Franszyza – co to jest, jakie są jej rodzaje, jak odzyskać równowartość?

● Franszyza ubezpieczeniowa to postanowienie, które przerzuca na ubezpieczającego część poniesionej szkody. ● Franszyza wpływa na wysokość składek ubezpieczenia, ale i na wysokość wypłacanego odszkodowania. ● Franszyza dzieli się na franszyzę redukcyjną i integralną. ● W ubezpieczeniach assistance określona może być tzw. franszyza kilometrowa.

Franszyza to postanowienie umowy ubezpieczenia, które przerzuca na ubezpieczającego część poniesionej szkody, a tym samym ogranicza wysokość kwoty wypłacanej przez ubezpieczyciela tytułem odszkodowania. Ponieważ jest to pojęcie stricte związane z ubezpieczeniami, określa się ją także „franszyzą ubezpieczeniową”.

Franszyza ubezpieczeniowa stosowana jest, aby obniżyć wysokość składki na ubezpieczenie. Możliwe jest to przez wyeliminowanie drobnych szkód albo przez obniżenie kwoty wypłacanego odszkodowania. 

Wyróżnia się dwa rodzaje franszyzy ubezpieczeniowej: - franszyzę redukcyjną, - franszyzę integralną. 

Franszyza redukcyjna, nazywana też franszyzą bezwarunkową, to kwota o jaką ubezpieczyciel obniża wysokość odszkodowania, bez względu na wysokość szkody. De facto jest to zatem suma jaką ubezpieczyciel pobiera z każdego odszkodowania. 

Obecnie pojęcie franszyzy redukcyjnej używane jest zamiennie z udziałem własnym. Franszyza redukcyjna może być bowiem określona w umowie procentowo – jako procent sumy ubezpieczenia lub kwotowo.

Franszyza integralna, nazywana też franszyzą warunkową, to określona kwotowo wartość, powyżej której ubezpieczyciel odpowiada za powstałą szkodę. Jeżeli wysokość szkody ustalona zostanie poniżej określonej w umowie ubezpieczenia kwoty, wówczas ubezpieczyciel nie wypłaci ubezpieczenia. Zgodnie z przyjętą franszyzą integralną, nie odpowiada bowiem za szkodę. Jeśli zaś wysokość szkody będzie wyższa niż określone w umowie minimum – ubezpieczyciel wypłaci całe odszkodowanie.

Mimo że co do zasady franszyza integralna określana jest kwotowo, można oznaczyć ją jako procent sumy ubezpieczenia.

Różnicę pomiędzy franszyzą redukcyjną a integralną najlepiej wyjaśnić na przykładzie:

Franszyza redukcyjna określona została w umowie ubezpieczenia kwotowo i wynosi 300 zł. Jeżeli wysokość szkody ustalona została na 1000 zł, wówczas ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie w wysokości 700 zł. Pomniejszy bowiem wysokość szkody o należną mu kwotę. Jeżeli szkoda wyniesie zaś 300 zł – ubezpieczyciel nie wypłaci żadnej sumy tytułem odszkodowania. Kwota, którą pobiera bowiem z odszkodowania tytułem franszyzy redukcyjnej jest taka, jak wysokość szkody.

Franszyza integralna określona została w umowie ubezpieczenia kwotowo i wynosi 300 zł. Jeżeli wysokość szkody ustalona została na 200 zł, wówczas ubezpieczyciel  nie wypłaci odszkodowania. Jeśli franszyza integralna równa się 300 zł, to dopiero od tej kwoty odpowiada on bowiem za szkodę. Jeżeli zaś wysokość szkody ustalona została na 500 zł – ubezpieczyciel wypłaci całą kwotę tj. 500 zł.

Zastrzeganie franszyzy redukcyjnej w umowie ubezpieczenia może być w pewnych wypadkach kłopotliwe. Mowa tu przede wszystkim o sytuacjach, gdy szkoda wyrządzona została osobie trzeciej, a jej sprawca podpisał z ubezpieczycielem umowę określając w niej franszyzę redukcyjną. W takim wypadku, jeśli wypłacona przez ubezpieczyciela suma tytułem odszkodowania nie pokryje całej wysokości szkody, osoba trzecia może zwrócić się po uregulowanie pozostałej kwoty bezpośrednio do sprawcy.  

Franszyza kilometrowa to szczególny rodzaj franszyzy, który pojawia się w umowach ubezpieczenia assistance, czyli dobrowolnych ubezpieczeniach zapewniających określoną pomoc w nieoczekiwanych zdarzeniach losowych. Franszyza kilometrowa to określona odległość, od której rozpoczyna się odpowiedzialność ubezpieczyciela. Mierzona jest ona na ogół od miejsca zamieszkania ubezpieczonego. 

Co oznacza w praktyce? Jeśli franszyza kilometrowa określona w umowie assistance wynosi 50 km, to szkoda musi wydarzyć się minimum 50 km od miejsca zamieszkania ubezpieczonego. W przeciwnym wypadku ubezpieczyciel nie udzieli pomocy określonej umową, powołując się na nie powstanie odpowiedzialności.  

Od pojęcia franszyzy należy odróżnić pojęcie franczyzy. Mimo że brzmią one bardzo podobnie, franczyza to rodzaj współpracy między niezależnymi przedsiębiorcami.