Kolejna odsłona publikacji dotyczących SKOK-ów to dobra okazja, aby podać kilka liczb dotyczących całego sektora. Od 2012 roku działalności kas przygląda się Komisja Nadzoru Finansowego. To właśnie KNF publikuje dane dotyczącego tego rynku. Oto najważniejsze fakty.
1. Trochę historii
Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe mają zgodnie z założeniami dostarczać usługi finansowe swoim członkom. Poprzez usługi te rozumiemy przede wszystkim usługi depozytowe, kredytowe i rozliczeniowe na rzecz swoich członków – głównie osób fizycznych. Właśnie to zastrzeżenie - świadczenie usług tylko na rzecz członków - jest, jak wskazuje Komisja Nadzoru Finansowego, zasadniczą kwestią odróżniającą SKOK-i od banków. Klient kasy jest jednocześnie jej członkiem.
Tzw. spółdzielczość kredytowa w Polsce ma długą historię. Inicjatorem spółdzielczego ruchu kredytowego w Polsce był Franciszek Stefczyk, który w roku 1890 otworzył pierwszą kasę oszczędnościowo-pożyczkową. Po 1989 roku przełomowym momentem dla działalności kas było uchwalenie w grudniu 1995 roku ustawy o ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych.
Obecnie działanie SKOK-ów określają m. in. przepisy zawarte w ustawie z 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, która wprowadziła państwowy nadzór Komisji Nadzoru Finansowego nad kasami oraz Krajową Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową. Nowelizacja tej ustawy z kwietnia 2013 r. oraz niektórych innych ustaw zapewniła także członkom kas ochronę ich depozytów przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG), która to ochrona obejmowała wcześniej wyłącznie banki. Od października 2012 roku SKOK-i są pod nadzorem KNF.
Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o skok z 2009 r. członkami kasy mogą być osoby fizyczne połączone więzią o charakterze zawodowym lub organizacyjnym, a w szczególności pracownicy zatrudnieni w jednym lub kilku zakładach pracy, osoby należące do tej samej organizacji społecznej lub zawodowej.
2. Paragraf i prawo
Z chwilą objęcia SKOK-ów nadzorem KNF przygotowuje raporty o sytuacji sektora spółdzielczych kas oszczędnościowo kredytowych. Najnowsze dane zostały opublikowane w grudniu ubiegłego roku i opisują sytuację w kasach na koniec września 2014 roku, a więc III kwartału ubiegłego roku. Te dane przyjmujemy więc jako najbardziej aktualne, oficjalne dane regulatora rynku. Jak zastrzega KNF, dane zawierają też informacje dotyczące SKOK Wołomin, której działalność została zawieszona w grudniu 2014 roku.
W strukturę SKOK-ów generalnie wchodzą terenowe Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kredytowe (instytucje działające w formie spółdzielni, niebędące bankami) i Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa zrzeszająca i nadzorująca wszystkie terenowe SKOK-i. Z danych KNF wynika, że na koniec III kwartału 2014 roku działalność prowadziły 53 kasy, które miały 1774 oddziały i filie oraz 2 mln 495 tys. 247 członków. W porównaniu z końcem 2013 roku liczba członków spadła o ponad 158 tys., a liczba placówek o 238.
3. Liczby
Fundusze własne sektora SKOK na koniec września 2014 r. wynosiły 336,7 mln zł i w stosunku do grudnia 2013 r. ich wartość wzrosła o 568,3 mln zł. KNF podaje, że w tym czasie nastąpił znaczący wzrost wartości portfela kredytów przeterminowanych - o 1,21 mld zł, do 30,8 proc.
KNF zastrzega jednak, że sytuacja SKOK-ów w zakresie płynności w III kwartale 2014 r. była dobra. Za III kwartał 2014 r. kasy łącznie wykazały stratę w wysokości 12,7 mln zł - podaje KNF.
Portfel kredytów i pożyczek netto sektora skok, na koniec III kwartału 2014 r., przekroczył wartość 10 306 mld zł i w stosunku do końca 2013 r. obniżył się o 188 mln zł. Portfel kredytowy netto stanowił ok. 59 proc. wartości aktywów kas. Jak czytamy, w podanym czasie w portfelu kredytowym kas dominowały kredyty o wartości od 10 do 50 tys. zł, które stanowiły 44,6 proc. całego portfela.
"Na uwagę zasługuje jednak duży udział portfela kredytów i pożyczek o kwocie przekraczającej 1 mln zł, które stanowią 15,4 proc. wartości całego portfela. Natomiast kredyty powyżej 100 tys. zł stanowią 30 proc. całego portfela kredytowego" - pisała KNF.
4. Placówki i ludzie
Z danych KNF wynika, że według stanu na koniec września 2014 r. głównym źródłem finansowania działalności kas były depozyty członków (przede wszystkim oszczędności osób fizycznych) w wysokości 16 091 mld zł. Łącznie depozyty członków kas stanowiły 91,7 proc. wartości aktywów.
Zgodnie z prawem kasy mają także możliwość inwestowania w obligacje i inne papiery wartościowe emitowane lub gwarantowane przez Skarb Państwa lub Narodowy Bank Polski; lokaty, wkłady lub udziały w Kasie Krajowej; lokaty w bankach; jednostki uczestnictwa funduszy; inne kategorie lokat i inwestycji, za zgodą Komisji Nadzoru Finansowego.
W sektorze dominują kasy małe, w których suma aktywów nie przekracza 100 mln zł (30 kas), posiadają one jednak tylko 6,6 proc. aktywów całego sektora. Natomiast wartość aktywów czterech największych kas przekraczała 500 mln zł, aktywa trzech z nich przekraczały 1 mld zł - podaje KNF. Cztery największe kasy posiadały łącznie ponad 70 proc. aktywów sektora tj. 12 334 mld zł, co świadczy o jego znacznej koncentracji. Analogiczną sytuację można zauważyć analizując liczby członków poszczególnych kas. Pięć kas posiadających powyżej 100 tys. członków posiada ponad 61,5 proc. ogólnej liczby członków całego sektora.
Z kolei średnia liczba zatrudnionych pracowników w przeliczeniu na placówki w sektorze wynosiła w podanym okresie 2,75. "Wiele placówek kas działa w formie punktów obsługi klienta zatrudniających od 2 do 4 osób. Dodatkowo, część kas prowadzi swoją działalność poprzez placówki franczyzowe lub pośredników na zasadach outsourcingu" - napisała KNF.
Autor: mn / Źródło: tvn24bis.pl
Źródło zdjęcia głównego: tvn24