W każdym razie, gdyby Białoruś była samowystarczalną wyspą, Aleksander Grigorjewicz mógłby spać spokojnie. Ale pozostawała jeszcze kwestia polityki zagranicznej.
"Lepiej być dyktatorem niż gejem"
Zachód od samego początku nie pozostawał obojętny na zamordyzm i ponowne wprowadzanie w życie najgorszych tradycji Związku Radzieckiego. Ale w latach 90. Europa była bardziej zajęta wojną w Czeczenii i na Bałkanach niż "kartoflaną republiką" (Białoruś jest jednym z największych producentów ziemniaków na świecie, stąd często spotykane określenie "kartoflana republika"), którą mało kto umiał pokazać na mapie. Do pierwszego zgrzytu z zagranicą doszło dopiero w 1998 roku, ale kością niezgody nie były wartości demokratyczne, a… domy dyplomatów. W Drozdach, ekskluzywnej dzielnicy willowej pod Mińskiem, mieszkali ambasadorowie między innymi USA, Polski, Francji czy Niemiec. Łukaszenka, chcąc zrobić na złość piewcom demokratyzacji, odciął wille dyplomatów od prądu i gazu i utrudnił ambasadorom dostęp do ich własnych domów. Wybuchł międzynarodowy skandal i przedstawiciele zachodnich państw na znak protestu opuścili Białoruś. Wkrótce sytuację załagodzono i dyplomaci wrócili do Mińska, ale dla zachodnich przywódców to był dopiero początek gry w politycznego ping-ponga z Łukaszenką.
"Kimkolwiek on jest, lesbijką czy gejem, ten, który krzyczał ostatnio o dyktaturze, Bóg z nim. Ale kiedy to usłyszałem, to pomyślałem, że lepiej być dyktatorem niż gejem". Tymi słowami w 2012 roku Łukaszenka odniósł się do zarzutów szefa niemieckiego MSZ Guido Westerwellego. Niemiecki polityk, otwarcie przyznający się do homoseksualizmu, wcześniej nazwał Białorusina "ostatnim dyktatorem Europy". Homofobiczny komentarz Łukaszenki wywołał oburzenie na Zachodzie, ale w Mińsku nikt się tym nie przejął. Wtedy stosunki Białorusi z Unią Europejską były wrogie, więc taka wymiana uprzejmości poniżej pasa oddawała ówczesny polityczny klimat. Zarówno wcześniej, jak i później Bruksela, widząc, że niewiele wskóra agresją, zmieniała taktykę i we wzajemnych relacjach następowała odwilż, przynajmniej dopóki Łukaszenka znów nie pokazał swojego gorszego oblicza. Ćwierć wieku stosunków Białorusi i Europy Zachodniej można zobrazować w bardzo prosty sposób – sinusoidą.
- Próbowano wszystkiego - wspomina Paweł Kowal. - Politycy z Warszawy i z Unii próbowali zarówno marchewki, jak i bata. Próbowano straszyć i dawać obietnice. Ale nic nie dawało rezultatu. Przyczyna tkwi w tym, że z jednej strony mamy bardzo stabilną politykę Łukaszenki, a z drugiej ciągle zmieniającą się politykę Zachodu, w tym także Polski, choć akurat taktyka Warszawy na tle całej Unii względem Białorusi była dość stabilna. Ale nie możemy powiedzieć, że to wszystko było źle, bo nie wiemy, jak by wyglądała Białoruś, gdyby wobec jej prezydenta w ogóle nie prowadzono aktywnej polityki i zostawiono go samego sobie – komentuje ekspert.
"Baćka" znaczy ojciec
Białorusini na Łukaszenkę mówią "baćka", co zarówno po białorusku, jak i po rosyjsku znaczy "ojciec". Jedni mówią to z przekąsem, inni ze szczerym uznaniem, ale faktem jest, że po ćwierć wieku niepodzielnego rządzenia we wszystkich sferach życia - od armii, poprzez ekonomię, na kulturze kończąc - Łukaszenka stał się między Bugiem a Dnieprem zdecydowanie kimś więcej niż po prostu "prezydentem" w zachodnim rozumieniu tego słowa. Całkiem prawdopodobne, że w ostatnim ćwierćwieczu nie było w państwowej telewizji takiego głównego wydania wiadomości, w którym by go nie pokazano bądź chociaż nie wspomniano jego nazwiska. Bo czy chodzi o geopolityczną sytuację całego kraju, czy tylko o sytuację finansową pojedynczego obywatela - jedno i drugie leży w jurysdykcji Aleksandra Łukaszenki. Przy czym z tym drugim akurat bywa różnie.
- W maju przeciętnie wynagrodzenie na Białorusi, w przeliczeniu, wynosiło niecałe dwa tysiące złotych. Dla porównania - w Polsce średnia wypłata jest ponad dwa razy wyższa. W przypadku płacy minimalnej przepaść między sąsiadami jest jeszcze większa, bowiem białoruska najniższa wypłata jest aż cztery razy niższa od tej nad Wisłą - wyjaśnia w rozmowie z Magazynem TVN 24 ekonomista Aleś Alachnović, wiceprezes fundacji naukowej CASE Białoruś. Przy czym zaznacza, że na Białorusi, tak jak w wielu innych postsowieckich państwach, wyraźniej widać zjawisko centralizacji.
- Poziom życia na Białorusi jest silnie zróżnicowany pod względem geograficznym oraz branżowym. Zarobki i jakość życia w Mińsku są zdecydowanie wyższe niż zarobki i jakość w innych częściach kraju - dodaje ekspert.
Ceny wielu produktów na Białorusi są niższe, jednak nie odbiegają one tak bardzo od tego, co trzeba zapłacić w polskich sklepach. W ostatniej dekadzie bywały również takie momenty, że to Białorusini przyjeżdżali do Polski kupować mięso, bo na zachód od Bugu było ono tańsze i wyższej jakości. Wyżej wymienione fakty zaprzeczają propagandzie sukcesu rozpowszechnianej przez Łukaszenkę, jakoby Białoruś była krainą mlekiem i miodem płynącą. Do tego dochodzą jeszcze takie kuriozalne pomysły, jak np. "podatek od darmozjadów". W 2015 roku prezydent podpisał dekret, zgodnie z którym osoby niezarejestrowane w urzędach pracy miały płacić dodatkowy podatek. Co prawda po licznych demonstracjach i protestach Łukaszenka wycofał się z tego pomysłu, ale i tak co rusz na jego obywateli czyhają wszelkiego rodzaju pułapki biurokratyczne, utrudniające życie.
Więc skoro jest tak źle, to czemu ludzie wciąż w większości popierają prezydenta? Bo, po pierwsze, wielu z nich pracuje w sferze budżetowej, chociażby aparat urzędniczy, wojskowy czy policyjny jest rozrośnięty do granic możliwości. Przy obecnej władzy ci ludzie są pewni jutra, więc nie ugryzą ręki, która ich karmi, a stanowią potężny elektorat. Po drugie, Białorusini często swoją sytuację porównują nie do państw zachodnich, ale do byłych sowieckich republik. I na tle na przykład pogrążonej w wojnie Ukrainy czy zżeranej przez korupcję Rosji życie na Białorusi prezentuje się przyzwoicie. Poza tym, wbrew stereotypowej i fałszywej opinii, nasz wschodni sąsiad to nie Korea Północna. Białorusini mogą swobodnie podróżować, korzystać z internetu i nikt nie trafia do łagrów za "myślozbrodnie". Owszem, ci którzy jawnie demonstrują swoje niezadowolenie, muszą liczyć się z konsekwencjami, ale współczesnej Białorusi daleko do stalinowskiej Rosji.
- Łukaszenka okazał się kimś, kto w niezwykle głęboki sposób rozumie swój naród. Mam wrażenie, że żaden z jego przeciwników politycznych na Białorusi nie wyczuwa tak doskonale tych wzruszeń i problemów społeczeństwa białoruskiego, jak to odczuwa Aleksander Łukaszenka - mówi Jan Malicki, historyk i wschodoznawca z Uniwersytetu Warszawskiego.
Dlatego Białorusini, mimo wielu trudności zarówno ekonomicznych, jak i politycznych, mówią na swojego prezydenta "ojciec". Kto do Łukaszenki zwraca się w ten sposób, bo naprawdę jest jego synem, to już zupełnie inna sprawa.
Najpierw krowa, potem królowa
Praca w Służbie Ochrony Państwa na każdej szerokości geograficznej jest trudna. Ale, o ile wszędzie jest ona po prostu niebezpieczna, o tyle na Białorusi potrafi być też specyficzna, o czym funkcjonariusze tych elitarnych służb przekonali się już na początku pierwszej kadencji prezydenckiej Łukaszenki. Wówczas dziennikarze, żądni wiedzy o życiu nowej głowy państwa, odwiedzili prywatne gospodarstwo Aleksandra Grigorjewicza. Tam na spotkanie wyszła im krowa, która szybko stała się ulubienicą fotoreporterów, i jej zdjęcia obiegły wszystkie białoruskie gazety. Problem w tym, że to nie było zwyczajne zwierzę, krowa bowiem nazywała się Miłka i była ulubienicą Łukaszenki. Jak podaje w swoich relacjach białoruski korespondent "Gazety Wyborczej" Andrzej Poczobut, świeżo upieczonego prezydenta zdenerwował fakt nagłej popularności Miłki i złośliwe komentarze w prasie na ten temat. W efekcie zarządzeniem Łukaszenki jego posiadłość otoczono wysokim płotem, a Miłki zaczęli strzec rządowi funkcjonariusze.
Od tamtej pory o Łukaszence, jak o każdym dyktatorze, wiemy dokładnie tyle, ile on sam zechce o sobie powiedzieć. Na przykład to, że prezydent Białorusi od młodych lat uwielbia sportową rywalizację i jest nie tylko zapalonym kibicem hokeja, ale także sam aktywnie uprawia ten sport. Między innymi dzięki jego staraniom na Białorusi, mimo protestów ze strony europarlamentu, zorganizowano w 2014 roku hokejowe mistrzostwa świata. Drugą pasją Łukaszenki, obok sportu, są… kobiety.
Jedną z tajemnic poliszynela na Białorusi jest sprawa żony prezydenta. Galina i Aleksander są małżeństwem od prawie pół wieku, ale po wygranych przez Łukaszenkę wyborach w 1994 roku jego małżonka nie przeprowadziła się do Mińska, tylko została w ich rodzinnym domu na wschodzie Białorusi. Tam, gdzie fotoreporterzy dopadli sympatyczną Miłkę. Początkowo pierwsza dama Białorusi przyjeżdżała regularnie do stolicy i towarzyszyła mężowi w wizytach zagranicznych, ale wkrótce niemal zupełnie zniknęła z życia publicznego. Jeszcze w 2005 roku udzieliła wywiadu rosyjskiej bulwarówce "Komsomolskaja Prawda", opowiadając o tym, jak poznała Aleksandra i jak się w sobie zakochali. Zapewniała także, że mimo upływu lat miłość między nimi nie wygasła.
Problem w tym, że rok przed tym wywiadem urodził się trzeci syn Łukaszenki, Mikołaj, który nie jest dzieckiem Galiny. Matką najmłodszego Łukaszenki jest najprawdopodobniej Irina Abelska, swego czasu przedstawiana jako prywatna lekarka głowy Białorusi, choć nietrudno było zgadnąć, że łączą ich zupełnie inne relacje. Prezydent, choć do dzisiaj nie wziął rozwodu z Galiną, bez żenady pokazywał się najpierw z Iriną, a potem z małym Mikołajem. Prawdziwy tupet władca Białorusi pokazał, gdy nieślubnego syna zabrał na spotkanie z papieżem Benedyktem XVI. Mikołaj - dzięki roboczym wizytom ojca - zwiedził między innymi Wenezuelę, gdzie rządził serdeczny przyjaciel Łukaszenki Hugo Chavez. Młody Łukaszenka, będąc brzdącem, uścisnął dłoń jeszcze wielu innych światowych przywódców, na przykład Dmitrija Miedwiediewa, a także w mundurze salutował żołnierzom na oficjalnej wojskowej paradzie w Mińsku. Kola, bo tak pieszczotliwie na syna mówi Łukaszenka, wciąż towarzyszy ojcu w czasie oficjalnych wizyt, ale jego mama już zniknęła z oficjalnego otoczenia dworu.
Kolejne romanse "baćki" to już tylko kwestia domysłów. Wśród kolejnych kochanek prezydenta wymienia się między innymi białoruską gwiazdeczkę pop Irinę Darafiejewą oraz liczne modelki. "Najnowszy" romans wytropiony przez rosyjskie bulwarówki i opozycyjne portale (w oficjalnych mediach białoruskich oczywiście takich kwestii się nie porusza) to Maria Wasilewicz, Miss Białorusi z 2018 roku. Królowa piękności obecnie prowadzi poranny program w państwowej telewizji i coraz częściej widywana jest z głową państwa w czasie krajowych oficjalnych wizyt. Nie wiadomo, ile przetrwa ta znajomość, bo - jak można zaobserwować do tej pory - o ile prezydentura Łukaszenki jest elementem stałym, to jego życie uczuciowe jest bardzo burzliwe.
Kto następny?
Nie wiadomo, kto przejmie schedę po obecnym prezydencie Białorusi. Chociaż oficjalnie nasz wschodni sąsiad jest republiką o ustroju demokratycznym, to nikt nie ma wątpliwości, że Łukaszenka będzie chciał naznaczyć następcę spośród swoich dzieci. Oprócz wspomnianego Mikołaja prezydent ma dwóch dorosłych synów z pierwszego, wciąż trwającego małżeństwa. Starszy, Wiktor, ma 43 lata. Oficjalnie jest doradcą ojca w sprawach bezpieczeństwa narodowego, nieoficjalnie trzyma w garści wszystkie resorty siłowe, odpowiedzialne między innymi za stłumienie demonstracji powyborczych, takich jak ta z 2010 roku. Z kolei młodszy od niego o pięć lat Dmitrij trzęsie białoruskim sportem, choć oficjalnie jest tylko skromnym członkiem Białoruskiego Komitetu Olimpijskiego. Eksperci na następcę Aleksandra Łukaszenki typują najstarszego syna, ale biorąc pod uwagę formę obecnego prezydenta Białorusi, Wiktor na przejęcie władzy może czekać w nieskończoność, tak jak książę Karol na królewski tron Wielkiej Brytanii. Dlatego coraz częściej w kontekście przejęcia władzy mówi się o 15-letnim Mikołaju. Zanim Aleksander Łukaszenka, liczący obecnie 64 lata, zmęczy się władzą, akurat jego najmłodszy potomek może dojrzeć do objęcia najwyższej godności w państwie.
Na razie jednak nic nie zapowiada tego, by miało dojść do jakichkolwiek zmian na urzędzie prezydenckim w Mińsku. Najbliższe wybory prezydenckie odbędą się w przyszłym roku. I nikt nie ma najmniejszych wątpliwości, że prezydentem Białorusi zostanie Aleksander Grigorjewicz Łukaszenka. Znowu.
